Дамшлhн. I. Подставьте вместо подчеркнутых прилагательных предложенные примеры. 1. Мини

I. Подставьте вместо подчеркнутых прилагательных предложенные примеры.

1.

Мини улан өңгтә харнда чини көк үзгәс бүдүн.

нәрхн, ик, бичкн

2.

Мана аав тана аавас көгшн.

медәтә, өндр, маштг

3.

Амулңгин цегдг Киштән цегдгәс нимгн.

зузан, ахр, ут, сәәхн

4.

Дорҗин үснь эцкиннь үснәс зөвәр ут.

ахр, хар, шар

5.

Басңгин шаазң ааh Дорҗин агч ааhас нимгн.

ик, бичкн, сәәхн

II. Подставьте вместо подчеркнутых существительных с лично-притяжательными частицами предложенные примеры.

1.

Мини ахм хамгин билгтә, ухата номт.

дү көвүм, эцкм, эгчм, аавм

2.

Мана хальмг хувцмдн хамгин сәәхн болн ке.

махламдн, гермдн бүшмүдмдн

3.

Чини улан өңгтә торhн бүшмүдчн ке болн сәәхн.

киилгчн, альчурчн, шалврчн

4.

Тана залутн сән эрдмтә күн.

көвүнтн, ахтн, аавтн

5.

Җирhлин экнь шар-улан чирәтә сәәхн күүкд күн.

эгчнь, ээҗнь, күүкнь

6.

Эднә көвүнь өндр нурhта болн ик цогцта.

аавнь, ахнь, дүнь

III. Передайте значение притяжания лично-притяжательными частицами.

1. Мини ээҗ буурл үстә көгшн күүкд күн. Мини ээҗ болн аав козлдурта. Аавин козлдур ээҗин козлдурас зузан. Мини аав буурл сахлта болн үстә. Мана ээҗ-аав цаhан саната улс. 2. Тадна эцк йир билгтә эмч. Тана эк хальмг келнә багш. Тана экин эрдм йир сән. 3. Чини бүшмүд мини бүшмүдәс ке. Чини hосн мини hоснас ут. Чини хувцн йир сән. 4. Мини эгчин бичкн күүкн йир ухата. Энүнә цогц бичкн болн эвтәхн. 5. Мини бичкн дү көвүн чини дүүhәс эләд.

IV. Составьте предложения со следующими словосочетаниями.

Мини бичкн дү күүкм, сәәхн хар үснчн, эн бичәчин дегтрәснь, ик хар нүдтә эгччн, тер көвүнә эрдмнь, өндр нурhта эцкмдн, эн багшин сурhульчнь, тана шар нохатн, мини дүүhинм гернь, чини дулан хувцнчн, бичкн шар мииснь, өкәр чирәтә күүкнь, сертхр чиктә көвүнь, сарсхр хамрта эцкм.

V. Поставьте данные существительные в форме исходного падежа. Составьте с ними предложения.

Толь, дү, гер, залу, ээҗ, бүшмүд, девл, киилг, сурhульч, махла, күүкн, көвүн, дегтр, кимзә, эрдм, альчур, хувцн, хаша, хамр, шалвр, ах, өрк-бүл, эцк, эк, нүдн, ааh, цегдг, билцг, сиик, цә, товч, чикн.

VI. Употребите слова в скобках в форме исходного падежа.

1. Ээҗин торhн альчур мини шеемг (альчур) нимгн. 2. Эрднин гер Баатрин (гер) өндр. 3. Дү күүкнәнм чикнь мини (чикн) сертхр. 4. Мини эгчин үсн экинм (үсн) ут. 5. Мана ээҗин үстә цә чини (цә) сән. 6. Саглрин хувцн Киштән (хувцн) сәәхн. 7. Хальмг хөөнә (махн) сән юмн уга. 8. Ээҗин хуучн бүшмүднь шин (бүшмүд) ут. 9. Ээҗинм козлдур экинм (козлдур) зузан. 10. Үкрин хаша хөөнә (хаша) зөвәр ик. 11. Дорҗин көвүн Баатр мана (Эрднь) чиирг. 12. Киштән шин гер Амулңгин шин (гер) ик.

VII. Вставьте вместо точек нужное слово.

Улан торhн бүшмүдчн тер күүкнә бүшмүдәс …. Мана Санан багш тер тәмрчәс зөвәр …. Тана аав ик цогцта, … нурhта күн. Ээҗинмдн шин булhн девл зөвәр …. Чини бичкн дү йир билгтә … көвүн. Манҗин гер ээҗ-аавин герәс зөвәр …. Мини эгчм … цогцта, бичкн нурhта күүкд күн. Амулң хар нүдтә, төгрг чирәтә … күүкн

өндр дулан сәәхн ухата чиирг эвтәхн өкәр ик

VIII. Переведите словосочетания в скобках, употребив частицы личного притяжания.

1. (Мой брат) хальмгин ик сурhулин оютн. 2. (Их дочь) шар үстә, бичкн цогцта, сәәхн күүкн. 3. (Моя сестра) ут ке сәәхн улан бүшмүдтә, хар арсн hоста. 4. Санлын (его младший брат) ик сурhулин баахн номт. 5. Басңгин (его сестра) оютн биш, эн сурhульч. 6. (Моя мама) йир өндр нурhта, сәәхн цогцта, хар үстә күүкд күн. 7. (Вашей сестры) гер мини герәс зөвәр эләд. 8. (Ее бабушка) ухата, билгтә күүкд күн. 9. (Нашей бабушки) килң бүшмүд мини торhн бүшмүдәс ке сәәхн. 10. (Моя дочь) багшин эрдмтә, (его сын) тосхачин эрдмтә. 11. (Их отец) төгрг шар чирәтә, сарсхр хамрта залу күн.

