Ідэалогія беларускай дзяржавы

Чалавечае грамадства кансалідуецца сістэмай ідэй, якія аб'ядноўваюць розныя слаі насельніцтва, абумоўліваюць каштоўнасныя арыентацыі, мараль-ныя нормы, пэўны ўклад жыцця, сацыяльную актыўнасць. Такая сацыяльна значная і тэарэтычна аформленая сістэма ідэй, у якой адлюстроўваюцца глыбінныя інтарэсы адпаведных сацыяльных груп і слаёў і якая прызна-чана замацаваць або змяніць грамадскія алносіны, і з'яўляецца ідэалогіяй.

Вызначальную ролю ў распрацоўцы ідэалогіі беларускай дзяржавы ады-граў сам Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь А. Р. Лукашэнкі, які ў 2003 г. заявіў: «Ідэалогія для дзяржавы — “Тое ж самае, што імунная сістэма для жывога арганізма. Калі імунітэт слабее, любая, нават самая нязначная інфекцыя ста-новіцца смяротнай. Гэтак жа і дзяржава: калі распадаецца ідэалагічная аснова грамадства, яе гібель становіцца толькі справай часу, якой бы на выгляд дзяр-жава ні здавалася моцнай і грознай». Ідэалогія дзяржавы — гэта нацыяналь-ная згуртавальная і мабілізуючая ідэя.

У Беларусі на працягу большай часткі XIX і ў XX (стагоддзях было актуальным пытанне пошуку сваёй ідэнтычнасці, натхняльнай нацыянальнай ідэі. У пераломлыя моманты развіцця грамадства асабліва востра ўздымалася пытанне пошуку духоўнай ідэі развіцця Беларусі і яе месца ў свеце.

У пачатку XX стагоддзя нацыянальная ідэя беларусаў была з надзвы-чайнай дакладнасцю сфармулявана народным паэтам Беларусі Янкам Купа-лам. Сутнасць яе ў наступных словах: «Мы — беларусы». У вершы «А хто там ідзе?» паэт абвясціў свету аб існаванні беларусаў як самабытнага народа і адразу ж заявіў аб іх праве на паважлівыя адносіны да сябе. Формула «Мы —- беларусы» гэта заява свету беларусамі аб сабе як самабытным народзе, як асаблівай разнастайнасці славяна-рускай супольнасці. Пазней гэтая ідэя была трасфармавана ў практычную задачу канстытуіравання беларусаў у якасці нацыі-дзяржавы ў складзе федэратыўнай (саюзнай) дзяржавы.

У дарэвалюцыйнай Беларусі асноўным інтэграцыйным фактарам, які характарызуе тып дзяржаўна-нацыянальнай ідэалогіі, была хрысціянская рэ-лігія (праваслаўе, каталіцызм). Агульнасць рэлігійных перакананняў пера-важна беларускага насельніцтва, якое і было асновай станаўлення беларускай дзяржаўнасці, забяспечыла неабходную ступень грамадскай кансалідацыі і інтэграцыі ў Беларусі. Хрысціянская рэлігія наклала свой глыбокі адбітак на беларускую народную самасвядомасць, на станаўленне ідэалаў і каштоўнас-цей патрыятызму, саборнасці, духоўнасці, самаахвяравання ў імя Радзімы, спрадвечнага пошуку праўды, асаблівага беларускага шляху. Акрамя таго, яна спадарожнічала ўстанаўленню гістарычнай спецыфікі развіцця нашай дзяржаўнасці — практычна заўсёды адстойвала моцную дзяржаўную ўладу, заклікала да агульнага яднання ў мэтах адстойвання агульнанацыянальных інтарэсаў.

