Таза монополия нарығы және монополиялық билік

Мақсаты: тақырыптың негізгі теориялық мән-мәтінін қарастыра отырып, жетілмеген бәсеке жағдайындағы фирманың қабылдайтын шешімдері туралы мәселелерді зерттеу сұрақтарына жауап беру және олар туралы терең түсінік қалыптастыру. Ол үшін мынадай сұрақтардың мәнін ашу керек:

1. Таза монополия: жалпы түсінігі, сипатты белгілері, түрлері.

2. Таза монополисттің қысқа мерзімдегі бағасы мен өндіріс көлемін анықтау. Ұзақ мерзімдегі монополиялық тепе-теңдік.

3. Бағалық дискриминация: шарттары, түрлері мен салдарлары.

4. Монополиялық билік: ұғымдары, көрсеткіштері, факторлары.

5. Монополиялық биліктің әлеуметтік-экономикалық салдарлары.

6. Таза монополияның іс-әрекеттерін мемлекеттік реттеу. Антимонополиялық заңдылықтар. Шетелдік және отандық тәжірибе.

Тақырып бойынша мысалдарды, жаттығуларды, есептерді, ситуацияларды, т.б. тапсырмаларды орындау:

1. Төмендегі кестеде монополист фирманың өніміне деген сұранысы және жалпы шығындары туралы мәліметтер берілген. Жалпы және шекті табысты, шекті шығынды және пайданы анықтаңыз:

Сұраныс көлемі, данамен	Баға	Жалпы шығындар	Жалпы табыс	Шекті табыс	Шекті шығын	Пайда

Мынадай сұрақтарға жауап беріңіздер:

а) қандай өндіріс көлемінде фирма пайдасын максималдайды және ең жоғарғы пайда мөлшері қандай?

ә) сұраныстың, шекті табыстың, шекті және жалпы шығындардың графигін салыңыз?

б) монополист фирманың пайданы максималдайтын өндіріс көлемін сол график арқылы көрсетіңіз. Монополисттің жалпы табысы мен шығыны, пайдасы қандай фигуралардың аумағына тең болады?

2. Төмендегі кестеде монополист фирманың өніміне деген сұранысы, шығындары және табыстары туралы мәліметтер берілген. Кестенің бос орындарын толтырыңыз:

Q	TVC	TC	ATC	MC	P	TR	MR	Пайда

Мынадай сұрақтарға жауап беріңіздер:

а) монополист фирманың тұрақты шығындары қаншаға тең?

ә) өндірістің қандай көлемінде монополист өз пайдасын максималдайды?

б) тепе-теңдікке жеткен жағдайда монополист пайда ала ма, әлде шығынға ұшырай ма?

в) пайданың (шығынның) мөлшерін анықтаңыз, егер шығын болса, онда өндірісті әріқарай жалғастыру керек пе?

3. Мына төмендегі берілген тұжырымдамалар дұрыс па? Дұрыс болса «+» белгісін, дұрыс емес болса «-» белгісін қойыңыз:

— Монополист бағалық дискриминация саясатын жүргізгенде, нарықтарды бір-бірінен оқшаулатуы керек.

— Бағалық дискриминация кезінде монополист сұранысы икемді нарықтағы тауардың бағасын сұранысы икемсіз нарыққа қарағанда жоғары белгілейді.

— Жетілген бағалық дискриминация дегеніміз – бұл тауардың бағасын оның шекті шығындарынан жоғары белгілеу.

— Егер өндіріс саласы табиғи монополия болып табылса, онда қоғам оны мемлекет тарапынан реттеуді талап етеді.

— Егер берілген сұраныс мөлшеріне сәйкес реттелетін баға өндірістің орташа шығындарына тең мөлшерде орнатылса, онда қоғамның табиғи монополиядан шегетін зияны жоғалады.

— Монополия кезінде әлеуметтік шығындар туындайды, себебі қоғам үшін қосымша өндірілген өнім бірлігінің өндіріс шығындары оның қоғам үшін бағалылығынан жоғары болады.

Дата добавления: 2015-09-05