Азақстанның мемлекеттік тәуелсіздігінен айырылуы. Ұлт-азаттық жолындағы көтерілістер -2с.

Читайте также:

Дәрістің қысқаша мазмұны

Адамзат тарихының ең ежелгі сатысы – тас ғасыры. Ол ерте-палеолит, орта-мезолит, жаңа-неолит болып бөлінеді. Қазақстан аумағындағы алғашқы адамның іздері: тастан жасалған еңбек құралдары, жануарлар сүйектері, от қалдықтары барлық аймақта табылған. Археологиялық зерттеулер бойынша алғашқы адамдардың қоғамдық қатынасы мен шаруашылық өмірінің дамуын байқауға болады. Тас ғасырындағы адамдар шаруашылығының негізгі түрлері: терімшілік, аң аулау, балық аулау, садақ пен жебені ойлап табу, өндіретін шаруашылық (мал шаруашылығы, диқаншылық, қол өнері). Тасты өңдеу техникасының дамуы.

Адамдардың қоғамдық қатынасының алғашқы түрі – адам тобыры пайда болды. Рулық қатынастар пайда болады. Аналық ру, аталық ру. Тайпа қалыптасады, өнер және діни наным-сенімдер пайда болады.

Б.з.дейінгі ІІ мыңжылдықтың бірінші және екінші ширегі аралығында Евразия даласында жезге қалайыны қосу арқылы қола ойлап табылады. Қола дәуірінде Қазақстан жерін мекен еткен тайпалар шаруашылығының басты саласы - мал шаруашылығы болды. Бақташылық шаруашылықтың жаңа түрлері – малды жазғы жайылымға шығару, малдың бір бөлігін отарда ұстау, жем-шөп дайындау пайда болды.

Бақылау сұрақтары

1. Қазақстан аумағындағы тас ғасыры дәуріндегі алғашқы адамдардың дүние танымы, археологиялық ескерткіштері.

2. Қола дәуірінің жалпы сипаттамасы, негізгі ерекшеліктері.

3. Андронов, Беғазы-Дәндібай мәдениеті.

Глоссарий

Қазақша	Орысша	Ағылшынша
Тарих-адамзат дамуы кезеңдерін зерттейтін ғылым	История	History
Археология- адамзат дамуы кезеңдерін заттай деректер арқылы зерттейтін ғылым	Археология	Archeologу
Этнография – ұлыс пен ұлттардың дамуын зерттейтін ғылым	Этнография	Ethnography

Терімшілік.-алғашқы адамдардің кәсібі	Собирательство	Gathering
Аңшылық - алғашқы адамдардің кәсібі	Охота	Hunting
Егіншілік –жер өндеу кәсіпшілігі	Земледелие	Farming
Малшаруашылығы -жануарларды үйретуге бағытталған кәсіп	Скотоводство	Cattle breeding

Студенттердің өзіндік жұмысы (СӨЖ):

Ерте замандағы Қазақстан

Кесте жасап археологиялық кезеңдер мен тарихи дәуірлерге сипаттама беріңіз.

Студенттердің оқытушымен өзіндік жұмысы (СОӨЖ).

Ерте замандағы Қазақстан

1.Осы тақырып бойынша жаңа терминдерге жазбаша түсініктеме беріңіз (15-20 термин)

2.Қола және тас дәуірінде адамдардың даму эволюциясын кесте арқылы көрсетіңіз.

3.Тақырып бойынша он сұрақтан сөзжұмбақ дайындаңыз

[1,2 нег.6,4,11 қосымш.]

