|
Читайте также: |
| Бас әріптер | Кіші әріптер | Атауы | Айтылуы |
| A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V X Y Z | a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v x y z | а бе це де э эф ге га и йот ка эль эм эн о пе ку әр эс те у ве икс ипсилон зета | [а] [б] [ц] жєне [к] [д] [э] [ф] [г] [г] и [й] [к] [л] [м] [н] [о] [п] [к] [р] [с] [т] [у] [в] [кс] [и] [З]және [ДЗ] |
А
Ab ovo – жұмыртқадан шыққан ең бірінші, бастау
Aberratio – жаңылу, шатасу, теріс кету
Abortus – аборт, түсік, іш тастау
Absolutus – абсолют, дербестік, шексіз, мүлде
Absolvo – ақтау, айыпсыз деп тану, Босату
Abdicatio – құқықтан безу, қайту, қабылдамау
Abituriens – талапкер, мектеп бітірген Оқушы
Abolitio – айып жою, ақтау
Absent – болмау, жоқ болу
Abstractio – абстракция, дерексіз түсінік
Absurdum – абсурд, танытық, сандырақ
Abscessus – абсцесс, ірінді ісік
Absolvere – ақтау, жазадан шығару
Abuti – қиянат ету, теріс пайдалану
Addicere – сату, беру
Ademрtio – жою
Administratio - әкімшілік,басқарма
Adnotatio – ескерту, көрсету
Adudicatio – формулардың процесте формуланың бір бөлімі
Adunctus – адьюнкт, қосылған, әскери аспирант
Adutans – адьютант, көмекші
Adquirere – қосылып алу, сатып алу
Adsidere – біреумен бірге отыру
Adtemptare – арбау, алдау, еліктіру, азғыру
Advocatus – адвокат, қорғаушы, шақырылған кісі
Acmulatio – қызғаныш, күндеу
Aequare – теңеу, теңгеру
Aequator – экватор, жерді екі тең бөлімге бөлетін сызым
Aequitas – әділдік, әділет
Aequum – бірдей, тең
Aes – жез, ақша
Aetas – жас шамасы, шақ
Affectio – көңіл күйі, ниет, қайрат, ерік
Acceptus – қабылдаған
Accredidivus – сенімді, сенетін (адам, қағаз)
Acta – акт, әрекет, қимыл, жүріс
Actio – акция, талап
Actio in res – затты талап
Actio in personam – тұлғалы талап
Actus - басқа біреудің жерімен мал айдайтын сервитуты
Argo – грек тілінен әскер бала
Agrаrius – жерлік, далалық
Agressio – агрессия, басқыншылық
Agentis – агент, әрекетті, басқа біреудің тапсырмамен
істейтін адам
Agere – сотта екі жаққа меңгеру іс жүргізу
Agressio – шабуыл
Agnatus – агнат, туыстықтың бір түрі
Alius – бөтен, басқа (зат есімі)
Alieni – бөтен, басқа (сын есімі)
Allectio – тарту (жауапқа)
Alimentum – алимент, тамақ, жем, азық
Alibi – алиби, басқа жерде болу
Album, Albus – ақ, ақ түсті
Alternus – кезектес, алма-кезек
Alternative – альтернатива (мүмкін болған екіден бірін талған алу)
Ambigere – таласу, соттану, күмәндану, сезіктену
Ambitio – амбиция, шамданушылық, шамданғыш
Amovere – жою, иелігінен шығару, иелену құқығынан айыру
Amplus – үлкен, кен, едәуір, бірталай
Amnistia – (грек тілінен) – амнистия, кешіру, рақымшылық
Amnesia – естің, еске сақтаудың солғындауы
Amoralis – аморальдық, құлықсыздық, имансыздық
Analis – грек тілінен талдау
Animus – рух, жан, ой, ниет
Animal – жануар
Animatio – жандандыру,тірілту
Annectio – қосып алу
Anquisitio – білу, тергеу, зерттеу (раселедонание)
Anonymos – грек тілінен атсыз, белгісіз, аноним
Anulus – сақина
Anus – анус, анатом, артқы шығыс тік ішек
Apocha – растау, растық
Appellatio – аппелляция, шағым арыз
Aprilis – жылдың төртінші айы, сәуір айы
Aqua – су
Aqua ductus – су өткізу сервитуты
Aqua haustus – су алу сервитуты
Aqua vitae - өмір суы, арақ
Arbiter – претормен тағайындалған суды, делдал, келістіруші
Arrestum – қаулы, арест
Arbor – ағаш өсімдік
Arca – касса
Argentum – күміс, күміс ақша
Argentarii - банкирлер
Argumentum – аргумент, анықтау, айқындау
Ars – білім, өнер, өнеркәсіп, ғылыми жүйесі
Asylum – баспана
Augere – көбейте түсу, арттыра түсу, күшейту, нығайту
Augustus – ең, биік, асқар, император Октавианның атағы,
август, тамыз айы
Auctio - өсіру, көбейту, аукцион
Auctoritas – гарантия, кепілдік
Aurum – алтын, алтын ақша
Autor – автор
Autoritas – авторитет, бедел, абырой
Avis – құс
B
Barbari – варварлар, сақалды жат елдіктер
Barbus – сақал
Bеati – бақытты
Bis – екі, қос
Bonus – жақсы, оңды
Bonaеfidei – ақ ниет
Beneficium – жақсылық, жарылқаушылық
Bona, Bonis – мүлік, тұтас
Basis – грек тілінен базис, негізі
Biceps – бицепс, екі басты бұлшық ет
Bursa – қалта, әмиян, шилан
C.
