Дамшлhн

I. Замените подчеркнутые существительные в соединительном падеже предложенными примерами.

1. Мана худ өвгн хөөнә хошт мини авhла хамдан көдлнә.	ахла, аавла, үр көвүнлә, күргнлә, наhц аавла
2. Мана худ көвүн одахн дү күүкнләм таньлдҗ.	күргн ахлам, эгчләм, авh бергнләм, зе көвүнләм
3. Мини шин таньл күн кезәнә эгчләм нег сурhульд сурч.	эцкләм, авhлам, аавлам, ээҗләм, наhц бергнләм, күргн ахлам
4. Мини дү күүкн Москвад Киштә тосхачла нег хорад бәәнә.	эмчлә, зурачла, багшла, номтла

II. Поставьте вместо подчеркнутых словосочетаний предложенные примеры.

1. Булhн мини эгчлә хамдан эндр Ик Бухсас ирх.	маңhдур Москва орх Шарту балhснд көдлх авh тал гиичд одх
2. Би чини дү күүкнлә Элст орх санатав.	таньлдх хамдан көдлх театрт одх
3. Эндр асхн бидн гиичд одх зөвтәвидн.	хошт көдлх худ көвүнлә таньлдх Ик Бухс орх
4. Маңhдур делгүрәс мах авх кергтә.	хөөнд hарх балhснд одх Өлзәтәд дегтр өгх

III. Замените подчеркнутые словосочетания с глаголом в повелительном наклонении предложенными примерами.

1. Намҗл, эндр авh бергнәс үс сур.	хәәч ав делгүрт од хот у
2. Санчр, чи ода наhцхин ик герт бә.	оютна герт ор сәәхн күүкнлә таньлд үдин хотд ир
3. Эн күүкнлә эрк биш эндр таньлд.	кинод од хамдан Москва ор мини тускар күүнд

IV. Дайте утвердительные полные ответы на общие вопросы.

Асхндан маднла хамдан кинод одхийч? Чини күүкн күргн хойр ик сурhульд көдлхий?

Чи тосхачин сурhульд сурхийч? Тана худ өвгн намаг таньхий?

Чи маңhдур дегтрин саңд одхийч? Тана тал эндр гиич ирхий?

Та эндр маднд хальмг зурачин тускар келхийт?

Дү күүкнчн маңhдур намаг Аhш балhснд күләхий?

V. Дайте ответы на специальные вопросы.

Тана худ көвүн Элстәс кезә ирх? Чи мана тал кедү часла одхч?

Маңhдур дөрвн часла чи альд бәәхч? Чи дегтрин саңгас дегтр кезә авхч?

Сурhулин хөөн дү күүкнчн альд көдлх? Тана өрк-бүлтн шин герт кезә орх?

Чи кезә мини үр күүкнлә таньлдхч? Авh бергнчн тадниг хама күләх?

VI. Вместо точек поставьте слова в соединительном падеже: нанла, ахла, нүднлә, ачла, эк-эцклә, көвүнлә, үснлә, Дорҗла, авhлам, ээҗлә, Харцхла.

1. Басң … Әәдрхнә талвң деер таньлдҗ. 2. Маңhдур би … көдлмштнь харhх санатав. 3. Мини шин таньл күүкн … әдл өндр нурhта, ик цогцта. 4. Мергн … хамдан оютна герт нег хорад бәәнә. 5. Чини отхн күүкнә үсн мини … әдл атхр бәәҗ. 6. Эн нилхин нүдн сәәхн экин … әдл уутьхн. 7. Мини дү көвүн энҗл … хамдан Моңhл орх бәәдлтә. 8. Җирhл … әдл үстә цәәд йир дурта. 9. Худ өвгн эмгн хойр … хамдан мана тал гиичд ирв. 10. Наhцхм … хамдан нег сурhульд багшлна. 11. Өрүн эрт аав … хамдан кеер хөөнд hарна.

VII. Поставьте существительные в соединительном падеже и составьте с ними предложения.

Зург, малч, күргн, көвүн, бергн, ботхн, дегтр, зурач, багш, бүшмүд, махла, модн, гер, темән, хөн, эмгн, худ, балhсн, хош, насн, үрн, мал, цар, туhл, ширә, номт, гөрәсн, оютн, харанда, тәмрч, биллүр, альчур, hосн, билцг, сиик, нарн, улс, хамр, чикн, үрн, зе, ач, наhцх, көдлмш.

VIII. Выпишите словосочетания с глаголами будущего времени и придумайте с ними предложения.

1. Маңhдур нәәмн часла намаг Җирhл делгүрин өөр күләх. 2. Бидн эндр худ эмгн-өвгнлә, күргнлә таньлдхвидн. 3. Мана сурhульд нертә хальмг зурач ирх. 4. Чини аавин баh насна тускар мана селәнә нег көгшн өвгн медх. 5. Энҗл мини дү көвүн ик сурhульд багшлх. 6. Би сурhулин музейд мини көгшн аавин зург өгхв. 7. Өрүн эрт Арлтан намаг балhсна талвң деер күләх. 8. Маңhдурас авн би Сарпа селәнә дундын сурhульд көдлхв. 9. Эндр асхн тавн часла бидн Санҗла хамдан Аhш балhс орхвидн. 10. Эн билгтә зурачиг әмтн Москвад медх.

