Читайте также:
|
Ортақ әсерлі күштегі қатты іргетас табанының өлшемдерін анықтау. Іргетас негізінің есептік шөгуін анықтау үшін табан өлшемдерін және топыраққа берілетін салмақ мәнін білу керек. Топырақ негізінің есептік кедергісіне қатысты іргетас табанының өлшемдері есептеледі, 2-ші шектік топ бойынша есепті жүргізген соң ғана.
Салмақталған орталық деп тең әсерлі сыртқы салмақ іргетас табанының орталық тартысуына әсер ететін іргетас жатады.Салмақталған центрлік іргетаста жобалаған кезде келесі тексеру комплексінде орындалады:
p 
R; 
; 
, (3.1)
мұнда:
р-іргетас табанының негізіне түсірілетін сыртқы күш салмақ, іргетастың өз салмағын және сол кескіндегі топырақтың орташа қысымы;
R - ҚНжЕ «Ғимараттар негіздері» бойынша анықталатын топырақ негізінің есептік кедергісі.
Іргетас орнату тереңдігін анықтаған соң оның өлшемдері есептеледі,оған топырақ кедергісінің есептік мәнін қолданады.R-табу формуласында 2 белгісіз бар-табанының ені және топырақтың есептік кедергісі, оған тепе-теңдік жағдайын қолданамыз:
N=F+G, (3.2)
мұнда:
N - топырақ реакциясы;
F,G - сыртқы күш салмақтың сәйкес мәні, оның кемерінде топырақ пен іргетас салмағы.
Топырақ реакциясын мына формула арқылы анықтайды (сурет 3.1):
N=AR0, (3.3)
мұнда:
А - іргетас табанының ауданы;
Ro - ҚНжЕ «Ғимараттар негіздері» іргетас өлшемі алдын ала анықтау үшін анықталатын топырақ негізінің есептік кедергісі. Оның кемерлерінде жатқан іргетастың,топырақ екеуінің салмағы:
G=Adgфb, (3.4)
мұнда:
d - іргетас орнату тереңдігі;
- іргетас кладкасының меншікті салмағы;
-коэффициент, іргетас топырақтың меншікті салмақтарының әртүрлі мәндерін ескереді, темірбетон іргетас үшін 
=2т/м3.
Сурет 3.1 Іргетас центріне түсірілген күш салмақ схемасы
Шыққан мәндерді орнына қойсақ темірбетон іргетасының табанының жобалық өлшемдерін анықтауға мүмкіндік туады:
А = 
, (3.5)
Іргетас табан ауданын білсек, табанының өлшемдерін алуға болады:
, (3.6)
Іргетас негізінің есептік кедергісін нақтылағаннан кейн іргетас табанының өлшемдерін анықтаймыз.Бұл тәсіл жақындату тәсілі деп аталады.Темірбетон және жобалық бетон конструкцияларынан мөлшер бойынша сәйкесінше іргетас денесінің конструкциялануы жүргізіледі.
Келесі факторларға сәйкесінше іргетас биіктігін анықтайды:
1) жұмыстың іске асу жағдайынан (ереже бойынша, іргетастың жоғарғы шекарасын – 0,5 меншікті белгісіне әкеледі)
2) Іргетаста ұстынды орналастыруынан- конструктивті шешімге байланысты (стакан түбінің минимальді қалыңдығы және т.б).
3) Іргетас материалының мықтылығы (іргетас биіктігі түсірілетін есептік күш салмақ бойынша анықталады).
Қорғау қабатының қалындығын құрғақ топырақтарда 3,5см кем емес, суға сіңгенде -7,5см етіп тағайындалады.
Барлық өлшемдерді анықтап болған соң іргетас табанына түсірілетін орташа қысым анықталып және 1-ші тәуелділік жағдайы тексеріледі (3.1)
, (3.7)
2-ші топ шектік жағдайы бойынша іргетастың соңғы және әрі нақты өлшемдері оның деформациялық есебі негізінде тағайындалады. Келесі жағдайлардан іргетастың орталықтанбаған салмақтау есебі жүргізіледі:
р£R, рmах£1,2R; saбc£sпp.aбc; Ds£Dsпp; s£sпp, (3.8)
Орталықтанбаған салмақтауды түсірілетін іргетаспен салыстырғанда (3.1- тағы 1 жағдай қосылады):
, (3.8.1)
мұнда: pmax- іргетас табанының жетістіктерніне түсетін максимальді қысым.
Әр түрлі беттерге әсер ететін, момент пен көлденең, тік күш бойынша орталықтандырылмаған салмақталып түсетін іргетас жалпы жағдайда көтере алатын. Сондықтан орталықтанбаған салмақ түсетін іргетас деп барлық сырттан түскен салмақтарды оның табанының орталық ауырлық ауданынан өтпейді (сурет 3.2).