Зін-өзі тексеру

Азақстанда ең алғашқы пайда болған тайпалық одақтар

Сақтар

Ғұндар

Қаңлылар

Үйсіндер

Неолит дәуірінің басты ерекшелігі

Садақ пен жебені ойлап табу

Тас өңдеудің жаңа әдісінің пайда болуы

Өнімді еңбектің пайда болуы

Бумерангті ойлап табу

3. Жаңа әлеуметтік құрылым – алғашқы қауым пісіп жетіле бастаған кезең

Мустье

Шель

Ашель

Мадлен

Азақстан жеріндегі ежелгі адамның алғашқы іздері жататын дәуір

соңғы палеолит

мезолит

ерте палеолит

энеолит

Жер бетіндегі ең ежелгі адамның тарихта аталуы

Саналы адам

Епті адам

Тік жүретін адам

Аңшы адам

Ежелгі адамдардың ұйымы – рулық қауым қалыптасқан дәуір

Кейінгі палеолит

Ерте палеолит

Орта палеолит

Неолит

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Негізгі:

1. 1. Кан Г.В. Қазақстан тарихы. Алматы.Алматыкітап.- 2012.-320 бет.

i. 2. М.Б Мұхамедов. Б.Сырымбетұлы. Қазақстан тарихы.

2. Алматы.-"Қарасай"баспасы. - 2010.-344 бет.

3. Жұмақаева Б. Қазақстан тарихы. Эверо 2011

Қосымша:

1. Қазақ көтерілістері және азаттық мұраты: /Ред.алқасы:Х.М.Әбжанов; Р.А.Алшанов;

2. С.А.Арпабеков;А.Ж.Мұстафина;Ұ.Батырбекова. - Алматы: ТОО"Print-S", 2012.- 224бет.

3. Мусин Ч. Қазақстан тарихы көне дәуірден 2008 жылдың басына дейін. Алматы.Дәуір.-2008.- 592 бет.

4. Қазақстан тарихы.Лекциялар курсы./Ред.басқарған: Қ.С.Қаражан. -Алматы.NurPress.-2008.- 330 бет.

5. Көркемсуретті Қазақстан тарихы.Ежелгі дәуірден біздің уақытымызға дейін.4 томдық./Құрастырған:Жанайдаров О.-Алматы.Қазақ энциклопедиясы.-2007.- 320бет

6. Қазақстан тарихы туралы Түркі деректемелері./Ред.Тасмағамбетов И.Н.-Алматы.Дайк-Пресс.-2007.-312 бет.

7. Сабыров С. Қазақстан тарихы.Тарихи оқиғаларды ұлттық мүдде тұрғысынан бағалау.-Алматы.Білім.-2006.- 224 бет.

8. Қазақстан тарихы туралы Моңғол деректемелері./Ред.Тасмағамбетов И.Н.-Алматы.Дайк-Пресс.-2006.- 400 бет.

9. Кан Г.В. Қазақстан тарихы. Алматы.Алматыкітап.- 2005.-320 бет.

10. Мусин Ч. Қазақстан тарихы. Алматы.Дәуір.-2005.- 640 бет.

11. Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейін. очерк. Алматы,Дәуір. -2005.- 444 бет.

2 – АҮМҚазақстан аумағындағы тайпалық одақтар және ежелгі мемлекеттік бірлестіктер
Қазақстан тарихы 2-дәрістің тақырыбы: Қазақстан аумағындағы тайпалық одақтар және ежелгі мемлекеттік бірлестіктер 3 кредит барлық мамандықтарының студенттеріне арналған асоц. проф.	1,2 семестр 2015-2016 оқу жылы Сулейменова Қымбат Касымовна

Дәрістің қысқаша мазмұны

Дерек көздері ерте темір дәуіріндегі Қазақстанды мекендеген көне тайпалар аттарын жеткізді. Ең көне деректер “турлар” сияқты этнонимдерінен тұрады. Көне парсы мәтіндерінде бұл тайпаларды “сақтар” (алып ерлер), көпшілік грек авторлары сияқты Геродот та сақтарды “скифтер” деп атаған. Сақ тайпалары үш топқа бөлінді: парадарайя (өзеннің арғы жағындағылар), хаомаварга (хаома сусынын дайындаушылар), тиграхауда (шошақ бөрік кигендер). Парадарайя сақтары – Арал өңірінде, тиграхауда –сақтар – Сырдарияның орта аймағы мен Тән-Шәнді, Жетісуды, хаомаварга-сақтар – Мұрғаб алқабын қоныс еткен.

