Экономикалық тиімділік есебі

Қазақстанның нарықтық экономикасы қоғамдық өндірістің жоғары тиімділігіне бағытталған оған адекватты жаңа шаруашылық механизмін әзірлеу қажеттілігін тудырады.

Қазіргі уақытта экономикалық реформаның және ең алдымен кәсіпорынның, оның ішінде энергетикалық компаниялардың бәсеке қабілеттілігін арттыру жеткіліксіз-терең ғылыми негізгі сұрақтардың өңделуімен шақырылған қыйындықтар өткірленеді және қарсылықтар туындайды. Осыған байланысты энергетикалық компаниялардың даму стратегиясын жасау және тиімді басқару бойынша шараларды әзірлеу үшін қажетті нарықтық механизмдерді зерттеу және бәсекелік ортаны қалыптастыру бағыттарында жылу энергетикасы ұйымдастырушылық құрылымдарын қайта жасау мәселелерінің өзектілікке ие болуда. Бұл мәселелерді шешу энергетикалық компанияларға қажетті бәсеке қабілеттілікті ұзақ мерзім бойы қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Заманауи негізгі нарықтық қатынастармен танысу тұтынушыға да, электр қуатын өндірушілерге де қажет.

Энергетикалық жүйе жалпы және оның жеке элементтері тұтынушылар қойған талаптардың мүлтіксіз орындалуын қамтамасыз ету үшін

Негізгі талаптар – бұл:

- Қажетті электрмен және жылумен қамтуды ұйымдастыру;

- Электр қуаты сапасын сәйкес әрекет етуші нормаларға сәйкес қамтамасыз ету;

- Өндірістің нұрыс дамуы мен қызмет етуін ынталандыру электр қуатына тариф.

Энергетиканың заманауи дамуы өндірісті шоғыырландыру мен энергия үнемдеуді орталыықтандырумен сипатталады. Энергетикалық жүйелердің жұмысын орталықтандырылған басқару энерго жүйе ең жақсы бойынша технико-экономикалық көрсеткіштерге жетуге мүмкіндік береді.

Энергетикалық қоғамның дипетчерлік тапсырмалары бойынша жұмыс істей отырыполар өздерінің өндірістік бағдарламасын және негізгі капиталды қолдану деңгейін өз еріктерімен бекіте алмайды.

Диспетчерлік кесте жалпы энерго жүйедегі жанармай шығыны бойынша, электр желілері арасындағы салмақты үнемді тарату есебімен максималды үнем талаптарынан шыға отырып жасалынады, сондықтан оның бұзылуы энерго жүйенің жұмысының үнемділігінде теріс ықпалын тигізеді.

Осылайша, электр қуатының өнім көлемі энергетикалық кәсіпорындарда оладың өз беттерімен анықталмайды, тұтынушылардан және диспетчерлік энерго жүйе салмағының таратылуынан тәуелді.

Жылу электр орталықтарында өндіріс көлемі кәсіпорын ауданының өндірістік қажеттіліктеріне жылу тұтыну графиктерінен және жылыту мен ауа-райы жағдайлары: вентиляцияға жылу шығынын анықтайтын жел бағыты мен жылдамдығы, сыртқы температурасынан тәуелді жылу өндіру көлемімен анықталады.

Талап етілетін энерго қоғам салмағын графигін жабу үшін бекітіледі:

- электр станциясы үшін – диспетчерлік графикпен берілетін салмақты көтеруге дайындық;

- желілі кәсіпорындарда – құрылғылар және құрылыстар тәртіатерінің графигімен.

Энерго жүйеде орталықтандырыылған түрде сонымен қатар технико-экономикалық көрсеткіштер беріледі: электр станцияларындағы салыстырмалы жанармай шығыны, желілерде энергияны жоғалтудың төмендеуі, үлесті пайда, еңбек ақының ортақ қоры.

Өнімге деген сұраныс адами қажеттіліктермен қалыптасады. Тұтынушылар ең алдымен өздерінің ффизиологиялық қажеттіліктерін (жылуғ жарық, тамақ әзірлеу және т.б.) қажеттіліктерін және өзін өзі қорғау (тамақ сақтауға раналған салқындатқыш, күзет дабылы және т.б.) қажеттіліктерін қанағаттандыруға тырысады. Тұтынушыда қосымша қаржылау мүмкіндік пайда болғанда, ол көп қызмет орындайтын техника, ас уй агрегаттарын, автоматты кір жуғыш машиналарын, теледидарлар, компьютерлер сатып алады.

Адамдардың электр қуатына қажеттілігі әрбір уақыт сәтінде өз шегіне ие, және бұл шек уақыт өте ауысады. Экономикалық өсу кезеңдерінде және ауқаттың өсуі шамаасы бойынша ол артады.

Сұраныс төлемқабілетті қажеттілік ретінде шексіз, және тұрмыстық тұтынушылар үшін табыс мөлшерлерінен және электр қуатына бағадан (тарифтен) тәуелді.

Электр қуатын өндірістік тұтынушылар үшін сұраныс электр қуатына тариф көлемінен, өндірістің энергия сыйымдылығынан, электрмен жұмыс істейтін құрылғылар құнына тікелей тәуелді.

Дата добавления: 2015-07-11