Кыр казы.

Беркөнне мин Аккүлгә киттем. Тын гына яткан көзге кебек күл өстенә, кояш нуры төшү сәбәпле, ялтырап торган юл салынган. Күлнең бер як читендәрәк кыр казлары әрле-бирле йөриләр.

Камышларны ике якка аерып, суга кердем. Анда, сыңар канаты белән талпынып, бер кыр казы очарга маташа, ләкин булдыра алмый, туктый. Мин анны җиңел генә тотып алдым да өйгә алып кайттым. Кыр казын шунда ук йорт кошлары өчен ясалган ояга яптым. Табакка су белән икмәк салып, кадерле кунагымның алдына куйдым. (76 сүз.)

(Мәҗит Гафури буенча.)

.Биремнәр.

1. Түбәндәге фигыльләргә мәгънәдәш фигыльләр табып яз.

1 вариант 2 вариант

шатлана - … борчыла - …

туңа - … кычкыра - …

2. Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен билгелә.

Күктә алсу кояш көлә.

3. Бирелгән фигыльләрне боерык фигыль формасында язарга.

1 вариант 2 вариант

йөзә, чаба, тоя куя, яза, чигә

Һәйкәл янында.

Мәктәп каршында яшел рәшәткә белән әйләндереп алынган бакча бар. Аның уртасында ак обелиск. Алтын хәрефләр белән анда бик күп исем-фамилияләр язылган. Ул Бөек Ватан сугышында һәлак булган батырлар истәлегенә куелган. Безнең бабай да сугышта һәлак булган. Аның да исеме бар.

Без, башларыбызны иеп, бераз тын тордык. Обелиск янына бик күп чәчәк бәйләмнәре куйдык. (53 сүз.)

(Мәдинә Маликовадан.)

Биремнәр.

1. Җөмләне сүз төркемнәре һәм җөмлә кисәкләре ягыннан тикшерергә.

Кояш алтын нурларын җиргә сибә.

2. Текстагы фигыльләрнең заманнарын билгеләргә.

3. 1 вариант 2 вариант

Боерык фигыльгә Киләчәк заман хикәя фигыльгә

2 мисал язарга. 2 мисал язарга.

Кисәкчәләр.

Контроль күчереп язу.

Ләлә.

Безнең Ләлә матур кыз,

Бик оста ул телгә (дә).

Бер гадәте бар ләкин

Ошамыйдыр кемгә (дә).

Өй (дә) көн-төн мактана:

Мин зур инде, үстем, ди.

Зур гына (да) түгел мин

Җитми миңа һичкем, ди.

Дөрес, Ләлә зур кыз ул,

Үсә күзгә күренеп,

Булган инде чәче (дә)

Тасма куеп үрерлек.

Ләкин юлга чыктымы,

Авыз-борын салына.

Бик арыган, имеш, ул,

Күтәреп бар аз гына.

Яз җиткәч (тә) сәбәп бар,

Көз җиткәч (тә) җавап бар:

Язын – җепшек, көз – пычрак,

Бата, имеш, аяклар …

Бик кечкенә түгел бит,

Инде үскән Ләлә ул.

Картайганчы күтәртеп

Йөртер микән әллә ул?! (77 сүз.)

(Зыя мансур.)

Һаҗирә апа.

Ә менә минем апа

Конфет – прәнник сата.

Ул эшләгән кибет (тә)

Бар ак күмәч (тә), сөт (тә).

Әйбер ала күп кеше –

Олысы һәм кечесе.

Һәммәсе мактап китә,

Апамны хөрмәт итә. (27 сүз.)

(МөхәммәтСадри.)

Урын-вакыт килеше кушымчалары астына – бер, кисәкчәләргә ике сызык сызарга. Да-дә, та-тә ләрне җәядән чыгарып, аерым яки сүзгә кушып язарга.

Искәртмәле диктант.

Урманнарны саклагыз!

(Кисәкчәләрнең астына сыз.)

Кешеләргә иген үстерүдә булышкан өчен кадерле ул урман. Илгә муллык, табигатькә гүзәллек биргәне, күңелләргә хозурлык өстәгәне өчен дә яратабыз без аны.

Агачлар басуларны салкын һәм коры җилләрдән саклыйлар, җиргә дым тупларга ярдәм итәләр. Су белән җил эрозиясенә каршы да көрәшәләр алар. Иген кырларын урап ала торган полосаларның да файдасы әйтеп бетергесез.

Урмансыз як сайрар кошларга да бик ярлы була бит әле ул. Ә без һәр язның сандугачлар белән килүен яратабыз. Шуңа күрә урманнарны саклагыз! (76 сүз.)

(Натуралист язмаларыннан.)

Дата добавления: 2015-08-20