Превращение белорусских замков в дворцово-парковые комплексы в период Ренессанса XVI– середина XVIIвв.

У XVI ст. з прычыны развщця артылерьп i фартыфикацыйнай справы магутныя мураваныя замки ужо не магли гарантаваць csaiм гаспадарам бяспеку i спакой. Шэраг з ix прыйшли у заняпад (Ліда, Крэва), некаторыя пачалі мадэрнізавацца, а асобныя цытадэлі увогуле страцілі абарончы характар i былі перабудаваны у палацы. Пачатак гэтаму працэсу паклаў кароль Стэфан Баторый, які ў 1580-я гг. загадаў пераутварыць аскетычны Гродзенскі замок Вітаўта у буйны палацавы комплекс у стылі рэнесансу. Абарон-чыя вежы былі разбураны. Змяніла свой выгляд i вежа-брама, якую накрыі буйным купалам, а на другім паверсе зрабілі вялікі пакой з трыма вокнамі, мармуровай падлогай i комінам. Адна з вежаў, размешчаная над Нёманам, была прыстасавана пад лазню з "алебастравай залай" на верхнім узроуні. Значна быў пашыра-ны i палац (60x21 м), які меў два асноўных паверха. Яго фасады былі аздоблены pocnicaмi, дэкаратыўным атыкам, мармуровымі ліштвамі, эркерамі з фігурнымі авяршэннямі. Каралеўскія памяшканні знаходзіліся на другім паверсе i трапіць туды можна было з ўнутранага двара па лесвіцы з балюстрадай. Яны мелі высокія ляпныя столі, мармуровыя, паркетныя ці керамічныя падлогі, печы з паліхромнай кафлі i г.д. Крытая галерэя вяла адсюль у вежу-браму i лазню. Да Новага замка, які таксама быў перабудаваны, веў мост з 16 вежачкамі. Усе збудаванні Старога замка былі атынкаваны, і накрыты чырвонай чарапіцай.

Што ж датычыцца прыватных рэзідэнцый, то яны таксама набывалі палацавыя рысы, але не страчвалі абарончага характару. Магчыма гэта сталася дзякуючы пашырэнню бастыённага тыпу замка, калі у цэнтры комплексу знаходзіўся палац, а па перыметры яго абкружалі земляныя валы з пляцоўкамі для гармат.

Такім чынам у канцы XVI— пачатку XVII ст. быў перабуда­ваны Mipскі замак. Па загаду М. Радзівіла Cipoткі да паўночнай i усходняй сцен быў прыбудаваны трохпавярховы Г-падобны кор­пус пад высокім дахам.дзякуючы якому палац амаль не саступаў па вышыні вежам. Ён меу больш за 40 пакояў, сярод якіх былі i буйныя парадныя залы (Збройная, Партрэтная, Бшьярдная). Пры узвядзенні палаца у сценах былі замураваны байнщы, а на узроўні другога i трэцяга паверхаў прабіты вялікія вокны. Ве­жа-брама была пераўтворана у капліцу, з гадзіннікам на фасадзе. Адчуваўся уплыў рэнесансу i у знешнім дэкоры комплексу (рацыянальнасць i лаканізм выразных сродкаў, пауцыркульныя ці арачныя завяршэнні ніш, пабеленыя сцены палаца). Увесь цяжар абароны быў перакладзены на знешнія валы з бастыёнамі, якія утваралі прамавугольнік (памеры 170x150 м). Мелася тут i мураваная вежа-брама, размешчаная насупраць галоўнага увахода у замак. На поўнач ад замка быў закладзены рэгулярны 'Італьянскі парк", ў які з другога паверха палаца вёу арачны мост. За гады свайго існавання Mipcкi замак неаднаразова станавіўся арэнай баявых дзеянняў. У 1655 г. i 1705 г. яго двойчы захоплівалі шведы. Летам 1812 г. каля замкавых сцен адбылася б1тва французск1х i pycкix войскаў. Была узарвана пауночна-усходняя вежа, дзе знаходзіўся склад пораху, згарэў палац. Першыя аднауленчыя работы былі прадпріняты яшчэ ў міжваенны перыяд. А ў 1969 г. у Mipcкім замку распачалася сапраўдная рэстаўрацыя якая зараз ужо амаль завершана.

У канцы XVI ст. пад уплывам рэнесансу адбылося стварэнне яшчэ адной знакамітай рэзідэпцыі Нясвіжскага замка. Яго узвядзеннем займаўся вядомы італьянскі дойлід Я.М. Бернардоні. У плане замак меў прамавугольную форму (памеры 170x110 м). Умацаваныя камянямі бастыёны замка з'яуляліся асноўным элементам яго абароны.. На тэрыторьп замка знаходзілісяся тры асобна стаячыя мураваных корпусы, якія утваралі унутраны парадны двор. Цэнтральнае месца займаў трохпавярховы палац, пастаўлены насупраць брамы. Злева ад яго знаходзілась трохпавярховая казарма з высокай вежай, а справа — двухпавярховы гаспадарчы будынак. У 1654 г. i 1659 г. Нясвіжсга замак быў узяты штурмам i пашкоджаны pycraмi войсками У 1706 г. яго захапілі шведы, якія узарвалі бастыёны. У XVIII ст. пры аднаўленні замак набыў барочныя рысы.

У 1580-х гг. па ініцыятыве віленскага ваяводы рэнесансавы замак узводзіўся у в. Любча пад Навагрудкам які меў форму прамавугольніка (64 x 87 м) i знаходзіўся на узвышшы каля Немана. 3 трох бакоў яго абкружаў роў шырыней 30 м i глыбінёй да 10 м. Абарончыя умацаванні замка гэта драўляныя сцены, а таксама чатыры ці пяць вежаў, якія па канструкцыі нагадвалі мірскія (чатырохгранная аснона i васьмігранны верхні ярус). Да нашых дзён захаваліся дзве' мураваныя вежы: чатырохпавярховая брама (10 x10 м) з дваццацю гармат нымі i дваццаццю чатырма мушкетнымі байніцамі; а таксам вуглавая трохпавярховая вежа (9 x 9 м) з чатырма гарматнымі i шаснаццаццю мушкетнымі байніцамі. На тэрыторыі замка быў пабудаваны драўляны палац пад чатырохсхільным дахам з мансардай у цэнтры. Любчанскі замак быў перабудаваны пры Радзівілах пад палац, для чаго у вежах на верхніх ярусах замест байніц зрабілі вокны. У 1635 г. Любчу спалілі казакі,i замак паступова прыйшоў ў заняпадУ 1620-я гг. канцлерам Л. Сапегай у Быхаве быў пабудаваны замкава-палацавывы комплекс. Ён займаў узвышша над Дняпром (памеры 77x100 м). Ад горада яго аддзяляў роў шырынёй 27 м. 3 гэтага боку знаходзілася мураваная

Дата добавления: 2015-10-21