Cadere – жығылу, құлдыққа ұшырау
Caducum – өсиеттің пайдасы
Caedere – ұру, өлтіру, соғу
Caesar – цезарь, царь, кайзер, қайсар, патша
Calam – қалам
Calare – шақыру
Calenda – айдың бірінші күні
Calliditas – қулық айлакерлік
Cаlor – жылы, қызу, ыстық
Calumnia – өсек, жала
Calculatio – есеп
Canere – мақтау, көкке көтеру, дәріптеу (өлеңмен)
Candidatus – кандидат, аққа киінген адам
Canis – ит
Canon – канон, ереже, тәртіп
Cantor - әнші
Capere – алу, сатып алу, тартып алу
Capitalis – бас, жоғары
Caput – бас, тұлға, адам
Caput habere – жеке тұлға жағдайы
Capitulatio – капитуляция, тізе бұғу, берілу
Carcer – карцер, қорған
Caritas – құрмет, ардақ
Canie – кариес, шірік
Castiquatio – ағарту, тазалату
Castratio – қорлау, піштіру, кестіру
Cassare, cassatio – кассация, сот шешімін өзгерту
Castrum – қала, қорған
Caseus – ірімшік
Casus – казус, оқиға, жағдай
Cavere – 1) абайлану 2) сотта талапкерге қорғау беру
Cautio – сақтық, құнттылық
Causa – жағдай
Causa cognito – белгілі жағдай
Cassatio – жою, өзгерту қаулы
Calvatio – қалжыңдау, әзілдеу
Caverna – үңгір, тесік
Cedero – жүргізуші
Cessio – цессия, тапсыру, алып бару
Celeres – жылдам жүретін, рұмдық атты әскерлері
Cencere – бағалау, баға қою
Centum – жүз
Centuria - әскери ұғым, жүздік, жүз
Centurionus – жүздің біреуі, полиция қызметкері
Cerae – балауыз
Cernere - шешу, айыру
Certus – белгілі
Charta – қағаз парағы
Circum – шеңбер, дөңгелек
Circumcisio – сүндет, кестіру
Circumscribere – алдау
Circumvenire – (заңды) айналып кету
Citate – цитата, шақыру
Cibaria – азық- түлік
Chirographum – қолжазба
Civis – азамат
Civiles – азаматтар
Civilie – азаматтық
Clamor – айқай, шу
Clarus – ашық, жалтыр, мейірімді
Claudere – жабу, бітіру
Clausula – соңы
Clasus – шеге
Clementia – момын, жуас
Clerus – дің басылар
Clintes – есту, тыңдау
Cloacа – науа, суағар
Co, com, con – қосымша білгісі
Coalitio – қостыру
Codex – қостырып байланған жазба тақталар, кодекс
Codicillii - өсиетке қосылған соңғы сөз
Cogere – шақыру, жинау
Cogitatio – ой, пікір
Conscere – тану, тергеу
Cognatus – когнат, туыстық
Cognitor – сот процессі
Coheredes – мұрагерлер
Cohors – тобыр, қалың тобы
Colere - әдемілеу, өстіру, күту
Colonia – колония, жаулап алған ел, қала
Colonus – диқан, жерде істейтін адам
Colonarii – колония тұрғындары
Color – түс, түрлі түсті
Collega – коллега, жолдас, серіктес
Collegia - серіктестік, жолдастық
Collusio – құпия келісім
Comes – серік, жолдас
Commeatus – ашық шығым, босату
Commendare – тапсыру, сенімшілік беру
Comentarii – комментарий, ескерткіш жазба
Comittere – рұқсат беру, мүмкіндігін беру, қылмыс істеу
Commixtio – араластыру, қостыру
Commondatum – несие келісімі, көмек беру, қызмет ету
Communis – жалпы, көпшілікті
Communicatio – байтаныс, хабарлау
Commutatio - өзгерту, ауыстыру, басқа біреумен қостыру
Commutator – байланыс қостыратын машина
Compensatio – компенеация, қанағаттану, есепке алу
Competentio – компетенция, құзырет
Competere – бірге таласу, қос талап беру
Compilatio – талау, тонау
Comprosmissum – компромисс, ымыра, бірлескен келісім
Compression – қысу, қысым
Compositio – құрастыру, қосып алу
Comutare – есептеу, санау
Computer – бірге санайтын машина
Conatus – намыс, талаптану, әрекет жасау
Concussio – рұқсат беру, көну, кеміту (допустить)
Concillium – жиналыс, кеңес, жиын
Concubinatum – заңсыз неке, некесіз
Concurrere – бірге жүгіру, жарысқа түсу, бәсеке
Cocurentus – конкурент, жарыстас, бәсекелес
Concussio – селкілдету, босаңсыту, босату
Conregssus – кездесу, жиын
Condere – құрастыру, салу, жарату
Condensatum – қоюланған, қойылған
Conditio – шарт, жағдай, уәделесу, келісімінің шарты
Condictiones – талаптардың ерекше түрі
Condominium – бірлескен иелену, бірлескен мүлік
Conducere – жинау, шақыру, жалдау
Conductio – жалдап алу
Conductor – жалдап алатын тұлға
Confessio – мойындау, өз мойнына алу
Confinium – жалпы шекара
Confiscatio – қазынаға алу
Confirmare – күшейту, күшін көбейту
Conspiration - конепирация, пікірлестік, ынтымақтылық
Constituere – қою, қаулы шығару, орнату
Constitutio – конституция, заң, құқықтың нормасы
Consuetudo – әдет, дағды
Consulere – кеңесу, ақылдасу
Consulus – консул, кеңесші
Consilium – кеңес, дәрігерлердің келісімі
Consumere – тұтыну, ұстау, жұмсау, пайдалану
Contra – қарсы
Contractus – контракт, цивиль құқығымен рұқсатталған шарт
Contragens – келісімге кіріскен тұлға, контрагент
Contumax – қырсық, қылтыр, қисық
Convenire – қосылысу, келісу
Conventus – жиналыс, мәжіліс
Conventio - келісім, халықаралық шарт
Copia – көп, көпшілік, копия
Corpus – дене, құрам
Corpus delicti – қылмыс құрамы
Correctore – түзеу, ондау
С orrector – түзетуші
Corrumpere – бұзу, бұлдіру, бұзылу
Corruptio – коррупция, сатқын, бұзылған, шіріген, тот басқан
Credo – сенім, сенемін
Credit – бұл сенеді, кредит, несие
Creditor – сенетін кісі, несие беруші
Crematio - өртеп жіберу, жағып жіберу
Cretio - ант, мәлімдеме
Crime – қылмыс, жаман іс
Criminalis – қылмысты
Criminalist – криминалистиканың қызметкерлері
Criminalistic - криминалистика, тергеу істің ғылымы
Criminologia – криминология, қылмыс зерттейтін ғылым
Cum – астындағы
Cum mani – бағынышты неке жағдайы
Culpa – кінә
Culpa lata – ауыр кінә
Culpa levis – жеңіл кінә
Cura – қамқорлық, қам
Curatarus – қамқоршы, куратор
Curriculum vitae (с.v.) - өмірбаяны, резюме
Custodire – күзету, сақтау
D.