Б.з.д. ІУ-ІІІ ғ. қазіргі Монғолия, Солтүстік Қытай және Оңтүстік Сібір аумағында көшпелі “хунну” тайпалары қалыптасты. Ғұндар Қытаймен төрт ғасырдан астам уақытқа созылған қиян-кескі ұрыстар жүргізді. Б.з.д. 55 ж. өзара қырқыстар нәтижесінде ғүндар “оңтүстік” және “солтүстік” болып екіге бөлінді. Ғұндармен “халықтардың ұлы қоныс аударуы” байланысты. Олар бірқатар тайпаларды бағындырып, екіншілерін соңынан ертіп, Сырдария бойы мен Арал өңіріне, Орталық және Батыс Қазақстан аймақтарына қарай жылжыды. Б.з. ІУ ғасырында ғұндар басқа көшпелі тайпалармен бірге оңтүстік орыс далаларына дейін барып, одан Дунайға жеткеннен кейін Венгрияда ғұндар есімімен орналасты. Зерттеушілердің көпшілігінің пікірінше ғұндар арғы түркілер. Олардың Қазақстанға енуімен байланысты жергілікті тайпалардың түркілендірілуі басталды.

Бақылау сұрақтары

1. Сақ тайпаларының орналасуы, шаруашылығы, әлеуметтік құрылымы, материалдық және рухани мәдениеті.

2. Үйсіндер (усун) мен қаңлылардың (кангюй) қоныстануы, шаруашылығы, әлеуметтік құрылымы, материалдық және рухани мәдениеті.

3. Ғұндардың (хунну) қоныстануы, қоғамдық құрылысы, этносаяси тарихы.

Глоссарий

Қазақша	Орысша	Ағылшынша
Әскери демократия - алғашқы мемлекеттердің қоғамдық құрылымы	Военная демократия	Military demokracy
Киіз үй - көшпелі тайпалардың түрғын мекені	Юрта	Yurt
Жаунгер - әскери тәсілдерді жетік игерген адам	Воин	Warrior
Көсем - тайпа жетекшісі	Вождь	Leader
Соғыс - қарсыласудың шешу жолдарының бірі.	Война	War

Ру - туысқандар жиналатын ұйым	род	Family
Тап -мүлікке және саясатқа байланысты қарсылас топтар	классы	Classes

Студенттердің өзіндік жұмысы (СӨЖ):

Қазақстан орта ғасырларда. Ерте орта ғасырлардағы түркі мемлекеттері (VI-X ғ ғ.)

Үйсін, қаңлы, ғұн тайпаларының тарихы туралы ауызша баяндамаға дайындалыңыз.

Студенттердің оқытушымен өзіндік жұмысы (СОӨЖ):

Азақстан аумағындағы тайпалық одақтар және ежелгі мемлекеттік бірлестіктер

1.Тақырып бойынша Қазақстан аумағындағы тайпалық одақтар және ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің мәдениетіне сипаттама жасау(мұражай аясында эссе)

2. Қазақстан территориясында пайда болған мемлекеттерді сипаттайтын кесте жасап толтырыңыз

3.Тақырып бойынша он сұрақтан сөзжұмбақ дайындаңыз

[1,2нег.6,4,11 қосымш.]

Зін-өзі тексеру

1. Сақ қорғандарынан табылған әшекейлер мен бұйымдар жататын стиль:

А. «геометриялық»

В. «өсімдік»

С. «аңдық»

Д. «аралас»

Е. «аморфтік»

2.Сақтар өз тәуелсіздігі үшін күрескен мемлекет:

А. Парсы

В. Ғұн

С. Эфталит

Д. Грек

Е. Үйсін

3. Александр Македонскийдің бұйрығымен Сырдария жағасында салынған қала:

A) Шырық -рабат

B) Бабыш -молда

C) Александрия Эсхата (Шеткі Александрия.)