X. Придумайте предложения с данными словосочетаниями.

Ирх зөвтәч, йовх кергтә, сурх саната, орх бәәдлтә, таньлдх саната, таньх зөвтә, медх йоставидн, келх кергтә, авх санатав, hарх бәәдлтә, өгх йостат, хуцх бәәдлтә, көдлх кергтә, одх санатавидн, туhлх зөвтә, хулдх кергтә, күүндх зөвтә, харhх кергтә, урhх бәәдлтә.

XI. Определите временные формы глаголов.

Орна, келхч, hарч, меднәв, сурч, өгнәт, авхвидн, келҗч, таньлдхт, көдлнәв, уухв, күләх, одҗ, бәәнәв, ирхвидн, йовхч, күүнднәв, урhх, харhҗт.

XII. Образуйте словосочетания с глаголом будущего времени и составьте с ними предложения.

хамдан	келх
менд	авх
кү	уух
гиичд	hарх
кеер	орх
герт	сурх
цә	таньх
төл	одх
сурhуль	бәәх

XIII. Поставьте вместо точек соответствующие падежные окончания.

1. Эн асхн мана шин күргн… таньлдлhн болв. 2. Зузан хар чирә… залу… чи эрк биш таньхч. 3. Нан тал ирх күү… чи медх зөвтәч. 4. Мини таньл күүкн… зург… би чамд асхндан өгнәв. 5. Чамла хамдан багшлх көвү… би меднәв. 6. Цаhан күүкн… тускар Мергн даңгин маднд келнә. 7. Мана ээҗ авh бергн… хамдан ирх бәәдлтә. 8. Үр көвүм мини эгч… тускар даңгин сурна. 9. Асхндан Очр Өлзәтә күүкн… таньлдх саната. 10. Наhцх… отхн күүкн күүн… одх бәәдлтә. 11. Маңhдур мадн ууhн күүкн тал гиич… одх санатавидн. 12. Мергн өрүнд хот… өмн хар ус ууна.

XIV. Прочитайте, задайте вопросы, перескажите содержание диалога в третьем лице, выучите наизусть.

Харцх: Менд, Кеемә!

Кеемә: Менд, Харцх!

Харцх: Мини үр көвүнлә таньлд.

Басң: Нерм Басң.

Кеемә: Хамдан сурhуль сурнт?

Харцх: Уга. Басң көдлнә.

Басң: Би дунд сурhульд көдлнәв.

Харцх: Асхндан маднла хамдан кинод однч?

Кеемә: Ямаран кинод?

Басң: Моңhл кино, Чиңгис хаана тускар.

Кеемә: О-о, тиим кинод однав.

Харцх: Нә, сән. Долан часла талвң деер чамаг күләхвидн.

Басң: Эрк биш ир.

Кеемә: Ирнәв, ирнәв.

XVI. Прочитайте и задайте специальные вопросы. Перескажите рассказ в третьем лице.

Мини нерн Җаңhр. Би ик сурhулин оютмб. Ода Элстд бәәнәв. Сурhулин хөөн ирх җилд Ик-Буурлд көдлх санатав. Экм малын эмч, эцкм малч. Экм шар чирәтә, эвтәхн цогцта, бичкн нурhта күүкд күн. Эцкм ик хар нүдтә, өндр нурhта залу. Эдн хошт бәәнә. Эднлә хамдан наhц бергн бәәнә. Мини наhц бергм атхр шар үстә, сәәхн цогцта күүкд күн. Мини эк-эцкин хашад олн мал бәәнә. Хошт бәәх малд ус, хот өгх кергтә. Җил болhн малас төл авх кергтә. Хошт көдлмш дала болна. Би бас хошт көдлхв.

XVII. Переведите. Продолжите рассказ.

У меня есть хороший друг Очир. Недавно он, оказывается, в библиотеке познакомился с одной красивой девушкой. Ее зовут Занда. Она учится на художника. У Занды короткие волнистые волосы и большие черные глаза. Она, как и Очир, высокого роста. Сегодня они вместе идут в кино…

XVIII. Переведите предложения на калмыцкий язык.

1. Сегодня мне надо забрать у друга книгу. 2. Мы вместе с учителем намерены завтра поехать в Волгоград. 3. В три часа я должен прийти в университет. 4. Мой старший сын хочет учиться вместе с вашей дочерью. 5. Завтра к нам в гости, по всей видимости, приедут наши сваты. 6. Вместе с родителями приходи завтра к нам в гости. 7. В этом году к нам в школу, наверное, придет новый учитель калмыцкого языка. 8. Летом моя сестра переедет в новую квартиру. 9. Приходите к нам вместе с сестрой, я хочу с ней познакомиться. 10. Завтра я должен отдать учителю тетрадь по русскому языку. 11. Где ты собираешься работать после учебы в университете? 12. Я ветеринар, буду работать в Ики-Буруле. 13. Современная молодежь должна знать калмыцкий язык. 14. Сумъян вернется с работы к десяти часам вечера.

XIX. Переведите следующие словосочетания и составьте с ними предложения.

Жить в городе, кормить скот, жить в своем доме, ходить в гости, угошать молоком, любить бабушку, расспрашивать дедушку, познакомиться с девушкой, быть радостным, пить чай, стать животноводом, получать приплод, ждать гостей, намерен уехать, знать калмыцкий язык, должна отелиться, обедать в полдень, стать пастухом, узнать человека.

XX. Составьте диалог на тему «Знакомство».

Дата добавления: 2015-08-20