сурет. Мастикациограмма. 1 страница

1. Тыныштық күй.

2. Тағамды ауызға енгізу.

3. Бағдарлау.

4. Негізгі шайнау кезеңі.

5.Ас кесегінің қалыптасуы мен жұту кезеңі.

Жұмыс №6. Шайнау бұлшықетінің күші. Шайнау

қысымы. Гнатодинамометрия.

Шайнау актісі – жақ бұлшықеттерінің қатысуымен жүзеге асады.

Бұлшықеттің максимальды жиырылуын қамтамасыз ететін кернеуді – бұлшықеттің абсолюттік күші деп аталады. Бұлшықеттің күшін анықтау үшін, оның максимальды жүкті көтеру қабілетін анықтайды.

Еттің максималдық күшінің анатомиялық көлденеңінің 1 см² ауданына қатынасын – салыстырмалы күш деп атайды. Төменгі жақты көтеретін бұлшықеттің абсолюттік күші – бір жағында – 195 кг, ал екі жағында – 390 кг. Сөйтіп шайнау бұлшықеттерінің жоғары дәрежеге жеткізу күші байқалады.

Бұлшықеттің абсолюттік күшінен басқа, шайнау қысымы деген ұғым бар. Бұл, белгілі бір жазықтықтағы бұлшықет күші. Шайнау қысымы азу мен алдыңғы тістерде әртүрлі болады. Оны гнатодинамометр аспабымен анықтайды. Оның құрылысы ауыз кеңейтетін серіппе және шайнау күшін көрсету тілінен тұрады.

Анықтау кезінде алынған сандық көрсеткіштер бұлшықет күшін толық қамтып көрсетпейді, себебі ауырсыну нәтижесінде периодонт аймағында бұлшықеттің жиырылуы тоқтайды. Клиникалық тәжірибеде шайнау бұлшықеттерінің белгілі бір асты ұсақтау немесе уату күшін анықтаудың маңызы зор. Мысалы Шредер мәліметі бойынша:

· қайнатылған ет - 30-47,5 кг;

· қуырылған ет - 24,8-30,2 кг;

· карамель - 31 кг;

· жаңғақ (түрлі) - 43,5-102 кг.

Балалар қозғалтқыш аппаратының

жас ерекшелігі

Ұрықтың қозғалу белсенділігі, оның құрылымдық және әрекеттік қалыптасуына байланысты. Нәресте дүниеге келгенде, оның орталық және шеткі қозғалтқыш аппаратының құрылымдық жетілуі әлі толық аяқталмайды. Сондықтан, қозғалтқыш қызметінің өткізгіш жолдары мен нейромотордың афференттік және эфференттік субстраттары, нәресте дүниеге келгеннен кейін дамып жетіледі.

Жұлынның өткізгіш жолдарының миелинденуі балалық шақ (постнатальдық) кезеңнің 3-8 айына дейін белсенді түрде жүреді. Тек қыртысты пирамидалық және оливо-жұлын жолдарының (ерікті қозғалысты реттейді) миелинденуі 2-3 айда басталып, 3-4 жаста аяқталады.

Шеткі жұлын жүйкесі 3-ші жетіде көп түрде жұмсақ қабықпен қамтамасыз етілуі басталып, 2-3 жаста жетіледі.

Бұлшықет жаңа туғандарда салыстырмалы түрде аз дамыған және ет пен дәнекер талшықтарының ажыратылуы толық жетілмеген. Бірақта, соған қарамастан жаңа туғандар мен емшектегі баланың қабылдағыш жүйкесі, жүйкенің өткізгіш жолдары мен орталықтары қатысуымен көптеген әртүрлі рефлекторлы қимыл іс әрекеттерді жүзеге асырады. Жаңа туғандарға үздіксіз және ретсіз қозғалыстар тән: бас, дене, аяқ-қол (иық, шынтақ, жамбас және тізе буындары).

Қозғалтқыш аппараттың қалыптасуына тұқым қуалаушық фактормен қатар басқада жағдайлар (дененің вертикальды қалпы, қозғалтқыш белсенділігі, еңбек қызметі және т.б.) әсерін тигізеді.

Бұлшықеттің белсенділігі келесі көрсеткіштермен сипатталады:

1. Бұлшықет күші.

2. Бұлшықеттің жиырылу жылдамдығы.

3. Дене және қол-аяқ реакциясының жасырын кезеңі.

4. Төзімділік шамасы.