IX. Составьте предложения из данных слов.

1. Мана, йир, гер, өндр, ик сурhулин. 2. Алтн, чини, мини, нүдтә, сәәхн, билцг, билцгәс. 3. Йир, сән, хальмг, шин, бичәчин, дегтрнь. 4. Гергн, ахинм, бичәч, билгтә. 5. Ширә, ахин, мини, зөвәр, өндр, ширәhәс. 6. Мини, үстә, ахм, нүдтә, ик, залу, хар, өндр. 7. Наташан, бичкн, билгтә, хамгин, дүнь, зурач. 8. Нохан, мини, гернь, шар, модн, эвтәхн, бичкн, болн. 9. Күн, ээҗм, үстә, буурл, күүкд, медәтә. 10. Билгтә, эн, нертә, күн, йир, номт. 11. Сәәхн, хамгин, күүкнә, Саглр, нернь. 12. Тер, залу, козлдурта, мана, зузан, багш, ик сурhулин.

X. Поставьте вместо точек нужные падежные окончания и составьте предложения с данными словосочетаниями.

Гер… күүкд күн, буурл сахл… аав, сурhуль… көвүн, хамгин сәәхн хувцн… күүкн, кишг… улс, туула… мөр, цаhан сана… күн, эгч… дулан девл, ик сурhул(ь)… оютн, зөвәр өндр нурhн… залу, көвүн… баахн, ээҗ… зузан козлдур, сурhульч… богц, нерн… бичәч, тосхач… эрдм… күн, дү… кимзә, оютн… девтр… нимгн, Булhн… альчур, хувцн… зөвәр дулан, цаhан хувц… күн, өкәр чирә… күүкн, нилх үр…, теег… хамр, улан халх….

XI. Выучите диалог.

– Менд! Эн өндр нурhта чиирг көвүн кемб?

– Эн көвүн оютн.

– Нернь кемб?

– Нернь Дорҗ.

– Дорҗ тәмрчий?

– Ээ, Дорҗ хамгин сән тәмрч.

– Ямаран сурhулин оютмб?

– Эн багшин сурhулин оютн.

– Дорҗ сән оютный?

– Ээ, Дорҗ ухата, билгтә көвүн. Эн көвүн йир сән оютн.

XII. Прочитайте. Перескажите. Составьте диалог на основе рассказа.

Киштә хамгин ухата, хамгин билгтә ик сурhулин оютн. Киштә ахр хар үстә, хар нүдтә, өкәр чирәтә күүкн. Киштә ахта. Ахиннь нернь Дорҗ. Дорҗ өндр нурhта, чиирг тәмрч. Эн йир сән тәмрч. Теднә экиннь нерн Амулң. Амулң бичкн нурhта, эвтәхн цогцта күүкд күн. Түүнә эрдмнь орс келнә багш. Эцкин нернь Басң, тер тосхач. Эдн чолун гертә. Эднә гернь аавиннь герәс зөвәр ик. Киштә бичкн шар нохата болн хар миистә. Нохан нернь Шарка, миисин нернь Харка. Шарка йир ухата болн сәәхн ноха. Ноха модн гертә.

XIII. Сгруппируйте слова по их лексическому значению.

Эмч, харнда, дү, хәәч, залу, зусн, гергн, эк, тосхач, гөрәсн, эгч, багш, кимзә, үзг, цаасн, туула, номт, биллүр, бичәч, сурhульч, тәмрч, ээҗ, оютн, аав, булhн, зурач, эцк, зарhч, чон.

XIV. Переведите на калмыцкий язык. Задайте специальные вопросы к предложениям.

1. Ваш деревянный дом больше нашего каменного дома. 2. Эти черные кожаные сапоги очень старые. 3. Этот юноша очень талантливый художник. 4. Это высокое зеленое дерево дедушкино. 5. Сын моей бабушки мой отец. 6. Мой отец врач, моя мать учительница. 7. Наши бабушка и дедушка самые хорошие. 8. Эта черноволосая, большеглазая миловидная девушка моя сестра. Она самая красивая девушка. 9. Этот человек очень высокий и довольно крепкий. 10. Его брат светловолосый, голубоглазый молодой человек невысокого роста. 11. Мое новое шелковое платье лучше старого шерстяного платья. 12. Это старое серебряное кольцо моей бабушки. 13. Хозяин этого дома доброжелательный человек.

XV. Используя изученную лексику, расскажите о своей семье.

XVI. Опишите внешность своих близких.

Дата добавления: 2015-08-20