D) Персеполь

E) Мараканда

Б.з.д. ІV ғ. сақтарға қарсы аттанды...

A) Александр Македонский

B) Кир

C) Дарий

D) Ксерокс

E) Атилла

5. Жетісудағы сақ мәдениетіне жататын ең белгілі оба мен қорған:

A) Шелек қорғаны

B) Бесшатыр обасы, Есік қорғаны

C) Түгіскен обасы

D) Тасмола обалары мен қорғандары

E) Бегазы-Дәндібай мәдениетінің обалары мен қорғандары

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі Негізгі:

1. Кан Г.В. Қазақстан тарихы. Алматы.Алматыкітап.- 2012.-320 бет.

2. М.Б Мұхамедов. Б.Сырымбетұлы. Қазақстан тарихы.

Алматы.-"Қарасай"баспасы. - 2010.-344 бет.

3.Жұмақаева Б. Қазақстан тарихы. Эверо 2011

Қосымша:

1. Қазақ көтерілістері және азаттық мұраты: /Ред.алқасы:Х.М.Әбжанов; Р.А.Алшанов; 2. 2. 2. 2. 2.С.А.Арпабеков;А.Ж.Мұстафина;Ұ.Батырбекова. - Алматы: ТОО"Print-S", 2012.- 224бет.

4..Мусин Ч. Қазақстан тарихы көне дәуірден 2008 жылдың басына дейін. Алматы.Дәуір.-2008.- 592 бет.

5. Қазақстан тарихы.Лекциялар курсы./Ред.басқарған: Қ.С.Қаражан. -Алматы.NurPress.-2008.- 330 бет.

6. Көркемсуретті Қазақстан тарихы.Ежелгі дәуірден біздің уақытымызға дейін.4 томдық./Құрастырған:Жанайдаров О.-Алматы.Қазақ энциклопедиясы.-2007.- 320бет

7. Қазақстан тарихы туралы Түркі деректемелері./Ред.Тасмағамбетов И.Н.-Алматы.Дайк-Пресс.-2007.-312 бет.

8. Сабыров С. Қазақстан тарихы.Тарихи оқиғаларды ұлттық мүдде тұрғысынан бағалау.-Алматы.Білім.-2006.- 224 бет.

9. Қазақстан тарихы туралы Моңғол деректемелері./Ред.Тасмағамбетов И.Н.-Алматы.Дайк-Пресс.-2006.- 400 бет.

10. Кан Г.В. Қазақстан тарихы. Алматы.Алматыкітап.- 2005*.-320 бет.

11. Мусин Ч. Қазақстан тарихы. Алматы.Дәуір.-2005*.- 640 бет.

12. Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейін. очерк. Алматы,Дәуір. -2005*.- 444 бет.

3 – АҮМОрта ғасырлардағы Қазақстан. Ерте орта ғасырлардағы түркі мемлекеттері (VI-XII ғғ.).
Қазақстан тарихы 3-дәрістің тақырыбы:Орта ғасырлардағы Қазақстан. Ерте орта ғасырлардағы түркі мемлекеттері (VI- XIIғғ.). 3 кредит барлық мамандықтарының студенттеріне арналған ас. проф.	1,2 семестр 2015-2016 оқу жылы Сулейменова Қымбат Касымовна

Дәрістің қысқаша мазмұны

Б.з. І мыңжылдығында “Халықтардың ұлы көші” аясында Евразия даласы сахнасының алғы шебіне түркілер шықты. Түрік этносы ІІІғ.-УІ ғ. ортасына дейін Ганьсу, Шығыс Түркістан, Алтай аймақтарында кезең-кезеңмен қалыптасты. УІ ғ.Қазақстан жері – Түрік қағанатының қол астына қарайды. 603 ж. Түрік қағанаты екіге – Батыс және Шығыс бөліктерге бөлінді.