Damnum – жойылу, бұзылу
Dare – беру, алып беру
De facto – шыныда, шындығы, факт бойынша
De jure – құқық бойынша
Debere – міндетті болу, қарызды болу
Debitum – қарыз
Deca – тақта
Decanus – он басы, Факультеттің бастығы, декан
Decanatus – деканат, деканның кеңесі.
Decem – он
December – декабрь, желтоқсан айы, құрылған
Decemiviri – он кісіден құрылған кеңес, қызметкерлер
Decipere – алдау
Decoctor – банкрот, дәрменсіз қарызгер
Declamatiо – декламация, оқытушының өнері
Declaratio – анықтама, жарнама, декларация, жария
Decorum – түс, сыртқы түрі, сыртқы көрініс
Decoratio – декорация, сырлау, әдемілеу
Decretum – декрет, императордың қаулысы
Decurionus – рум провинциядағы төре, қала кеңесінің мүшесі
Dedicatio – дәріптеу, жариялау
Deditio – беру, тапсыру
Deducere – шығару, шығарып беру
Deductio – дедукция, жалпыдан жекеге шығару ғылыми әдісі
Defecatio – іш босату
Defectus – дефект, кемдік
Defendere – қорғау жасау, қорғану
Deficit – дефицит, тапшылық
Deffere – көшіру, алып беру
Definitio – анықтама, түсіндіру, ұғым
Deformatio – деформация, бұзылу, түр өзгеру
Defloratio – дефлорация, гүл жұлу, қыздықты жою
Deicere – лақтырып тастау, қуып жіберу
Delegare – жіберу, тапсыру
Delegatus – делегат, жіберілген, тапсырыс алған
De liberare – ойлану, уөлшеу
Delictum – қателік, құқық бұзушылық
Delimitatio – шекараны анықтау, делимитация
Dementes – кем ақыл адамдар, ақылдан алжасқандар
Demilitarisatio – демилитаризация, қарусыздандыру
Democratio – грек тілінен халық билігі, демократия
Demonstratio – демонстарция, көрсету, көкке шығару
Denegаere – қабыл алмасу, мойындау
Denominatio – атын өзгерту, деноминация, ақша бағасын өзгерту
Denuntitio – сөз тасу, құпия хабарлау
Deponere – сену, қою, сенім қою, сақтауға беру
Deponent – ақшаны сақтауға берген тұлға
Depositum – алып қойылған, депозит, банкіге салынған ақша
Depositarium – сақтауға алған банк немесе басқа мекеме, депозитарий
Deportatio – қуу, мемлекеттен шығару
Depressio – депрессия, басу, езу, сығу, тұнжыраңқы көңіл
Derelictio – қалдыру, тастап кету
Derivatio – бір зат басқа заттан шығу, тармақтану, бұрып жіберу
Designatio – таңба қою, белгілеу
Desinere – тоқтату, қысқарту
Desistere – бас тарту, қою, тастау
Destinare – арнау, тағайындау
Destructio – жою, қирату, бұзу
Desuetido - дағдыңы тастау, заңды көп уақыт орындамау
Detectio – іздеу, ашу, ашқызу
Detector – ашқызатын прибор
Detective – ағылшын тілнен - кірген тыңшы, тергеуші
Determinare – анықтау, айыру
Detestatio – қарғыс, лағынет жаудыру
Detonare – күркіреу, дүрілдеу
Detonatio – 1. қопарылыс, 2. мотордың дұрыс жүрмеуі, детонация
Dies – мерзім
Diana – аңшылық құдайы
Divinatio – рухтанушылық
Dicere – көрсету, айтып түсіндіру
Dico – айтамын, сөйлеймін
Dictor – диктор, хабарды оқитын адам
Dictator – үстемшіл, уақытша тағайындалған Рум сенатының шексіз билігі бар тұлға, диктатор
Dictatura – шектелмеген билік
Digesta – жинап алынған
Dignitas – қадір, құрмет
Dilatio – алып қою, уақытша қалдыру
Diligentia – қамқоршылық, ұқыптылық
Diploma – диплом, куәлік, екіге бүктелген қағаз
Direptio – талау, тонау
Discedere – айырылысу
Dispositio – тұратын орын, өз орын, диспозиция
Disciplina – оқу, ғылым, пән, тәртіп
Discreditatio – беделін түсіру, дискредитация
Discretio - өз көңілінен істеу, дискреция
Dissensus – жаңылыс, келіспеушілік
Dissolvere – шешу, тоқтату
Distrahere – бөлу, тарту, сөзу
Divisio – бөлу, бөлім
Dixi – мен айттым, болды
Divortio – келіспеу, айырылысу
Docens – доцент, лекция оқитын оқытушы
Documentum – құжат, документ
Donatio – сыйлық, сыйлау
Domus – үй хайуаны
Dominus – үй иесі, мырза, әмірші, өктем
Dominium – меншік, меншік құқығы
Dos – пайда, жасау
Dua – екі
Dubitare – шүдбәлану, күмәндану
Dublicatus – екі есе көбейген
Ducere – тарту, жетектеу
Dura – қатал
E.