Аталған талаптарға сәйкес, анықталды:

1. Сәбидің, 2-3 жасына дейін қозғалтқыш және вегетативті қызметі әлі толық жетілмеген.

2. 4-5 жаста орталық және шеткі жүйке аппаратының әрекеттік және құрылымдық даму деңгейі жеткілікті, әрі жоғары. Сондықтан, естиярлық шақ кезеңінде, бала өзінің ерікті бұлшықет топтар қозғалыс реакциясын және қимыл қозғалысын белгілі бір бағытта реттейді. Бірақта, бұлшықет топтар түрі және оның қозғалыс қызметі салыстырмалы түрде төменгі даму деңгейінде болады. Бұл даму кезеңінде, бұлшықеттің әртүрлі топтары әлсіз ажырату қызыметімен, қозғалтқыш реакциясының ұзақ жасырын кезеңімен, сонымен қатар бұлшық ет жиырылуының жеткіліксіз реттелуімен және антогонист бұлшықеттердің әрекеттестігінің жеткіліксіздігімен сипатталады. Сөйтіп, 4-5 жасқа дейін бұлшықеттің қозғалтқыш қызметінің алғашқы қалыптасуы жүреді.

3. 4-5 жастан 6-7-ті жасқа дейін бұлшықет белсенділігі әрі қарай қалыптасады. Бұлшықеттің абсолюттік күші артып, қозғалыс жылдамдығы жоғарлағанмен жасырын кезең реакциясы өзгермейді. Осы кезеңде, шеткі жүйке аппаратының қалыптасуы жоғары деңгейіне жетеді.

4. 6-7-ті жастан 13-14 жас аралығында бұлшықет белсенділігінің барлық көрсеткіштері біршама жоғарлайды. Бұл кезеңде қозғалтқыш қызметі толық жетіледі. Бірақта, бала организмі әлі толық қалыптасқан жоқ. Бұл жағдай бұлшықеттің ұзақ және ширақ қозғалыс кезеңінде байқалады. 9-10 жас аралығында бұлшықет қозғалтқыш қызметінің кейбір көрсеткіштері арасында жыныстық (ұлдар мен қыздар) ерекшеліктер білінеді.

5. 13-14 жастан кейін бұлшықеттің қозғалтқыш белсенділігі жетіле түсіп, 17-18 жаста бұл үрдіс аяқталуға таяу болады.

І. 1.3. Тақырып: Қозудың жүйке талшығы бойымен өту заңдары.

Парабиоз. Синапстардың физиологиялық қасиеттері.

ІІ. Тақырыптың маңыздылығы: Жүйке талшықтарының ерекше құрылысы мен оның бойымен қозудың өту заңдарын білу, дәрігерге тірек-қимыл аппарат патологиясында ғана емес, сонымен қатар жүйке жүйесінің ауруларының патогенезін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Жүйке талшығының физиологиялық қасиетін білу, жүйке жүйесімен қозудың өтуін реттеуде және жансыздандыру үшін фармакологиялық препараттарды хирургияда, гинекологияда, стоматологияда және т.б. салаларда қолдануға мүмкіндік береді. Бала емдеу студенттеріне жүйке талшықтарының онтогенез кезеңінде миелиндену уақыты мен кезеңдерін білу керек, өйткені бұл үрдіс балалардың қозғалыс әрекетінің қалыптасуының негізін құрайды.

ІІІ. Сабақтың мақсаты.

Студенттер білуі тиіс:

• Жүйке талшықтарының құрылысы мен түрлері.

• Жүйке бағаны бойымен қозудың өту заңдары мен механизмі.

• Жүйке талшықтарының жіктелуі және олар арқылы қозудің өту

ерекшеліктері.

• Парабиоз құбылысы (Н.В. Введенский), оның механизмі мен маңызы.

Студенттер білу қажет:

• Жүйке талшығы бойымен қозудың жеке өтуін тәжірибе жүзінде дәлелдеу.

• Жүйке талшығының қажымауын бақылау.

• Жүйке талшығындағы парабиоз кезеңдерінің дамуын бақылау.

VІ. Студенттердің өзіндігінен дайындалуға арналған сұрақтары:

1. Жүйке талшықтарының құрылысы мен қызметі. Миелинді және миелинсіз жүйке талшығының құрылысы.

2. Қозуды өткізудегі жүйке талшығының плазмалық мембранасы мен қабығының маңызы.