Түргештер өздерінің дербестігі үшін қытайлармен және арабтармен үнемі күрес жүргізді. Түргештердің басты ордасы Суяб қаласында болып, кейіннен Тараз қаласына көшірілді.

Мұхаммед пайғамбардың (632 ж.) өлімінен кейін арабтар “дін үшін соғысын” бастап, Оңтүстік Қазақстанға дейін келді. Осымен бір сәтте бұл аймақта қытайлар өз биліктерін күшейтті. Осының нәтижесі 751 ж. Таразға жақын жерде болған Талас шайқасына алып келді. Қытайлар жеңіліске ұшырады. Қытайларды талқандауда көшпелі қарлұқ тайпалары үлкен роль атқарды. Қарлұқтар – Алтай мен Балқаш аралығын иеленген көшпелі тайпалар. Олардың көсемдері елтебер лауазымын, жоғарғы билеушісі – жабғы, ол 840 ж. бастап қаған атағын алады.Ұйғырлардың қысымынан қарлұқтар Жетісуға қоныс аударады да, осы жерде Қарлұқ қағанатын (756-940 жж.) құрады. Астанасы Суяб қаласы. Дерек көздері ерте темір дәуіріндегі Қазақстанды мекендеген көне тайпалар аттарын жеткізді. Ең көне деректер “турлар” сияқты этнонимдерінен тұрады. Тараз бен Қашғарды өзіне бағындырған Сатұқ Бограхан (915-955 жж.) Қарахан әулетінің негізін салушы болып есептеледі. 942 ж. Сатұқ Баласұғын билеушісін құлатып, өзін жоғарғы қағанмын деп жариялады. Осы кезден бастап Қарахандар мемлекетінің тарихы басталады. 960 жылдан бастап ислам қарахандықтардың мемлекеттік дініне айналды. Қарахандықтар мемлекетінің тұрақсыз шекарасы бар көптеген үлестік жерлерге бөлінді.

1. Түргеш қағанатының этносаяси тарихы.

2. Қарлұқ қағанатының Қазақстан тарихындағы орны.

3. Кимектердің этносаяси тарихы.

4. Түркі өркениетіндегі Оғыз мемлекетінің орны мен ролі.

Студенттердің өзіндік жұмысы (СӨЖ): СӨЖ 3. Дамыған орта ғасырлардағы мемлекеттер (XIғ. басы – XIIIғ. соңы)

Дамыған орта ғасырлардағы мемлекеттерінің сәулет өнері және құрылыстың даму ерекшеліктері туралы презента - ция дайындаңыз.

Студенттердің оқытушымен өзіндік жұмысы (СОӨЖ)

Орта ғасырлардағы Қазақстан. Ерте орта ғасырлардағы түркі мемлекеттері (VI-XII ғғ.).

1.Түркілердің адамзат тарихына қосқан үлесі туралы диаграмма дайындаңыз

2.Көтерілістерге байланысты кесте жасап оны толтырыңыз

3.Тақырып бойынша он сұрақтан сөзжұмбақ дайындаңыз[1,2 нег.6,8,11 қосымш.]

Глоссарий

Қазақша	Орысша	Ағылшынша
Авеста- ежелгі заңдар жинағы	Авеста	Avesta
Вақф - діни мекемелердің жер телімдері	Вакф.	Wagf
Коммендация - дәстүрлі жер қатынастар түрі	Коммендация	Commendation
Ислам - әлемдік діндердің бірі.	Ислам	Islam
Иқта - мұрагерлердің жер иелену түрі	Икта	Igta
Даруға –ортағасырлық лауазым	Даруг	Darug
Құрылтай -жиын	Курултай	Kurultai