Elriеtas – мас болу
Ecclasia – жиналыс, кеңес
Edere – хабарлау, жариялау
Edicio – шығарма
Edictum – көпшілікке хабарлау, құқық құрастыру бір түрі
Ego - мен, өзім
Egoism - өзімшілдік, эгоизм
Egregius – тіпті жақсы, басым, күшті
Effectus – эффект, әрекет
Electio – таңдау, сайлау
Elevare – көтеру
Elevator – көтеретін машина, лифт
Emendatio – түзету
Emere – алу, сатып алу
Em tor – сатып алушы
Emissar – елші, жіберілген кісі
Emissia – шығарма, қағаз ақша және бағалы қағаз шығару
Emptio- venditio – cатып алу және сату, сауда ісі
Emigrare – көшу, басқа елге кету, шығу
Emphiteusus – эмфитевзис, ұзақ уақытқа берілетін пайдалану құқығының бір түрі
Emulsia – сауп алынған, араласқан сұйықтық
Epibole – озбырлық, қастандық
Episcorus – күзетші, эпископ
Epistula – хат, жазба хабар
Epitome – үзінді алу, шығару
Ereptorium - жұлып алу, тартып алу
Ergo – демек, сондықтан, олай болса
Ekodere – жеп қою, күйдіру, шайып кету
Erosia – әрозия, жел әлде су басқа затты жеп қою
Error - қателік, теріс кету, адасу
Erudicio – көп оқығандық, әрудиция
Esse – болу
Essentia – маңыз, мәні, шоғырлану
Est – болып тұр
Evacu are – шығару, шығарып алу
Evacuatio – эвакуация, көшіру, қауіпсіз жерге шығару
Evocare – шақыру, шығарып алу
Evolutio – эволюция, өрістету, нығайту
Et cеtera (ЕТС) – тағы басқалар (т.б.)
Exaeqere – тегістеу, келістіру
Executio – экзекуция, жаза
Exemplar – экземпляр, үлгі, өнеге, дана
Exceptio – ойып алу, эксцепция, формулярдық сот процесстін бір ұғымы
Excessus – шығыс, ауытқу, артық, қанағатсыздық, эксцесс
Excrementus – іштен шыққан қалдық
Excursіа – басқа жерді көру, экскурсия
Excursus – ауытқу, ауытқып кету
Excusatio – ақтау, кешірім
Exheredatio – мұрадан шығару
Exhumatio – қабірден шығару, эксгумация
Exigere – талап ету, әрекет жасау
Exilium – ырығын шығу, секіріп кету
Eximere – шығару, ойып алу
Exstimatio – ой, пікір, намыс
Exitus – шығыс
Experementus – тәжірбие, сынақ, сынап көру
Experiri – байқау, сынау
Expertum – эксперт, сынаушы, сарапшы
Expertisa – экспертиза, сараптама
Explorator – зерттеуші
Exponatus – экспонат, көрмеге шығарылған, зат
Exponere – көрсетуге шығару
Expositio – көрме
Expressus – нығайған
Exsequi – соңға дейін бару
Extasis – экстаз, рахатқа бату
Externus – сыртқы, өз еңбегімен оқып емтихан тапсырушы
Exstra – артық, төмен
Extractus – экстракт, сорып шығарған
Extraordinarius – төтенше, ерекше, әдеттен тыс, ежелгі Румда сот процестін бір түрі.
Extremus – шеткі, шектен шыққан, экстремист
F
Fabricatus – істелген, жасалған
Fab ula – хикая, әңгіме, оқиға
Facepe – істеу, кәсіп, істеп беру
Fac simile – осылай істе, факсимиле, қолжазбаның дәл көшірмесі
Factor – істейтін, жасайтын
Falsus - өтірік, шын емес, фалын
Familia – үй, отбасы
Famosus – белгілі мәлім
Fanaticus – ашулы, бұлыққан, фанатик
Fanus – құдай үйі, мешіт, шіркеу
Fas – тәңір дауысы, құдай әмірі
Fascis – шыбық байламы
Fatuus – ақмақ, есер
Fauna - жануарлар құдайы
Favor – жаќсы ниетті, жаќсы тілекті
Februarius – тазарту, аќпан айы, ыќылас айы
Femida – гректердің әділет құдайы
Fenus - өсім, арту, пайда
Feriae – мейрам, той
Ferrum – темір
Festivim – мейрам, фестиваль
Fictio, ficticio – жалѓан, ойдан шыѓарылѓан сөз
Fidei – ниет
Fides – сенім, наным
Fidicia – сенімдік, беріктік, кепілдіктің бір түрі
Figura – сыртќы түрі, келбет, фигура
Filia – ќыз
Filialis – бµлме, бµлімше
Filius - ұл
Finalis – аяќталѓан, тоќталѓан
Finis – соњы
Finium – шекара
Fiscus – ќазына
Fiscale – ќазыналыќ
Fixus – ќатты, мыќты
Flora – гүлдер, гүл құдайы
Fluminia - өзен
Fluminis – сервитуттердің бір түрі, су өткізуқұқығы
Focus – от, орда, ортаќ
Foederatio – федерация
Foedus – одаќ, келіісм, шарт
Folium – жапыраќ, параќ
Fondas – негізгі
Fons – бұлақ, қайнар көз
Forma – құрастыру түрі, Көркем түрі, форма
Formula – жалпы түрі, формула, - формулярдық процесстің негізі
Fortuna – сєт, табыс, оќиѓа
Forum – алањ, ќала орталыѓы
Frictiu – бөлу, бөлім
Fragmentum – сыныќ, жарќыншылыќ
Frater – аѓа, іні
Fraus – жауыздыќ, - зұлымдыќ
Frictio – ќажалау
Frumentum – нан, таѓам
Fuga – ќашу, ќашып кету
Fumus – түтін
Functio – әрекет, жұмыс
Fundus – жер, түп
Fundament – негіз, бастау
Furiosi – аќылсыз, ќабілетсіз
Furia – кек алу құдайы, аќылсыз әйел
Furtum – алып кету
Fustis – таяќ, шоќпар
Futurum – болашаќ
G
Galena – ќорѓасын
Generalis – басты, жоѓары
Generatio – тудыру, шыѓару
Generalissimus – ењ биік, ењ жоѓары
Gaudeamus – ойнап-күлейік, тамашалайыќ, студенттер әнұранының бастауы
Genus – ру, тайпа, халыќ
Gens – халыќтар
Gentium – халыќтыќ
Gerculis – Геркулес, грек Гераклдің латын атағы, ең күшті батыр