3. Жүйке бойымен қозудың өрістеу заңдары.

4. Миелинді және миелинсіз жүйке талшықтары арқылы қозудың таралу ерекшеліктері.

5. Жүйке талшықтарының жіктелуі (А, С, В типтері).

6. Жүйке талшықтарының қажымауы немен түсіндіруге болады.

7. Парабиоз құбылысы (Н.П. Введенский).

8. Парабиоз кезеңдерінің сипаттамасы (қисық сызығын салып, тітіркендіру жиілігін белгілеу керек).

9. Н.Е. Введенский ілімінің парабиоз құбылысын зерттеудегі маңызы.

10. Лабилдік туралы түсінік, оның парабиоз кезеңіндегі өзгерісі.

11. Синапстардың құрылысы, жіктелуі мен функционалдық қасиеттері.

12. Қозудың синапс арқылы өту механизмі. Синапс арқылы қозуды өткізетін медиаторлардың (дәнекерші заттар) сипаттамасы. Олардың түзілуі, сөлінісі және әсерлері.

13. Ерте онтогенездегі қозғалтқыш мотонейрон бірлігінің сипаттамасы.

V. Ақпараттық дидактикалық бірлестік.

Зертханалық жұмыстарды жүргізу әдістері мен аннотациясы.

Жұмыс №1. Жүйке талшығы бойымен қозудың жеке өтуі.

Әрбір жүйке талшығы қозуды қатар жатқан жүйке талшығына өткізбей өз бойымен жеке өткізеді. Себебі, жасуша аралық саңылаудағы сұйықтықтың кедергісі жүйке талшығы мембранасына қарағанда төмен.

Жұмыс жасауға қажет. Бақа, электростимулятор, тәжірибені жасауға қажетті құрал-саймандар, жіптер, физиологиялық ерітінді.

Жұмысты орындау. Қимылсызданған бақаның кеуде омыртқасының төменгі аймағынан көлденең кесіп, оны ішкі мүшелермен бірге алып тастайды да, артқы аяқтары терісін сыдырып алады. Дайын болған препаратты, жұлыннан шыққан жүйке бағаны көрінетіндей етіп, операция столына орналастырады (13-сурет). Шонданай жүйке талшықтары астына жеке-жеке жіп өткізіп, оны байламай бос күйінде қалдырады. Сонан соң әрбір жіпті бөлек тартып жүйке талшығын көтереді де, оны кезек-кезек әлсіз тоқпен тітіркендіреді. Өз кезегі, қозу бір жүйке талшығынан басқа жүйке талшығына тарамай белгілі бір бұлшықет топтарын жиырылтады.

13-сурет. Қозудың жүйке талшығы бойымен жеке

өтуінің схемасы.

Жұмыс №2. Жүйке талшықтарының қажымауы.

Жүйке талшықтарына қажымау қабілеті тән. Себебі, жүйкеде зат алмасу қарқыны өте төмен және қайта синтездеу (ресинтез) өте жоғары деңгейде жүреді. Сонымен қатар қуатты өте аз пайдаланады.

Жұмыс жасауға қажет. Бақа, миограф, электростимулятор, тәжірибені жасауға қажетті құрал-саймандар, мұз, физиологиялық ерітінді.

Жұмысты орындау. Даярланған жүйке-ет препараттын миографқа бекітіп (немесе операциялық тақтайша), жүйкеге жалғасқан омыртқа бөлігін тығын үстіне орналастырады. Қозу табалдырығын тауып, тоқ күшін жоғарлатады. Электрод пен бұлшықет арасындағы жүйке талшығына мұз қояды. 2-3 минуттан кейін салқындатылған аймақта (мұз қойған жерде) жүйке талшығының физиологиялық тұтастығы бұзылады, яғни «суық блок пайда болады. Жүйкені жиілігі 1 Гц-ке тең тоқ күшімен 8-10 минут бойы үздіксіз тітіркендіреді. Сонан кейін мұзды алып тастайды, бірақ электродтарға тимей жүйкеде қалдырады. Біраз уақыттан кейін бұлшықет қайтадан жиырыла бастайды. Бұл жүйке талшығының қажымайтындығын көрсетеді.

Жұмыс №3. Парабиоз.