Зін-өзі тексеру

Батыс Түрік қағанатының хронологиясы

А)552-704жж

В)603-704жж

С)704-756жж

Д)552-603жж

Е)756-940жж

Селифтер есеп беріп отырды

А) Жасауылдарға

В) Жатақтарға

С) Қағандарға

Д) Таттарға

Е) Хандарға

Түргеш қағанатының орнына орнаған мемлекет

А)Түрік

В)Қимақ

С)Қарахан

Д) Қарлұқ

Е) Батыс Түрік

Имақ қағанатының хронологиясы

А) IX ғ соңы- XI ғ басы

В)603-704жж

С)704-756жж

Д)552-704жж

Е)756-940жж

Түргеш қағанаты бөлінген аймақ саны

А) 24

В)2

С)20

Д)5

Е)30

Арлұқ қағанатының орталығы

А) Суяб

В) Балықты

С) Имақия

Д) Сауран

Е) Сығанақ

Оғызнама» дерегі бойынша жабғудың бөлінген аймақтары

А)12

В)24

С)20

Д)3

Е)5

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Негізгі:

1. Кан Г.В. Қазақстан тарихы. Алматы.Алматыкітап.- 2012.-320 бет.

2. М.Б Мұхамедов. Б.Сырымбетұлы. Қазақстан тарихы.

Алматы.-"Қарасай"баспасы. - 2010.-344 бет.

3. Жұмақаева Б. Қазақстан тарихы. Эверо 2011

Қосымша:

1. Қазақ көтерілістері және азаттық мұраты: /Ред.алқасы:Х.М.Әбжанов; Р.А.Алшанов; 2.С.А.Арпабеков;А.Ж.Мұстафина;Ұ.Батырбекова. - Алматы: ТОО"Print-S", 2012.- 224бет.

3. Мусин Ч. Қазақстан тарихы көне дәуірден 2008 жылдың басына дейін. Алматы.Дәуір.-2008.- 592 бет.

4. Қазақстан тарихы.Лекциялар курсы./Ред.басқарған: Қ.С.Қаражан. -Алматы.NurPress.-2008.- 330 бет.

6. Қазақстан тарихы туралы Түркі деректемелері./Ред.Тасмағамбетов И.Н.-Алматы.Дайк-Пресс.-2007.-312 бет.

7. Сабыров С. Қазақстан тарихы.Тарихи оқиғаларды ұлттық мүдде тұрғысынан бағалау.-Алматы.Білім.-2006.- 224 бет.

8. Қазақстан тарихы туралы Моңғол деректемелері./Ред.Тасмағамбетов И.Н.-Алматы.Дайк-Пресс.-2006.- 400 бет.

9. Кан Г.В. Қазақстан тарихы. Алматы.Алматыкітап.- 2005*.-320 бет.

10. Мусин Ч. Қазақстан тарихы. Алматы.Дәуір.-2005*.- 640 бет.

11. Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінге дейін. очерк. Алматы,Дәуір. -2005*.- 444 бет.

4 – АҮМҚазақстан монғол жаулап алуы кезеңінде (XIII ғ. басы- XV ғ.ғ.)
Қазақстан тарихы 4-дәрістің тақырыбы: Қазақстан монғол жаулап алуы кезеңінде (XIII ғ. басы – XV ғғ.) 3 кредит барлық мамандықтарының студенттеріне арналған ас. проф.	1,2 семестр 2015-2016 оқу жылы Сулейменова Қымбат Касымовна

Дәрістің қысқаша мазмұны

1218-1219 жж. Монғолдар Енисей қырғыздарын, Оңтүстік Сібірдің өзге халықтары және Шығыс Түркістанды өзіне бағындырып, Солтүстік Қытайды басып алды.

Монғолдардың Қазақстанға басып кіруіне “Отырар опаты” сылтау болды. Шыңғыс хан мен Хорезм шахы арасында байланысты қалпына келтіру мақсатында өзара елшілік алмастыру басталды. 1218 ж. жазда Отырарға монғолдардан сауда керуені келді. Отырар билеушісі Қайыр хан көпестерді тыңшыларға балап оларды өлтіруге бұйрық берді және керуен тоналды.

