Портландцемент – гипс ‹осылЉан (3-5%) майда ЋсатылЉан клинкер Ќнiмi. Клинкер карбонатты жыныстардан (75-78% ‰р тЏрлi типтi iзбес тастарынан) ж‰не балшы‹ты шикiзаттан (22-25%- балшы‹, шлактар, мергельдерден) тЋратын шикi зат ‹оспасын t = 1450 0С температурада бiрiгуге дейiн кЏйдiрумен Ќндiрiледi. Берiлген ‹асиеттерi бар портландцемент бiрнеше жолдармен алынады:
- цемент клинкерiнiЊ минералогия ‹Ћрамы мен ‹Ћрылымын реттеумен;
- цементтiЊ тарту майдалыЉын ж‰не ‹осымшалар енгiзiп тЏйiрлiк ‹Ћрамын реттеумен.
ѓазiргi уа‹ытта портландцементтiЊ келесi тЏрлерi ‹олданылады:
- тез ‹ататын;
- гидрофобты;
- ‹атпарланЉан;
- сульфат‹а тЌзiмдi;
- пуцоланды;
- шлакты портландцемент.
Портландцемент 300, 400, 500, 550, 600 маркалармен шыЉарылды.
4.3.1. Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгiн аны‹тау
Цемент ‹амыры деп су мен цементтiЊ ‹оспасын атайды. Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгiн аны‹тау ‹амырЉа ‹ажет созымдылы‹ беруге керектi су мЌлшерiн аны‹тауЉа саяды. БЋл м‰лiметтер бiзге Ћстасу мерзiмдерiн ж‰не кЌлем ЌзгеруiнiЊ бiркелкiлiгiн аны‹тау Џшiн ‹ажет.
Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгi ‰деттегiдей деп саналады ‹ашан Вик аспабыныЊ келсабы цемент ‹амыры бар шыЉыршы‹‹а бата отырып, тЏбiне 5-7 мм жетпесе.
КелсаптыЊ диаметрi 10±0,02 мм ж‰не ЋзындыЉы 50мм. Келсаппен шыбы‹тыЊ массасы 300 г. Цемент ‹амыры орналасатын аспап шыЉыршыЉында кесiлген конус пiшiнi бар.
Аспаптар: Вик аспабы (4.2-сурет), сфералы‹ ая‹, кЏрекше, Ќлшеуiш цилиндр (шыны).
Материалдар: портландцемент.
400 г цемент ая‹‹а салынды, онда шЋЊ‹ыр жасалынады, оЉан бiр ‹абылдауда 100-120 см3 су ‹Ћйылады. Сосын шЋЊ‹ыр тез цементпен толтырылады ж‰не 30 с кейiн бай‹ап араластырылады, сонан кейiн ‹амыр белсендi тЏрде кЏрекшемен Ћнта‹талады. Араластыру Ћза‹тылыЉы - сумен бекiту мерзiмiнен бастап 5 мин. Араластыру аяЉынан соЊ лезде бiр ‹абылдауда Вик аспабыныЊ конус шыЉыршыЉы цемент ‹амырымен толтырылады, оны пластинкамен Џстелге ‹аЉып 5-6 рет сiлкидi. Сосын ‹амыр бетi дым‹ыл матамен сЏртiлген пыша‹пен артыЉын кесiп, шыЉыршы‹ ернеулерiмен бiрдей етiледi.
Осыдан кейiн тез аспап келсабын шығыршық ортасында қамыр бетiмен жанасуға келтiредi және шыбықты босату кезеңiнен 30 с кейiн шкала бойынша батуды есептеу жүргiзiледi. Егер 30 с iшiнде келсап шығыршық түбiне дейiн 7 мм жетпесе, бүл цементтi бекiткенде судың аз мөлшерi алынғанды, егер келсаптан түпке дейiн аралық 5 мм кем болса – бекiтетiн су мөлшерi қажеттен артық алынғанын көрсетедi. Су мөлшерiн өзгерте отырып, сынақ жаңадан керектi суға қажеттiлiктi цемент қамыры алынғанша қайталанады. Нәтижелер 4.8-кестеге жазылады.
