Читайте также:
|
Сабақтың мақсаты – Қазіргі ислам қаржы нарықтың пайда болуы мен дамуы өткен жүз жылдықтың 60-жылдарынан бастау алады. Малазия қазіргі қаржы үлгісінің құрылысы туралы сұрақтың зерттеуін алган ең бірінші ел, Шариғаттын қағидаттарына тиісті, қазіргі күнге дейін ислам қаржы аспаптары нарықтағы озып келе жатқан позициялары орынға ие болады. 1963 жылғы зерттеу мәлiметтерiнің нәтижесінде Малайзияда дiндарлар қорының мекемесі болды.
Дәріс сұрақтары:
1. Алғашқы сукуктың пайда болуы
2. Ислам қаржы аспаптары
Негізгі (түйінді)түсініктер – сукук, мудараба, мурабаха, иджара, такафул, кард хасан
1. Қазіргі ислам қаржы нарықтың пайда болуы мен дамуы өткен жүз жылдықтың 60-жылдарынан бастау алады. Малазия қазіргі қаржы үлгісінің құрылысы туралы сұрақтың зерттеуін алган ең бірінші ел, Шариғаттын қағидаттарына тиісті, қазіргі күнге дейін ислам қаржы аспаптары нарықтағы озып келе жатқан позициялары орынға ие болады. 1963 жылғы зерттеу мәлiметтерiнің нәтижесінде Малайзияда дiндарлар қорының мекемесі болды. Бiрлескен инвестициялар үшiн басқарушы компания функцияны өз жауапкершiлiгiне алды. Сол жылы Мысырда «Гамр ИТМ» бірінші ислам банкі құрылды. Процентсiз қаржыландыру негiзінде жұмыс iстеген, дегенмен бұл тәжiрибе өте сәттi емес болды және өз тiршiлiгiн көп ұзамай тоқтатты. Ислам конференция ұйымның жанынан 1975 жылы Ислам даму банкінің халықаралық қаржы ұйымы ұйымдастырылды. Дүние жүзi бойымен мұсылман қауымдардың басқаратын экономикалық және әлеуметтiк дамуы, сонымен бiрге ислам экономикасы, қаржы және банктiк iстiң дамуына көмектесті.
1975 жылы Дубай Ислам банкi (Islamic Bank of Dubai) - ислам коммерциялық банкi құрылды. 70- жылдардың соңына қарай Мысырда, Иордания, Сауд Арабияда ислам банктері ашылды. Бүгінгі таңда әлемде 200 доллар миллиардқа жиынтық инвестициялық потенциалы бар 250 iрі ислам банктері бар.
1990-91 жылдардағы Ислам Қаржы институттары үшiн тiркелген Бухгалтерлiк және аудиторлық ұйым (Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institions), аудиттiң ережесi және есеп беру,сонымен бiрге бiртұтас әдеп және шариаттық стандарт қалыптастыратын коммерциялық емес ұйым құрылды.
2003 жылы Катарда тарихтағы ең ірі сукука шығару пайда болды, жалпы құны 700 миллион долларларды құрады.Ал,2006 жылда американдық қарызшымен сукука бiрiншi шығарылды.
Ислам банктерiнiң белсендiлiгiн тек қана мұсылман әлем шектелмейдi. Ислам қаржыландырудың ең көп таралу аймағы Еуропа, Африка, оңтүстiк-шығыс Азия және Солтүстік Америка болып табылады. Алайда, ислам қаржы ұйымдарын дамудың тарихы күрделi және көп баспалдақты болды, негізінде қаржыландыру осы өнiмнiң түбегейлi айырмашылықтарының дәстүрлi әдiстерiнен болды. Осылай 70- жылдардың соңы мен 80- жылдардың басында Еуропада, ең бірінші кезекке Англияда және Швейцарияда айрандай ұйыған алғашқы ислам қаржы құрылымдары болған iс, содан соң ислам банктерiнде қайта қаралған iстер. Тиісті менеджменттің жоқтығынан,көптеген істер жабулы немесе инвестициялық серіктестіктерде қайта шығарылды.Тек қана 90-жылдардың аяғына карай Еуропада ислам Банкингі қатынас биліктерін айырбастай бастағанда және кейбір заң шығару тосқауылдары алынған кезде, өзінің жаңа даму сатысын бастады. Ұлыбританияның қаржы қадағалауын агенттiк 2001 жылдың тамызында Англияда бiрiншi Ислам оңқасының ашуына рұқсат бердi - британияның Ислам оңқасы.