Gerere – кµтеру, ќызмет орын басќару, бастыќ болу
Gladius – семсер, ќылыш
Gladiatorus – гладиатор, циркте қылышпен төбелесетін құл
Glоba – ірі тас
Globuu s – доп, шар сияќты
Gloria – әшекей, Көріктендіру
Glossa – сөз, ұғым
Glossarium – глоссарий, анықталған сөздік
Gradus – адым,қадам, саты
Gratia – рақым, мархаббат, рахмет
Gratis – аќысыз, тегін
Gutta – тамшы
H
Habeas – қорғаулы, қорғау
Habere - ұстау
Habitus – сыртқы түрі
Hallutinatio – гaллюцинация, елестеу, елес
Hereditus – мұра
Here – мұрагерлер
Homo – адам, кісі
Homicidium – адам өлтіру
Honour – қызмет орны
Honorarium – ақы үшін қызмет атқару
Hospes – қонақ, шетелдік, - Бөтен кісі
Hostes – шетелдіктер
Hiperocha – артыќ, артыќшылыќ
Hipotheca – кепілдіктің бір түрі
Hіpothesis – гипотеза, болжал, болжам, болжау
I
Iacere – (1) жастау, лаќтыру (2) жату
Indetificatio – тендестіру, бірдейлеу -
Ignomiosus – ќиянатшыл, арам
Ignorare – білмеу
Ignorantia – түсінбеу, білімсіздік
Illusia – ќателік, жањылу, адасу
Imitatio – имитация, ұқсатып істелген, жалған жасалған
Immigratio – иммиграция, басќа елге келу
Immiscere – кірісу, ќатысу
Immissio – кіргізу
Immunitet – иммунитет, дербес қол сүқпаушылық
Impedire – кедергі жасау, Бөгет жасау
Impensae – басќа жою, шыѓын ќылу
Imprerare – билік жүргізу,бұйрық беру
Imperatorus – билік ұстайтын, бұйрыќшы, император
Imperium – билік
Imperitia – тәжирбиесіздік, Сынағандық
Impetus – талаптану, ұмтылу
Implantatio – отырғызу, қайта отырғызу
Imponere – қою, кіргізу, салу
Impossibiles – мүмкін емес, мүмкіндігі жоқ
Impotentio – әтектік, белсіздік, шамасы жоқтық
Imprudencio – абайсыздық, білімсіздік
Impuberes – 7-12 жас дейінгі балалар
Impronitas – жазасыздық, жауадан қорғалған
In jure – сотта, сот ішінде
In jure cessio – таратып шегіну
In jus – рум сот процесінің бірінші стадиясы
In jus vocatio – сотқа шаќыру, сотқа тарту
In judicem – сот процессінің екінші стадиясы (кезең)
Inauguratio – 1) бал ашу, балгерлік ету 2) қазіргі заманда президентті іске кіргізу, инаугурация
Incensus – бағасыз, баға алмаған
Incestum – 1) адамгершіліксіз, азғын, арам 2) жақын туысқан мен некелесу, қан араласу
Indebitum - өтірік ќарыз, Болмаған қарыз
Indeensus – қорғаусыз, қорғау алмаѓан
Indemnitas – қиян қайтырып төлеу, орнын толтыру
Indeicere – жариялау, көтеру
Indignus – лайықсыз
Indulgere – кешіру
Indulgentio – кешірім
Infamia – арамдылыќ, қиянатшылыќ
Infamis – арам, ќиянатшыл –
Infantеs – сөзсіз, сәби, 7 жасқа толмаған балалар.
Influentia – грипп ауру, тұмау, грипп ауруы
Inferre – еңгізу, төлеу
Infirmitas – әлсіздік, дәрменеіздік
Infitiari – мойындамау, құптамау
Infrequens – сирек, селдір
Ingratus – рақметі жоқ, жақсылықты білмейтін
Injuria – құқықтан шыққан, құқық бұзушылық, әділетсіздік
Innogens – ақ көңіл, таза, адал, кінәсіз
Inscriptio – сыртынан жазылған жазу
Insigna – таңбалар, әріптер
Inspectio – инспекция, бақылау қызметі
Inspicere – байқау, бақылау
Inspector – бақылаушы, инспектор
Instantio – инстанция, саты, сот саты
Instituere – орнату, қондыру, белгілеу
Institutio – орнатылған, белгіленген
Institutionеs – оқулықтар
Instructio – инструкция, нұсқау
Instrumentum – инструмент, аспап
Insula – арал
Integere – қол тимеген, таза, тұтас
Imtegratio – тұтасќа келтіру, одақ құрастыру
Intellegere – білім алу, ойлану, тұсіну
Intellectus – ақыл, ой, ес
Intelligens – ақылды, есі дұрыс, ойлы
Intentio – талап, талаптану, тырысу
Inter – ішіндегі, арасында, арасындағы
Intercessio – ішке кіру, килігу, қатысу, кірісу
Interdictio – тыйым, претордың тыйым салатын бұйрығы
Interest – ортада болу, Ұқсас болмау, қызықты болу
Interprellatio – бөлініп кеткен, айырылған
Interpretatio – тұсіндіріп айту, анықтау
Interrogatio – сұраќ
Interruptio – үзіліс
Intervallum – аралық, интервал
Invenire – табу, тауып алу
Iocus –ќалжын, әзіл
Ire - жүру
Iter – жүріс (біреудің жерімен өту сервитуты)
Iteratio – қайталасу, қайталану
J
Janus – уақыт құдайы
Julius – жетінші айы, Юлий Цезарь атынан шілде айы
Januarius – қаңтар айы, Янус атынан
Junior – кіші, өспірім, бозбала
Junius – алтыншы айы, Юнона атынан маусым айы
Junona – неке құдайы, Юпитердің зайыбы, Юнона
Jupiter – Румдік бас құдайы, Тәңір, Юпитер.
Jure – сот процессті өткізу, әділет жасау
Jubeo – бұйыру
Juridicus – сот (сын есімі)
Juris – заңгер, юрист
. Jurisdictio – сотталу, заң өткізу,
Jurisconsultus - заң бойынша кеңесші, юристконсульт
Jurisprudentia – заңтану, құқықтану –
Juro – ант беру
Jus – құқық
Justitia – әділет, әділдік, юстиция
Justus – әділ, тура, адал, таза
K
«К» - єріпімен латын тілінде кµп пайдаланбайды,
ал «К» дыбысы «С» әріпімен белгіленеді.