4.8-кесте
Цемент ‹амырыныЊ суЉа ‹ажеттiлiгiн аны‹тау н‰тижелерi
| КЌрсеткiштер аты | Сына‹тар | |||
| Су мЌлшерi, г | ||||
| Су мөлшерi, % | ||||
| Келсап тЏпке дейiн жетпейдi, мм | ||||
| Су ‹ажеттiлiгi, % |
4.3.2. †стасу мерзiмдерiн аны‹тау
Цемент ‹амырыныЊ Ћстасу мерзiмдерi Ћстасу басы ж‰не соЊымен сипатталады.
Цемент ‹амырыныЊ Ћстасу басы деп бекiту басынан (су қю кезенi) Вик аспабынын инесi бiрiншi пластинкалы дейiн 1-2 мм жетпейтiн мерзiмге дейiн Ќткен уақыт саналады.
Цемент қамырының Ћстасу соЊы деп бекiту басынан Вик аспабыныЊ инесi цемент ‹амырына 1 мм батпйтын мерзiмге дейiн уа‹ыт саналады.
Аспаптар: инесi бар Вик аспабы, кЏрекшесi бар сфералы‹ ая‹, ‰р тЏрлi гiрлерi бар сауда таразы.
Материалдар: портландцемент.
†стасу басын ж‰не соЊын аны‹тау Џшiн аспап шыЉыршыЉын толтыратын ‰деттегi суЉа ‹ажеттiлiктi цемент ‹амыры пайдаланылады. Аспап инесiн ‹амыр бетiмен жанасуЉа дейiн жеткiзедi ж‰не оЉан еркiн ‹ЋлауЉа мЏмкiндiк берiледi. Иненi Ћстасу басына дейiн ‰р 5 минут сайын ж‰не Ћстасу басынан Ћстасу соЊына дейiн ‰р 15 минут сайын ‹амырЉа батырады. АлынЉан м‰лiметтер 4.9-кестеге жазылады.
4.9-кесте
†стау мерзiмдерiн аны‹тау н‰тижелерi
| Уа‹ыт, мин. | Аспап кЌрсеткiшi, мм |
| †стасу басы, саЉ.- мин | |
| †стасу соЊы, саЉ.- мин |
4.3.3. Цемент кЌлемiнiЊ Ќзгеру бiркелкiлiгiн аны‹тау
КЌлемi бiркелкi таратылЉан ‹атайып жат‹ан бетондар мен ерiтiндiлерде сызаттар пайда болуы мЏмкiн. Олар цементте бос кальций оксидтерi мен магний оксидтерiнiЊ молшылыЉымен ‹оздырылуы мЏмкiн.
КЌлемнiЊ Ќзгеру бiркелкiлiгi суда цемент шелпектерiн ‹айнатумен аны‹талады. 300 г цементтен ‰деттегi суЉа ‹ажеттiлiктi ‹амыр дайындалады. Ѓр‹айсысы 75 г цементтiЊ 4 Ќлшемi Ќлшенедi ж‰не ‹олмен ‰р Ќлшемге шарик пiшiнi берiледi. Шариктер машина майымен майланЉан шыны ж‰не металл пластинкаларына орналастырылады ж‰не Џстелге пластинканы жеЊiл ‹аЉумен диаметрi 7 - 8 см ж‰не ортасындаЉы ‹алыЊдыЉы 1 см шелпектерi айналдырады, сосын шетiнен ортасына ‹арай суланЉан пыша‹тыЊ ‹имылымен шеттегi Ћш‹ыр ж‰не тегiс дЌЊгелектелген бетi болу Џшiн шелпектер сылап-сипалады. ДайындалЉан шелпектр +20÷22 0С температурада гидравликалы‹ камерада дайындау мерзiмiнен 24 саЉат бойы са‹талады.
Осыдан кейiн шелпектер пластинкалардан алынады ж‰не суы бар бакпен торЉа орнатылады. БактаЉы суды 4 саЉат бойы Џзбей ‹айнауЉа дейiн жеткiзедi, сонан-соЊ шелпектердi бакта суытады ж‰не оларды судан алЉан соЊ тез сырт‹ы бай‹ау жЏргiзiледi.