Сонымен бiрге әлемнiң көп ең iрi банктерi ислам қаржыландыруында қызықтырған, өз клиенттерi үшiн "терезе" деп аталатын ислам ашылып, тиiстi шариғаттар арқылы қай қаржы өнiмдерiнiң қатары ұсынылады.
2. Өз ислам экономикасы мәні әрiптестiктiң қағидатында негiзделгендiктен, ислам нарығы қатысушылардың арасындағы бүгiнгi күнге бұл бiздiде қонақ шақырып алуға әдетте қабылдалған қаржы аспаптарына қарағанда,келiсiм үлгiлерiнiң нұсқаларының жиыны болады.
Мудараба - шамамен коммандиттiк серiктестiктiң аналогi болып табылады. Бiр жағы капиталды беру қатысумен шектелсе, ал басқа жағы - капиталдың басқаруымен шектеледі. Шығындар тек капитал салган (Раббульмаль)жақтың есептеріне жатады. Пайдалануға берiлген құрал-жабдықтардың мөлшері, жауапкершілік жағымен шектелген. Сонымен бiрге басқарушы серiктес Раббульмальдан рұқсат алғаннан кейін, бірлескен қызметті инвестициялауға құқылы.
Мушарака - бiрлескен қызмет туралы келiсiм. Бiрлескен қызметтiң жеке басқаруынан серiктестердiң бiрлерiнiң iстен шығуы мүмкiн. Бiрлескен қызметтен пайданың бөлiмiне дейiн басқарушы серiктеске сыйақының төлеуi мүмкiн.
Мурабаха - сатып алу-сату шарты. Шарт төлеудiң кейiнге қалдыруына қымбаттатуға жол бередi. Мурабахи шарт кейiнге қалдыруға тауардың бағасы және қымбаттатуға туралы ақпараттың дүкеншiсiмен ашылу болып табылады. Бұл келісім шартта керi сату тыйым салынған.
Кард Хасан - қарыз. Қарызды қайтару талап бойымен өндiредi. Несиелiк процент тыйым салынған. Несие берушiге сый беру рұқсат етiлген, бірақ қарызды
Иджара - түбегейлі жалға алушыға табыстарды пайдалану және пайда алуға құқық бередi. Келiсiм шартты субжалдаудың мүмкiндiгi ескере алады. Сатып алу құқығы бар жалдау немесе жалға алушыға меншiктiң берiлуi туралы жалға беру шартының өтіп кетуі арналған. Лизингтiң дәстүрлi сұлбасымен ұқсас.
Сукука - шариғаттың заңдары бойымен шығарылған ұзақ мерзiмдi және жедел бағалы қағаздар, қамтамамыз етілген материалдық активтер (кейде ислам облигациялары деп аталады).
Мысалы, ислам ұйымдарының анықтауларына келiсемiн алкогольды өнеркәсiпте исламдық емес қаржыларды салалардың қатарында әрекет жасай алмайды. Серiктестiкте қаржы менеджментi шариаттық Институция мақұлдалған әдiстемелiгi бар сәйкестiкте тұрғызуы керек.
Көбi ислам қаржыландыру ойлайды - бұл дiни феномен, мұсылман елдерiне қатысты болмайды деп, Ресей сияқты, бірақ бұл олай емес.Ислам қаржыландыруы - бұл қаржы менеджментiнiң жүйесiнiң дiни болмысымен ұсынысына негiзделетiн "үлгi казино" баламалы батыс капиталистiк болып табылады. Егер Ресей өз банктiк жүйесiнiң қалыптасуы үшiн бұл мүмкiндiктi пайдаланса, онда бұл дамитын экономика қателеседi. Ислам қаржы бұл тек қана мұсылман бағытталған. Ол нақтылықта әлеуметтiк жауапты инвестицияларда және қаржыға әдептi тәсiлдемесi қызықтырған барлық талап ете алады.
Бақылау сұрақтары:
1.Сукуктің дамуы?
2.Келісім түрлері?
ӘДЕБИЕТТЕР: Негізгі: 1,2,3,4; Қосымша: 1,2,3,4,5.
Дата добавления: 2015-11-26; просмотров: 152 | Нарушение авторских прав