1219 ж. қыркүйегінде 120-150 мың адам мөлшеріндегі монғолдар Ертіс жағалауынан бастап Қазақстанға басып кірді, олар Жетісу арқылы Сырдарияға бағыт алды. 1219-1224 жж. Монғолдардың шапқыншылығы нәтижесінде Қазақстан Шыңғыс хан империясы құрамына енді. Монғолдар Отырар, Сығанақ, Ашынас қалаларын қиратып, жойды. 1224 ж. күзінде Шыңғыс хан Монғолияға оралып, 1227 ж. қайтыс болды.

Бақылау сұрақтары

Алтын Орданың құрамындағы және оның құлауы кезіндегі Қазақстан.

Ортағасырлық Ақ Орда мен Моғолстан мемлекеттері.

Темірдің Ақ Орда мен Моғолстанға жорықтары.

Әбілқайыр хандығы мен Ноғай ордасының пайда болуы және этносаяси тарихы.

Студенттердің өзіндік жұмысы (СӨЖ):

СӨЖ 4. Монғол дәуіріндегі Қазақстан. XIV –XV ғғ. феодалдық мемлекеттер

«Монғол шапқыншылығы - ның зардаптары» туралы хабарлама дайындап қорғаңыз

Студенттердің оқытушымен өзіндік жұмысы

Қазақстан монғол жаулап алуы кезеңінде (XIII ғ. басы- XV ғ.ғ.)

1.Керей, Найман тайпаларының тарихы бойынша жазбаша эссе дайындаңыз

2.АлтынОрда ыдырағаннан кейінгі Қазақстан территориясында пайда болған мемлекеттерді сипаттайтын кесте жасап толтырыңыз

3.Тақырып бойынша он сұрақтан сөзжұмбақ дайындаңыз

[1,2нег.6,4,11 қосымш.]

Глоссарий

Қазақша	Орысша	Ағылшынша
«Жасақ» - монғол империясының негізгі заңы	«Яса»	«Iasa»
Хан - мемлекеттің билеушісі	Хан	Khan
Цитадель - камал	Цитадель	Citadel
Шад - жоғары лауазым	Шад	Shad
«Шыңғыснама» - мемлекет билеушілерінің шежіресі	«Шынгыснаме» --	«Shyhgysname»
Десятина – жердің өлшемі	десятина	tithe
Тілмаш – халықтың назарын өзіне қарата алатын,әдеби нормаға сай сөйлейтін адам	переводчик	translator

Зін-өзі тексеру

Моңғол армиясы Қытай жеріне басып кірді

А)1211-1215жж

В)1215-1216жж

С)1207-1209жж

Д)1209-1210жж

Е)1211-1213жж

Моңғолдар Баласағұнды қарсыласпай берілгені үшін, қойған атауы

А)Жасақ

В)Гуньмо

С)Гобалық

Д)Жошы

Е)Жасақ

Моңғолдар Жетісу жеріне енді

А)1209ж

В)1212ж

С)1208ж

Д)1218ж

Е)1210ж

Алтын Орданың астанасы

А)Сарай-Бату

В)Сарайшық

С)Алмалық

Д)Сайрам

Е)Балықты

Алтын Орданың негізін қалаған

А)Берке хан

В)Мүбәрәк хан

С)Шейх Ахмед

Д)Шайбани

Е)Батый

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

Негізгі:

1. Кан Г.В. Қазақстан тарихы. Алматы.Алматыкітап.- 2012.-320 бет.

2. М.Б Мұхамедов. Б.Сырымбетұлы. Қазақстан тарихы.

Алматы.-"Қарасай"баспасы. - 2010.-344 бет.

3. Жұмақаева Б. Қазақстан тарихы. Эверо 2011

Қосымша:

1. Қазақ көтерілістері және азаттық мұраты: /Ред.алқасы:Х.М.Әбжанов; 2. 2. Р.А.Алшанов; С.А.Арпабеков;А.Ж.Мұстафина;Ұ.Батырбекова. - Алматы: ТОО"Print-S", 2012.- 224бет.