Шартты түрде жобалауда, тік заңдылық бойынша қатты іргетас табаны бойынша реактивті қысым үлестіріледі, ал оның максимальді және минимальді өлшемі мына формула бойынша есептеледі;
(3.9)
мұнда: Мх ; Му – істегі салмақ бойынша іргетас табанының бас осіне қатысты моменті; Wx , Wу- бас осіне қатысты іргетас табанының аудандық кедергі моменті; (3.9) формула б-ша жазықтыққа әсер ететін момент түрде келеді:
, (3.10)
Сурет 3.2 Орталықтанбаған салмақ түсетін іргетас
Пландағы тік бұрышты табаны бар іргетас үшін:
A=bl; 
; M=(Fu+G)e (3.10.1)
Сонда
(3.11)
мұнда: l және b іргетас табанының сәйкесінше үлкен және кіші беттер; е- тең әсерлі сыртқы күш салмақ эксцентриситеті.
Сурет 3.3-те экцентриситеттің өлшеміне байлпнысты іргетас табанына түсетін кернеу эпюрасы.
Сурет 3.3 Қысым эпюрасы:
орталықтанбаған күш салмақ түсетін іргетас табаны
Орталықтандыралмаған күш салмағы түсетін іргетасты жобалау кезінде табанға қысымның біркелкі үлестіруіліне қол жеткізуге тырысу керек, бірақ оны іске асыру әрқашанда орындала бермейді. Сондықтан трапеция түрдегі эпюрада реактивті қысым мынандай қатынаста шектеледі рmin /рmax. Ауыр көпірлік краны бар ұстын үшін рmin /рmax =0,25. Ал қалған іргетастарға рmin = 0 қолданылады.
Іргетасты момент жағына тарту арқылы орталықтандыралмаған күш салмақ әсерін азайтады. Іргетас табаны бойынша кернеуді басқа жолмен түзету арқылы табанының эксцентриситет жағына қарай ауырлық центрі бойынша ығысады (сурет 3.4).
Орталықтанбаған күш салмақ түсетін іргетасты жобалау кезіндегі практикасында жиі жағдайда іргетас табанының бас осьтері бойынша қатысты сыртқы тең әсерлі күш ығыстырылады (сурет 3.5-гі «А» нүктесі).
(3.12)
Қысым бір нүктеге әсер ететін болғандықтан келесі жағдайларды орындаған жөн:
pmах£1,5R, (3.13)
Қысымды бұл жағдайда түзету үшін іргетас табанының ауырлық центрін теңәсерлі салмақ түсетін нүктеге ығыстыру жолмен іске асыруға болады.
Соңғы жылдары іргетас пен негізді жобалау кезінде сенімділік теория әдісі кеңінен пайдалануда. Кез-келген құрылғыны пайдалану эффективтілігінің бұл тұрғыда сенімділік кез келген сыртқы қасиеттер көрсеткішіне байланысты қарайды.
Сурет 3.4 Симметриялы емес іргетас схемасы
Сурет 3.5 Іргетасқа түсірілетін орталықтанбаған күш салмақтың бас осіне қатысты схемасы
Жобалау кезінде сенімділікті қамтамасыз ету, ғимарат пен үймеретті салып, пайдалану сенімділігі құрылыстағы барлық сенімділікті өзіне қосуы қажет.Осы процестегі ең негізгі күштерге аз шығыны мен инженерлік үймереттік пайдалану уақыты көп болатын эксплутациялық жақсы мінездеме алу.
Сенімділік жүйесі негізіне («іргетас-негіз-жер үсті үймелет бөлігі») пайдалану процесінде өзінің жүйелік қасиеттерін сақтау және тіпті жасау кезіндегі сыртқы әсерді қабылдай алу және салу, оған қоса пайдалы функциялау деп түсіндіру керек.
Ғимарат пен үймелетті пайдалануда табиғи-климаттық жағдайлар әсер етеді және сыртқы орта әсері бар, ғимарат есебіне ол сенімділік теориясы пайдалануға қиянат жасайды.Бұл үймерет негізгі топырақ болғанға қатысты, себебі «негіз-іргетас-ғимарат» жүйесінің элементтерінің ең негізгісі болып табылады.
Іргетас сенімділігінің түсінігі негізінен ғимаратты дұрыс пайдаланғанда сыртқы әсерлерді қабылдай алу және оны негізге беру қабілеті жатқызылады. Ал негіз сенімділігі, ғимратты дұрыс пайдаланып оған жалпы құрылғылар орнатылып берілген уақыт аралығында сыртқы әсерлерді өзіне қабылдай алу қасиеті жатқызылады (күш салмақ,техникалық және табиғи-климаттық жағдайлар). «Негіз- іргетас» жүйесінің элементтері сенімділік мінездемесін сипаттау саны күшсалмақ және әсерлер,құрылыс негіз іргетас қасиеттерінің өзгеру есебі бойынша жүргізіледі.Бұл заңдылықтарды шығарудың 2 жолы бар:
1) табиғи физикалық процесс кезіндегі тексерумен зерттеуге негізделеді, олар күшсалмақ пен әсерлер,топырақ қасиеттерінің өзгеруіне тоқталады.
2) Мүмкіндік теориясы мен статикалық-математикалық жүйе бойынша енгізу арқылы негізделеді. Бұл жағдайда физикалық процесті тексеру кезінде көмекші мінездеме және процестер жүріп жатқан бөлік қасиеттерін түсіну негізі үшін қолданады. Осы жол сенімділік теориясының физико-математикалық параметрлер негізі болып келеді.
Дата добавления: 2015-12-08; просмотров: 91 | Нарушение авторских прав