L
Labilis – тұрақсыз, босаң
Laborans – істейтін
Laborare – жұмыс істеу
Laboratorium – жұмыс орны
Laconis – қысқа, анық
Laedere – бұзу, шіріту
Laici – халықтық, кәдімгідей, әдеттей
Lapis – тас
Laquens – жіп, арқан
Largiri – сыйлау, сыйлық беру
Latentes – көрінбейтін, жасырынған, латентті
Latere – тығылу, тығым болу
Latium – латын елі, Лаций
Latrоnes – жалаќы
Latus – кең, аспан
Laudatio – мақтау, құрметтеу
Lautumia – тас қашалған орын
Lectio – оқу, дәріс
Lector – оқытушы
Lena – жеңгетай, жеңгетайлыќ жасайтын адам
Lege, lex – заң
Lеgenda – оқуға қажетті жазба, өмірбаян, батыр жыры
Legis – заңды
Legislatura – заң шығарушылқ мекемелер
Legalis – заңға негізделген
Legati – Рим сенаттын елшілері
Legatum – легат, өсиетіне кіргізілген шек, тапсырыс
Legitimes – заң шегінен шықпаған
Legisactiones – заңды талаптар
Legionis – легион, рум әскери құрамы
Liber – ерікті, азат кісі
Libertas – бостандық, азаттық
Libertini – бостандыққа шығарылған құлдар
Libra – 1) өлшеуіш, таразы 2) кітап
Licentia – рұқсат, ризалық
Licet – рұқсат берілген
Lit itatio - ұсыныс, аукцион
Lictore – байлау, байланыс жасау
Limes – мемлекеттер арасындағы шек
Limites – шектелген, лимит
Linum – мата, кездеме
Litera, littera - әріп, жазба
Literaturа – жазба жинағы
Litteralis – жазбалы
Localis – жергілікті
Locus – орын, жер
Locatio Conductio – жалдап алатын шарт, жалдау шарты
Locator – жалдау беретін кісі
Lonja, longus - ұзын, ұзақ уақытты
Lucrum – пайда, кіріс
Luctus – қаралы, азалы, қайғы
Luere – төлеу, төлеп алу
Lumen – жарық
M
Maia, maius – жерқұдайы, мамыр айы
Maior – аға, үлкен
Magia – сиқыршылқ
Magistrus – бастық, тәрбиеші
Magistratus – Рум мемлекеттік қызмет атқарушысы
Magnat - өктеп, әмірші, төре
Mancipatio – қолымен алу, сатып алу тәртібі
Manus – 1) қол. 2) төбелес қол тигізу
Mandas – тапсырыс беретін кісі
Mаndatum – тапсырыс, тапсырыс шарты
Mandatariam – тапсырыс атқаратын адам
Manifestus – ашық, ашық жария
Manipulatio – қол жүргізу, манипуляция
Manumissio – биліктен босату
Mare – теңіз
Mariti – үйленген
Mars – соғыс құдайы, Марс
Mart – наурыз айы, Марс атынан
Mas – ер адам, еркек
Massa – кесек, шағым, тілім
Mater – ана, шеше
Materialis – заттық, материалдық
Matrimonium – неке, некелесу
Matrix – әйел жатыны, матка, матрица
Maxima – ең үлкен, максимал, барынша көп
Media – орташа, орта, ортадағы
Medici – емдейтін, емдік, дәрігерлер
Melioratio – жақсару, жақсарту, мелиорация
Membrum – сайман, мүше
Memoria – ес, жад, қапер, еске алу
Mens – ой, ақыл, парасат
Mensis – ай
Mercurius – сауда құдайы
Menstruus – айлық, ай сайын болатын жағдай
Merx – заттар, тауар
Metallum – металл
Metus – қорқыныш
Meum – менікі
Migrare – көшу
Migratio – көшіп жүру
Militaris – әскери
Militia – әскери құрама, қаруланған халық
Mille – бір мың, тысяча
Mimi – артистер, билеушілер
Minima – ең кіші
Minor – қысқа, кіші, аласа
Miser – кедей, жарлы
Misce – араластыру
Mixtae – араластырған
Missio – жіберілген, босатылған
Mittere – лақтыру, жіберу
Mobile, Mobilis – жүретін, қозғалтқыш
Modificatio – түрін өзгерту вида, жақсарту
Modus - өлшем
Modus vivendi - өмір қалпы, тұрмыс ќалпы
Monumentum – ескерткіш
Mora – кейінге қалдыру, мерзімін ұзарту
Moratorius – тоқтау, кідіріс, мораторий
Morbus – ауру, сырқат
Mors - өлім, ажал
Mos, mores – әдет-ғұрып
Motor – қозғалтқыш, мотор
Movere – жүргізу, қозғалту
Multum – көп
Municipium - өзін-өзі бақару, өзіндік басқарма
Murus – үйдің қабырғасы
Muture – ауыстыру, жалғастыру
Mutatio – ауыстырған, өзгертілген, мутант
Mutuum – қарыз, қарыз шарты
N
Narcoticos – грек тілінен есерткі, есерткіш
Narratio – әңгіме, баяндама
Natio – халық, тайпа, нация
Natura – табиғат
Naturale – табиғи
Naturalisatio – азаматтыққа алу
Navis – кеме, қайық
Navigatio – кеме жүргізу, өткізу
Necssarius – керек, шарасыз, құтылмас
Negativus – жағымсыз, қарсы
Negotia – сауда
Negotiantus – саудагер
Neptunus – теңіз құдайы, Нептун
Neros – немере
Nexum – 1) қарыздың бір түрі 2) міндеттеудің ежелгі түрі
Neutralis – ешкімдікі емес
Nocere – қастық істеу
Nomen – аты, есімі
Nomenclatura – есім тізімі
Non – жоқ
Nonus – тоғызыншы
Nota – таңба, әріп
Notarius – жазғыш, нотариус
Novem – тоғыз
November – бұрын тоғызыншы айы болған, қараша айы
Novus – жаңа
Novatio - өзгерту, жаңарту
Novellae – жаңа заңдар
Nurtiae – үйлену тойы
Nudus – жалаңаш
Numisma – темір ақша, теңге, монета
Nutus – бас изеу, белгі
Nullis – ештеме, ноль, ешкімдікі
O
O – О!