Егер жүйкеге қандайда бір химиялық тітіркендіргіш (эфир, хлороформ, кокаин, кейбір тұз ерітінділері және т.б.) ұзақ әсер етсе, онда оның лабилдігі төмендейді. Яғни жүйкенің тітіркендіру аймағында әрекеттік қозғалғыштығы төмендеп, «парабиоз құбылысы туады. Бұл қозғыш ұлпаның өмір мен өлім арасындағы (немесе шалажансар) жағдайы. Парабиоз құбылысын Н.Е. Введенский зерттеп, тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Парабиоз құбылысының дамуы бірнеше кезеңімен сипатталады. Бұл тітіркендіру жиілігі мен күші және оған беретін жауап реакциясы арасындағы қалыпты жағдайының өзгерісі (14-сурет).

14-сурет. Парабиоз, оның кезеңдері.

Бірінші (I)– теңестіру кезеңі. Бұл кезеңде тітіркендіргіштің төменгі, орташа және жоғары жиілігі мен күшіне бұлшықет бірдей жиырылып жауап береді.

Екінші (II) – парадоксальды кезеңі. Бұл кезең - жүйкеге әлсіз тітіркендіргіш әсер етсе бұлшықет жоғары, ал күшті тітіркендіргішке төмен жиырылып жауап береуімен сипатталады.

Үшінші (III) – тежелу кезеңі. Бұл кезеңде бұлшықет ешқандай тітіркендіргіш күшіне жауап қайтармайды.

Қазақ ғалымы Атчабаров Б.А. және оның шәкірттері жүйке талшығындағы парабиоз үрдісінің даму себебі мен механизмін зерттеді. Олар, парабиоз жағдайында Nа-насосының қызметі тікелей бұзылмайтынын, бірақ энергия (АТФ – мөлшерінің) тапшылығынан жүйке талшығы қызметінің тежелетінін анықтады. Сонымен қатар АТФ жүйке талшығының қозғыштық және өткізгіштік қызметін қайта қалпына келтіріп, парабиоз үрдісінің дамуына жол бермейтінін тәжірибе жүзінде дәлелдеді.

Сондықтан, толық парабиоз кезінде, әсер еткен жерде жергілікті және тарамайтын ерекше қозу жағдайы (немесе стационарлық қозу) пайда болады.

Жұмыс жасауға қажет. Бақа, миограф, кимограф, стимулятор, электродтар, штатив, мақта, тәжірибені жасауға қажетті құрал-саймандар, физиологиялық ерітінді, дәкелік салфетка, кокаин (немесе эзерин, КСІ).

Жұмысты орындау. Жүйке-бұлшықет препаратын даярлап, оны миографқа бекітеді. Жүйкені стимуляторға қосылған электродпен тітіркендіріп, қозу табалдырығын анықтайды. Сонан кейін жүйкеге ырғақты тоқтың үдемелі жиілігімен әсер ете отырып, айналып тұрған кимограф барабанына бұлшықеттің биіктігі әр түрлі үш сіреспе жиырылуын жазып алады. Бұлшықеттің сіреспе жиырылуының биіктігі тітіркендіру жиілігіне тікелей тәуелділігі, яғни «күш заңың» байқалады. Содан кейін, электрод пен бұлшықет арасындағы жүйкенің үстіне кокаин, эзерин немесе КСІ ерітіндісімен дымқылданған мақтаны қояды. Жүйкені қайтадан тоқтың сол жиілік тітіркендіргішімен әсер етсе, парабиоздың әрбір кезеңдерінің дамуы байқалады. Толық парабиоз кезеңі пайда болысымен жүйкеден дымқылданған мақтаны алып тастап, оны физиологиялық ерітіндімен шайады. Жүйкені жиілігі әр түрлі тоқпен тітіркендірсе, парабиоз кезеңдерінің кері дамуы байқалады. Яғни жүйке қозғыштығы қалыпты жағдайға келеді.

Жұмыс №4. Қозудың жүйке талшығы бойымен екі

бағытта тарауы.

Жүйке талшығына тітіркендіргішпен әсер еткенде пайда болатын қозу әсері екі бағытта таралады. Бұл өзгерісті байқау үшін тәжірибені жүйке-бұлшықет препаратында жасайды.

Жұмыс жасауға қажет. Бақа, стимулятор, электродтар, тәжірибе жасауға қажетті құрал-саймандар, шыны ілмек, шыны пластинка, Рингер ерітіндісі, дәкелік салфетка.

