Жер атмосферасындағы көмір қышқыл газдың мөлшері 2011 жыл бойынша 392 ppm немесе 0,0392 %. Биосферадағы көмір қышқыл газдың ролі өсімдіктерде болатын фотосинтез процесіне қатысуы. Дымқылды газ болып саналатын ауадағы көміртек қышқылы планетамыздың қоршаған ортамен жылу алмасуына әсер етеді, планетамыздың климатының қалыптасуына қатысады.
Пайдалы қазбаларды жағу нәтижеснде атмосферада соы газдың мөлшері қазіргі кезде көбейіп келеді. Көміртек қышқылының концентрациясына антропогенді әсер ету XIX ғасырдың ортасынан бастап белгілі болды. Осы уақыттан бастап оның өсу қарқыны 2000-шы жылға дейін 2,20±ppm/жыл жылдамдықпен немесе жылына 1,7 %-ға өсті.
Көмір қышқыл газ СО2 жер атмосферасының маңызды компоненті болып табылады, өйткені ол әртүрлі ұзындықтардағы толқындардың қою қошқыл сәулесін жұтып алады немесе кері қайтарады. Дымқылды эффектісінен басқа көмір қышқыл газ ауамен салыстырғанда ауыр газ болып саналады. Оның салыстырмалы молярлық салмағы 28,98 г/мольге, ал молярлық салмағы – 44,01 г/мольге тең. Сондықтанда оның мөлшерінің өсуі ауаның тығыздығының артуына әкеліп соқтырады, сәйкесінше, биіктікке байланысты оның қысымының өзгеріне әкеледі. Мұндай өзгеріс жер бетінде орташа температураның жоғарылауына себепші болады.
СО2-ның негізгі көздері табиғи болып келеді. Өлген өсімдіктер және ағаштардың шіруі нәтижесінде жыл сайын 220 млрд тоннаға жуық көмір қышқыл газы атмосфераға бөлінеді, жер мұхиттары – 330 млрд. Вулкандар жылына орташа 130-230 млн тонна бөледі, бұл антропогенді эмиссияның 1 %-ынан да төмен мөлшерді құрайды.Әдеттегі жағдайда бұл табиғи көздер физикалық және биологиялық процестермен тең жүреді, яғни көмір қышқыл газдың бір бөлігі мұхиттарда ериді, бір бөлігі фотосинтез процесіне қатады. 2000-ші жылдың ортасына қарай оның бөліну мөлшері биосфераның жұтуына қарағанда 17 млрд тонна артқан. Осының салдарынан көмір қышқыл газдың балансы бұзылды, қазірге кезде оның жалпы мөлшерінің тек 57 % шамасында ғана мұхиттар мен өсімдіктер қолданады.
2008 жылы мұнайды, газды және көмірді жағу нәтижесінде көміртектің атмосфераға шығарылу мөлшері – 8,67 млрд тоннаны (31,8 млрд тонна СО2) құраған (график 1). Осылайша, 2011 жыл бойынша СО2-нің жалпы антропогендік лақтырылысы оның табиғи мөлшерінен артуы 8%-дан артық емес, оның концентрациясының өсуі антропогенді лақтырылыстардың өсуінен емес, уақытқа байланысты лақтырылыстардың деңгейінің артуына байланысты болып отыр.
График 1 – Атмосфераға лақтырылатын лақтырылыстар мөлшері
Дата добавления: 2015-10-24; просмотров: 443 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Көміртегі | | | Атмосфералық ауа сапасының нормативтері |