Ob – себепті, болғандықтан
Obicere – алға жіберу
Obligatio – міндеттеу, міндет тұрғызу
Obscurus – қараңғы
Observare – байқау, бақылау
Obsess – 1) аманат. 2) орын алу, уаќыт алу
Obsignatio – таңба қою, белгілеу
Occidere - өлтіру
Occido – құлау, опат болу
Occupatio – басып алу, басқын жасау
Octo – сегіз
October – сегізінші ай, қазан
Oculus – көз, қарау
Offere – қарсы әкелу
Officium – парыз, міндетті
Onus – жүк, міндет, салмақ
Opera – еңбек, жұмыс
Operare – жұмыс істеу, іс қозғалту
Ops – күш, байлық, ќуат
Optio – тањдалған, таңдау
Opus – шығарма
Orare – сөйлеу, деу, айту
Orator – сөйлемші, сөзге бай, шешен
Orbi – жетім қалу
Originis – алғашқы, бастауыш, бастапқы
Origo – бастау, басы, басталу
Ovatio – шаттық, зор қуаныш
P
Pacisci – келісу
Pactum – келісім шарттың бір түрі
Paenitentia - өкіну, тәубға келу
Palam – ашық түрде
Palma – алақан, пальма
Panis – нан
Pandectae – бәрін сыйдыратын
Papa – әке, ата
Paragrafai – қосымша жазбалар
Parangariae – почта қызметі
Partus – босану
Parere – тыңдау, бағыну
Parricidium - өлтіру
Pars, partia – бөлім, бір жақ
Pascidi – мал бағу
Passiva – ең жарлы, әрекетсіз
Pastorus – шопан, бақташы, пастор
Patentis – ашық, анық, патент
Pater – әке, ата, бас
Patria – отан
Patientia – шыдау, төзу
Pacis, pax – бейбітшілік
Pecus – мал
Peculium – меңгеруге берілген мал әлде жер
Peculium profecticium - әке берген пекулий
Peculium castrense – үкімет берген пекулий
Pedes – аяқтар
Penetro – ішке кіру
Penis – ішке кіретін, өтіп кететін
Pendere – төлеу
Percutere – тесіп алу, шаншу, түйреу
Percutio – тесілген, түйренген
Peregrinatio – саяхаттану, жићан кезу
Peregrini – жићанкездер, қанғыбастар, шетелдіктер.
Perfugere – қашу, қашып кету
Periculum – әрекет, сынау, байқау
Periurium – ант бұзу, серттен таю
Permutatio - өзгеріс
Perpetuum – мәңгілік, үздіксіз
Persequre – ізіне түсу, іздету
Persona – жеке тұлға
Personale – дербес
Petitio – талап, үндеу
Pictura – сүрет
Pignus – кепіл, кісен
Piratae – пираттар, теңіз тонаушылары теңіз қарақшылары
Piscatio – балық аулау
Plagium - ұрлау, ұрлап кету
Polis – қала
Policitatio – әуде, серт
Ponere – орнату, салу, ќою
Pontificum – абыз, дің басшысы
Possessio – иелену құқығы
Populus – халық, жұрт
Post – кейін, бірдемеден соң
Posterus – келесі, жалғасы
Postulare - өтіну, талап ету
Potis – қабілетті, істей алатын
Potentes – қуатты
Praesidens – төрде отыратын кісі, президент
Praesidium – төрде отыратын қауым, президиум
Praesumtio – болжау, жорамал, презумпция
Praefatio – кіріспе сөз
Praeterire – жанынан өту
Preces - өтініш, сұрақ
Pretium – баға, ақша
Primus – ең бірінші
Privatum – жеке меншікті, дербес
Probatio – дәлелдеме
Processus - өтіп жүру
Proclamatio – дауысты шақырым
Prohibitum - ұстап қалынған, шегерілген
Procuratore – меңгеру, басқару
Prоfanus – шіркеуге кіргізілмейтін кісі, білімсіз адам, профан.
Pro centum – жүзге біреу, процент, пайыз
Professor – тәрбиеші, жетекші
Prоdigi – шашқыштар, ысырап еткіштер
Proles - ұрпақ, әулет, төл
Proletarii - төлдегіштер
Promissio – уәде беру
Promulgatio – жұрт алдында жариялау
Proponere – көрсетіп шығару, жариялау
Prostituere – ашып көрсету, көрсетіп тұру
Prostitutes – жезөкшелер
Pristitutio – жезөкшелік
Protector – қамқоршы, жақтаушы
Protectum – шатыр, төбе, қалқа
Protestari – қарсы болу, қарсы сөйлеу
Provocare – шақыру, бұйрық беру, итеру
Provocatio – әрекет шақыру, қоздыру, итермелеу, арандату
Proxeneta – делдал, сарапшы, билікші
Prudentes – ғалымдар, заңгерлер, білгіштер
Prudentio – ғылым білу, құқық білу
Publica – жұрт, қауым, қоғам, көпшілік, бұқара
Publicum – бұқаралық, қоғамдық
Pudicitia - ұялшақтық
Pulcare – итеру, итермелеу
Punctum – нүкте
Q
Qua – қайда
Quaerere – іздеу, іздестіру
Quadrigae – төрт атты арба, квадрига
Quualificatio – сапаға келтіру
Quails – ќандай
Quandc – қашан
Quntum – қанша
Quorum – қайдан шыққан
Quattur – төрт
Quarela – арыз
Quasi – сол сияқты
Quinque – бес
Quo – қайда
R
Radix – тамыр
Rapere, rapio – тонау істеу
Rapina – тонау
Re – 1) зат, нәрсе 2)қайта (қайта құру)
Realis – затты, реалдық
Recipere – қайтып алу
Reclamare – бақырып шақыру
Reclamatio – жақтырмау, мақұлдамау
Rector – басқарма, бастық
Redimere - өтеп алу
Regens – уақытша билеуші
Regere – жүргізу, меңгеру
Regina – патшаным
Regula – сызғыш
Regulare – тәртіпке келтіру
Relegare – қуып жіберу, айдап шығару
Religio – дін, сенім, наным
қRemittere – қайтарыу, қайтарып беру
Removere – жою, жоқ еткізу
Renuntiutio – жарнама, жариялау
Reparatio – қайта орнату, бұрынғы қалпына келтіру