Жұмысты орындау. Бақаның артқы аяқтарынан жүйке-ет препараттарын дайындайды. Сан еттерін ығыстырып арасынан шонданай жүйкесін табады. Жүйкені ажыратып босатқаннан кейін, ортан жілік пен оның бұлшық еттері кесіледі. Бірақ сан мен балтыр еттері байланысын қамтамасыз ететін жүйке талшықтары сақталады. Сонда, сан мен балтыр еттері бір бірімен тек шонданай жүйкесінің талшықтарымен ғана байланысады (14-сурет). Препаратты шыны пластинкаға орналастырып, жүйкені стимулятормен қосылған электродпен тітіркендіргенде, сан мен балтыр еттерінің бір уақытта жиырылуы байқалады.

15-сурет. Қозудың жүйке бойымен екі бағытта таралу тәжірибесінің схемасы.

Жұмыс №5. Жүйкенің тұтастығы туралы заң.

Қозудың жүйке талшықтарының бойымен таралуы оның анатомиялық және физиологиялық тұтастығына байланысты. Егер жүйке талшықтары созылса (қысылса), салқындатылса немесе дәрі-дәрімектер әсер етсе, оның физиологиялық тұтастығы мен өткізгіштік қасиеті жойылады.

Жұмыс жасауға қажет. Бақа, стимулятор, электродтар, тәжірибені жасауға қажетті құрал-саймандар, Рингер ерітіндісі, мақта, 2%-ті новокаин ерітіндісі.

Жұмысты орындау. Жүйке-бұлшықет препаратын даярлағаннан кейін, жүйкені стимуляторға қосылған электродпен тітіркендіргенде балтыр етінің жиырылы байқалады. Сонан кейін, жүйкенің үстіне 2%-тік новокаин ерітіндісімен дымқылданған мақтаны 5 минутке қояды. Осындай әсерден кейін, препаратты қайтадан тітіркендіргенде, бұлшықеттің жиырылуы байқалмайды. Егер жүйкенің үстіндегі мақтаны алып тастап, оны Рингер ерітіндісімен шайып, 5 минуттан кейін тоқпен тітіркендірсе, бұлшықеттің жиырылуы қайтадан көрінеді.

Тәжірибені жасап болғаннан кейін қорытынды жасалады.

Жұмыс №6. Жүйке-бұлшықет түйіспесіндегі қозу өтуінің

бұзылуы.

Жүйке-бұлшықет түйіспесі химиялық заттарға, оның ішінде миорелаксанттарға (кураре, листенон және т.б.), өте сезімтал болады. Бұл заттардың әсерінен қозу жүйкеден етке өтпейді, яғни бұлшықетті жанама тітіркендіргенде ол жиырылмайды, бірақ тікелей тітіркендіруге жауап қайтарады.

Жұмыс жасауға қажет. Бақа, стимулятор, электродтар, тәжірибені жасауға қажетті құрал-саймандар, жіптер, мақта, шприц, листенон.

Жұмысты орындау. Қимылсыздандырылған бақаны тақтайшаға жатқызады. Артқы аяқтарының терісін ұзына бойы кесіп, сан еттерінің арасынан шонданай жүйкесін тауып (қан тамырларын зақымдамай), оны жіпке іліп алады. Сонан кейін, бір аяғындағы қан айналысын тоқтату үшін, жіппен сан еттерін қысып байлайды (жүйкені байламай жіптің үстіне қалдырады). Бақаның лимфалық қапшығына 1,0-1,5 мл листенон ерітіндісі егіледі де, 10-20 минут өткеннен кейін шонданай жүйкелерін кезекпен ырғақты тоқпен тітіркендіріп, сан мен балтыр бұлшықеттерінің жиырылуының өзгерістерін бақылайды. Сонан кейін, электродпен бақаның екі аяқтарының балтыр еттерін кезекпен тікелей тітіркендіріп, олардың жиырылуын байқау керек.

Тәжірибені болғаннан соң, байқалған өзгерістерді талдап, қорытынды жасалады.

Ерте онтогенездегі қозғалтқыш

нейромотор бірлігінің сипаттамасы.

Қаңқа бұлшықеті мезодермадан дамиды. Ал бір бөлігі эмбриональдық дамудың 3-ші аптасында сомиттерге бөлінеді. Сомиттің жоғарғы бөлігінде миотомдар түзіледі. Олар көлденең жолақты бұлшықеттердің негізін құрайды. Миотомдар миобластардан тұрады. Ұрықтың 5-ші аптасынан бастап, белоктар синтезделеді: миозин, актин, тропонин, тропомиозин. Белоктардан жиырылғыш жіпшелер – миофиламенттер түзіледі. Сонымен қатар белоктардың холинорецепторлар синтезі басталады.