Цемент кЌлемiнiЊ бiркелкi Ќзгеруi ‹ойылЉан талаптарЉа с‰йкес деп саналады, егер сынауға тартылған шелпектің өң бетінде шеттеріне жететін тарамдалған сызаттар және де шелпектердің қандай болса да майысқан жерлері және көлемінің өсіу байқалмаса (4.5-сурет).
а) б)
 |
4.5-сурет. Цемент көлемiнiң өзгеру бiркелкiлiгiне шидаялмаған шелпек
а – қирау; б – радиалды сызаттар; в - майысу
4.3.4. Цемент тартуыныЊ майдалыЉын аны‹тау
Цемент тартуыныЊ майдалыЉына еленген сынаманыЊ бастап‹ы массасыныЊ пайызбен №008 електегi ‹алдыЉы ‹абылданады.
МСТ 10178-85 талаптрына с‰йкес цемент тартуыныЊ майдалыЉы сондай болуы керек, тек №008 торы бар електен Ќткiзгенде елеуге алынЉан сынаманыЊ 85% кем емесi Ќту керек, ал кЌрсетiлген електегi ‹алды‹ 15% арты‹ емес Ќлшенедi.
Техникалы‹ таразыда 0,1 г дейiнгі д‰лдiкпен 50 г цемент Ќлшендi. …лшем №008 елекке кЌшiрiледi, сосын елек механикалы‹ елеу аспабына бекiтiледi ж‰не 5-7 минут еленедi. А‹ ‹аЉаз бетiнде 0,1 г арты‹ емес цемент ‹алЉаннан кейiн елеу ая‹талды деп саналады. Електегi қалдық 0,1 г дейiнгі дәлдiкпен өлшенеді. Цемент тартуының майдалылығы мына формула бойынша анықталады
Т = (а / 50) 100,
мЋндаЉы Т - тартумайдалыЉы, %;
а – №008 електегi цемент ЌлшемдiгінiЊ ‹алдыЉы, г.
Сынақ нәтижелерi 4.10 - кестесiне жазылады.
4.10-кесте
Цемент тартуыныЊ майдалылыЉын аны‹тау
| Цемент тЏрi | Цемент Ќлшемiді-гі, г | Електегi ‹алды‹, г | Тарту майдалылыЉы, % | Орташа маЉынасы |
4.3.5. Цемент маркасын аны‹тау
Цемент маркасы массасы бойынша 1:3 созымды цемент ‹Ћрамынан дайындалЉан Ќлшемi 40х40х160 мм ар‹алы‹-нЋс‹аларды иiлiске ж‰не сыЉуЉа берiктiк шегiнiЊ ‹Ќрсетулерi бойынша ай‹ындалады.
Аспаптар: сiлкiндiретiн Џстел (4.6-сурет), конус-‹алып, сфералы‹ ая‹, ‹ырЉыш, 40х40х160 мм металл ‹алыптар (4.7-сурет), машина МИИ-100, гидравликалы‹ пресс.
Материалдар: портландцемент, вольск құмы.
Цемент ЌндiрiсiнiЊ созымды консистенциясын аны‹тау Џшiн
1500 г ‹Ћм ж‰не 500 г цемент Ќлшейдi, сфералы‹ ая‹‹а салады, сосын 1 мин бойы кЏрекшемен цемент пен ‹Ћм араластырылады, сонан - соЊ оЉан су ‹Ћйылады ж‰не таЉы ‹оспа 5 мин бойы арластырылады.
4.6-сурет. Сiлкiндiретiн Џстел ж‰не конус-‹алып
1 - жұдырықша; 2 - диск; 3 - шток; 4 - табан; 5 – ортаға келтіретін құрылғысы бар конус - калып
4.7-сурет. Ар‹алы‹-нЋс‹аларды дайындауЉа
арналЉан ‹алып
Араластыру аяғынан соң сiлкiндiретiн үстелдiң шыны дискiнiң ортасына орнатылған конус-қалыпты тең қалыңдықты қабаттармен екi қабылдауда толтырады. Сынау жүргiзу алдында конустың iшкi бетiн және стел дискiн аздап сулау керек. Ерiтiндi металл найзалаумен тығыздалады: астыңғы қабаты - 15, үстiңгiсі - 10 найзалаумен. Ерiтiндi нығыздалған соң конус ақырын тiк бағытта алынады, осыдан кейiн конус 106-110 мм шегiнде жайылу үшiн үстелде 30 рет сiлкiндiредi.