Repromissio – бірге уәде беру
Repudiare – қабыл алмау, тартыну
Requisitio – іздестіру, анықтау
Res – 1) затар 2) іс,қызмет
Rescindere – жою, қирату, сындыру
Rescriptum – жауап жазу, қайта жазу
Reservare – сақтау, сақтап алу
Residens – бір жерде болатын кісі, резидент
Residuum – қалқан, қалдық
Resignare – ашып қарау, хат оқу
Resonans – қайтып келеген дыбыс, резонане
Respondere – жауап беру, уәде беру
Respubluca – халық ісі, көпшілік ісі
Restipulatio – сот процесстегі бірлескен уәде
Restituere – қайта орнату
Restitutio – қайта орнатылған, бұрынғы қалпына келтіру
Retractare – қайта алу, ќайта қарастыру
Revisio – қайта көру, жаңадан байқау
Revocare – ќайта шаќыру
Revolutio – қайта нығайту
Rex – патша
Rhetоr – шешен, сөзге бай, оратор
Rigor – берік, күшті
Ripa - өзен жағасы
Rogare - өтіну, сұрау
Rogatio - өтініштін мазмұны
Rosa – раушан гүл, роза
Ruina – жығылған, құлап қалған
Rumpere – сындыру
Ruthenia – Орыс елі
S
Sacer, sacrum – әулие
Sacramento – әскери ант
Salus, salutis – саулық, амандық
Saluto – аман бол, сау бол
Sanctio – жаза, ақырғы үкім
Sanguis – қан
Sanitas – денсаулық
Sapiens – ақылды, есті
Sarcire – түзету, жөндеу
Satio – сәуле, жарық
Satis – жеткілікті, тоқтықты
Satisdatio – шарт, гарантия, кепіл
Satisfactio – қанағат, қанағаттану
Scelis, sceris – қылмыс, оңбағандық
Scientia – білім
Scire – білу
Scribе, scribere – 1) жазу 2) шарт жазуға көмектесу
Scriptor – жазушы, тырысушы
Scriptio, scriptura –хат, жазба, кітап
Scrinium – кітап саќтайтын әбдіре
Secundus – екінші, ендігі
Secures – айбалта, балта
Securitas – қауіпсіздік
Sed – бірақ
Sedeo, sedi, sessum – отыру
Sessio – отырыс
Seditio – бөліну, бөлектену, жарылу
Senior – аға
Sentire, sensus – сезу, сезім
Sententio – ой, пікір
Separatio – бөліп алу
Septem – жетінші, жеті
September – жетінші ай, қыркүйек айы
Sepultura – жабдық, қабырға салу
Sequi, secutus – ізбен жүру, із басу
Sequester – делдалдыќ, секвестр
Serius – салмақты, байсалды, қатаң
Servilis – құлдық
Servitutes – уақытша пайдалану құқықтары
Servus – құл
Sex – алты, алтыншы
Signum – таңба, ту, белгі
Simplex – жай, әдеттегі
Sine manu – бағынасыз неке жағдайы
Singularis – бөлек, жеке, оңаша
Socialis – қоғамдық
Societus – жолдастық, серіктестік, бірлестік
Socius – жолдас, серік
Sol, solis – күн, күннің көзі
Solum – жер, топырақ
Solus – біреу, жалғыз
Solvere, solvo, solvi – шешу, босату
Somnus – түс көру
Soror – апа, қарындас, сіңлі
Spadones – беду, ұрықсыз
Species – сыртқы түрі
Specio – көру, байқау
Speculatio – қарауыл, күзет
Spero – үміттену
Spes – үміт
Spiritus – 1) жан, аруақ 2) дем алу, дем тарту
Spondere – салтанатты ант беру
Statuo, stituere – 1) тұрғызу, орнату 2) шешу, қаулы шығару
Status – жағдай, тұратын орын
Stipendia – төлеу ақы
Stipendiorius – ақы үшін қызмет атқарушы
Stipulatio – шарт бекіту тәртібі
Striсtus, stricti – қатал, топас, өтпес, ойсыз
Studens – ынталы оқушы, тырысқан оқушы, студент
Studio – оқу орны
Studium – ынталы оқу, тырысып оқу
Stuprum – абыройсыз
Sublocatio – қайта жалдау
Sabseciva – қалдық, кесінді
Subsidio – көмек, қор
Subspecio, suspicio – күдік
Substantia – маңыз, мән
Suffragii – сайланған, қуатталған
Suffragari – қолдау беру, сайлау
Sui, suas - өзінікі
Suicidium - өзін-өзі өлтірушілік
Super – сыртынан, үстінен, тыс, артық, ең, өте
Superficies – 1) жер үсті 2) пайдалану құқығының бір түрі
Superflus – артық
Superus – үстемдік, үстем, аспан тұрғыны
Supplicium – жаза
Surdi - саңырау
Synallagma – (грек тілі) Міндеттілік шарт
Syngrafa – (грек тілі) жазба құжат
T
Tabella, tabula – жазуға арналған тақта, жазба
Tacitus – сөзсіз, үндемес
Tagere – Үндемеу, сөйлемеу
Talio – осындай, дәл
Talio princepsus – талион принципі (көзге көз, тіске тіс)
Taxatio – баға беру
Taurus – бұқа
Telum – қару, қару-жарақ
Tempero – сақтау, аяушылық ету
Tempus – уақыт, мезгіл, мерзім
Tenere – иелену, ие болу
Tendere – беттеу, қарату
Tendentio – бет алыс
Tenuis – кедей
Terra – жер, жер беті
Tera incognita – белгісіз жер
Testamentum - өсиет
Testis – делдал, таласта үшінші кісі
Textura – мата, кездеме
Thesaurus – театр
Tignum – құрылыс арқасы, арқалық құқық
Titulus – жазба, қол жазба
Toga – көйлек, рум ұлттық киім
Tollere – көтеру, тарту
Tormentum – қинау, азаптау
Tractare – сүйреу, сүйрету
Tractor – сүйрейтін
Traditio – сатып алу әдеті
Дата добавления: 2015-11-14; просмотров: 97 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| ТҮСІНДІРМЕ | | | АРНАЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР. |