10-15 апта аралығында миобластардан көп ядролы миотүтікшелер түзіледі. Кейінірек 20-шы аптада миотүтікшелер бұлшықет талшықтарына (миондарға) айналады. Миофибрилдер ішкі кеңестікті толтырып, ядроны сарколемма астына ығыстырады. Синапстық байланыс түзіледі. Миотүтікше кезеңінде (5-10 апта) бұлшықеттердің жиырылу қабілеті пайда болады. Өз кезегі, бұлшықеттердің ерте кезеңде жиырылу қабілетінің пайда болуы, буындар дамуы мен аяқ-қол өсуінің реттелуін қамтамасыз етеді. Жүйке-ет синапсының қалыптасуы, бұлшықет жиырылу күші мен дамуын реттейді. Сонымен қатар, бұлшықеттің өсуін аксон мен мотонейрон денесінен келетін заттар мен жүйке серпінісі реттейді. Қозғалтқыш моторлы бірліктің әрекеттік ажыратуының тез және баяу қалыптасуы, бұлшықетті иннервациялайтын мотонейрондардың жетілуіне байланысты. Егер жүйкені кессе, онда миотүтікшелердің түзілуі және бұлшықеттердің тез және баяу ажыратылуы тоқтайды. Жаңа туған жануарлардың баяу бұлшық етінің шеткі жүйкесін кесіп, оған тез бұлшықеттің орталықтан келетін жүйкесін тіксе, онда баяу бұлшықет тез бұлшықетке айналады.

Сөйтіп, қозғалтқыш нейромотор бірлігінің қалыптасуы ұрықтық дамудың 20 аптасының миотүтіктер кезеңінде басталып, бұлшықеттің жиырылуы жүзеге асады. Тез және баяу бұлшықеттердің құрылымдық ерекшелігі алғашқыда пайда болады, ал әрекеттік ажыратылуы мотонейрондардың дамуына тәуелді болады.

1.4. Қозғыш ұлпалар физиологиясына арналған ситуациялық есептер

1. Егер Nа⁺ иондарының жасуша ішіне өтуі көбейіп, ал К⁺ иондарына өтімділігі өзгермесе, мембраналық потенциал қалай өзгереді?

2. Nа⁺ каналдарының активтілігі жойылса(инактивация), мембраналық потенциал қалай өзгереді?

3. Егер Nа⁺-К⁺ байланысты АҮФ-ның қызметін токтатса, мембраналық потенциал қалай өзгереді?

4. Миастения деп аталатын адамның жүйке жүйесі ауруларының бірінде жүйке-ет синапсына берілетін әрбір жүйке серпінісі аз мөлшерде ацетилхолин бөледі. Осы құбылыс нәтижесінде жүйке-ет берілуінің қандай заңдылықтары бұзылған?

5. Мембрананың гиперполяризациясында деполяризацияның аумалы шегі өз деңгейінде қалса, тіннің қозғыштығы қалай өзгереді?

6. Келесі көрсеткіштер бойынша Гоорвег –Вейс кисық сызығын салыңыз: 1 вольт-жауап жоқ; 1,5 вольт-80 мс; 2,5 вольт-25 мс; 3 вольт-10 мс; 3,5 вольт -9 мс; 4 вольт -9мс. Осы тіннің хронаксиясын табыңыз.

7. Тітіркендіргіш күші қозу табалдырығына жақын болған кезде, жауап қандай болады?

8. Жүйке талшығы ішіндегі К⁺ ионының мөлшерін 30% төмендетсе, МП-дың деңгейі өзгере ме?

9. Екі еттің қозу табалдырығы 0,6 және 1,2 волтке тең болса, қай еттің қозғыштығы жоғары.

10. Егер жүйке-ет препаратын жанама және тура тітіркендіргенде қозу табалдырығы 0,5 пен 0,8-ге тең болғандағы сәйкестілікті көрсет.

11. Жүйке, ет және синапстың лабилдігін салыстырыңыз. Қайсысының лабилдігі жоғары немесе төмен?

12. Зертханаға екі зерттеу тәсілі меңгеріліп және жетілдіріліп енгізілген: электромиография және миография. Бұлшықеттің жиырылу белсенділігін тіркеу үшін осы әдістердің қайсысы қолданылады?

Дата добавления: 2015-10-24