Қалыптар шамалап ерiтiндiмен 1 см толтырылады, дiрiлдеткiш алаңшаны қосады және бiркелкi барлық үш ұяны толтырады. Ерiтiндi артығы суланған пышақпен кесiледi және ерiтiндi нұсқалары гидравликалық сұқпасы бар ваннаға 24 сағат қойылады.
Осыдан кейiн нұсқаларды ажыратады, суға салады және 28 күнге қалдырады. Осы мерзiм өткен соң нұсқалар судан алынады және 10 мин кеш емес сынауЉа тартылады, алдын ала нЋс‹алар дым‹ыл матамен сЏртiледi.
Ар‹алы‹-нЋс‹алардыЊ берiктiк шегi МИИ-100 сынау машинасында аны‹талады. НЋс‹а иетiн ‹ЋрылЉыныЊ тiреулерiне сЌйтiп орнатылады, тек оны дайындағанда кЌлденеЊ болЉан ‹ырлары тiк ‹алыпта болу керек. Иiлiстегi берiктiк шегi Џш нЋс‹аларды сынауыныЊ екi н‰тижелерiнiЊ орташа арифметиалы‹ маЉынасы ретiнде есептелiнедi.
АлынЉан 6 жартылар престе ‹иратылады (4.4 -сурет). Ар‹алы‹тар жартыларын 2 болат пластинкалар аралыЉына орналастырады.
СыЉуЉа берiктiк шегi 6 нЋс‹алар сынауыныЊ еЊ Џлкен тЌрт н‰тижелрiнiЊ орташа арифметикалы‹ маЉынасы ретiнде есептелiнедi. СыЉуЉа берiктiк шегi келесi формула бойынша аны‹талады
R = Р / F,
мЋндаЉы Р - ‹иратушы жЏктеме, кгк;
F - нЋс‹а ауданы = 25 см2.
Н‰тижелер 4.11 - кестесiне енгiзiледi
4.11-кесте
Берiктiк аны‹тау н‰тижелерi
| № | Иiлiс-тегi берiктiк, кгк/см2 | НЋс‹а ауданы, см2 | Мано-метр кЌрсетуі | Қирату-шы жЏктеме, кгк | СыЉу-даЉы берiктiк, кгк/см2 | Цемент маркасы |
АлынЉан н‰тижелер МСТ10178-85 талаптарымен салыстырылады (4.12-кесте).
4.12 - кесте
Портландцементке ‹ойылатын талаптар
(МСТ 10178-85)
| Цемент тЏрiнiЊ белгiсi | Кепiлдi маркасы | Берiктiк шегi, МПа (кгк/см2) | |||
| иiлiс жасында, т‰улiк | сыЉу жасында, т‰улiк | ||||
| ПЦ-Д0, ПЦ-Д5, | — | 4,4 (45) | — | 29,4 (300) | |
| ПЦ-Д20, ЩПЦ | — | 5,4 (55) | — | 39,2 (400) | |
| — | 5,9 (60) | — | 49,0 (500) | ||
| — | 6,1 (62) | — | 53,9 (550) | ||
| — | 6,4 (65) | — | 58,8 (600) | ||
| ПЦ-Д20-Б | 3,9 (40) | 5,4 (55) | 24,5 (250) | 39,2 (400) | |
| 4,4 (45) | 5,9 (60) | 27,5 (280) | 49,0 (500) | ||
| ШПЦ-Б | 3,4 (35) | 5,4 (55) | 21,5 (220) | 39,2 (400) |
Дата добавления: 2015-09-04; просмотров: 161 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Iзбес сЌндiру уа‹ытын сынау н‰тижелерi | | | Зiн-Ќзi ‰зiрлеуге арналЉан сЋра‹тар |