Крызіс Расійскай дзяржавы і грамадства ў пачатку XX стагоддзя выклі-каў станаўленне новай дзяржаўнай ідэалогіі, якая грунтавалася на марксіс-цка-ленінскай класавай канцэпцыі. У 1917-1990 гг. дамінуючай была камуні-стычная ідэалогія. Новыя камуністычныя ідэі трывала замацаваліся ў гра-мад-кай свядомасці, выкараняючы хрысціянскі светапогляд. Такая ідэалогія пэўны час аб'ектыўна выконвала інтэгруючую функцыю, знаходзячы мабілі-зуючыя сімвалы і ідэі, асабліва ў важныя крытычныя моманты, напрыклад, у гады Вялікай Айчыннай вайны.

Постсавецкі перыяд (з 1991 г.) характарызуецца пошукам беларусамі дзяржаўнай формы, адэкватнай іх цывілізацыйнай ідэнтычнасці і гістарыч-наму вопыту, і шляху далейшага грамадскага развіцця ў свеце. У суверэннай Беларусі назіраецца новы ўсплёск цікавасці да тэмы беларускай нацыяналь-най ідэі, беларускага шляху развіцця.

Працэс змянення ідэалогіі беларускай дзяржавы праходзіў пад знакам «дэідэалагізацыі», гэта значыць разбурэння і адкідвання ідэалогіі камуні-стычнай. Многім здавалася, што ідэалогія не патрэбна наогул.

Беларуская інтэлігенцыя імкнулася прымаць актыўны ўдзел у пераменах, якія адбываліся ў Беларусі, тым больш што змены ў эканоміцы і палітыцы непасрэдна вялі і да трансфармацыі каштоўнасных, духоўных і ідэйных кам-панентаў грамадскага жыцця беларускага соцыуму.

Беларускія палітычныя партыі і грамадскія рухі таксама вылучылі свае ідэйныя канцэпцыі, якія адлюстроўвалі пераважна партыйныя арыенціры. Дзяржаўныя структуры з пачатку 90-х гадоў XX стагоддзя, абвясціўшы сваю дзейнасць свабоднай ад ідэалогіі, імкнуліся пераарыентаваць Беларусь згодна з«заходнімі» ўзорамі.

Пошук дзяржаўнымі структурамі інтэграцыйнай сістэмы каштоўнасцей і ідэалагічных арыенціраў праходзіў у некалькі этапаў. Пасля перыяду «дэідэ-алагізацыі» былі спробы зрабіць стаўку на рэлігійныя каштоўнасці: уводзі-лася атрыбутыка Вялікага княства Літоўскага і інш. Толькі з абраннем Прэ-зідэнта А. Р. Лукашэнка дзяржаўныя структуры ўсвядомілі значнасць распра-цоўкі нацыянальнай ідэалогіі, на аснове якой можа адбыцца яднанне беларускага грамадства і народа, прыступілі да фармі-равання ідэалогіі беларускай дзяржавы

Свайго роду папярэднім аналізам стану распрацаванасці гэтай праблемы з'явілася правядзенне па ініцыятыве Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь 12 лістапада 1998 года навуковай канферэнцыі на тэму; «Ідэалогія беларускай дзяржаўнасці: праблемы тэорыі і практыкі». У прадстаўленых на канферэнцыі дакладах і паведамленнях закраналася шырокае кола тэарэтыч-ных і практычных праблем ідэалогіі беларускай дзяржаўнасці.

З прыходам А. Р. Лукашэнкі ў вышэйшую кіруючую эліту настае і новы этап развіцця сучаснай ідэалогіі беларускай дзяржавы. На палітычным уз-роўні кіраўніцтвам краіны адзначана, што наша краіна заснавана на трох фундаментатьных апорах; Саветах дэпутатаў, прафсаюзных арганізацыях і маладзёжных арганізацыях. На думку Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А. Р. Лукашэнкі, гэта «тры асноўныя апоры нашага грамадства, якія прызначаны забяспечыць сувязь народа з органамі ўлады, прыцягваючы грамадзян да ак-тыўнага дзяржаўнага будаўніцтва».

Ідэалогія беларускай дзяржавы ствараецца духоўна-інтэлектуальнымі пошукамі айчынных вучоных, грамадскіх дзеячаў, праграмнымі распрацоў-камі палітычных партый, а таксама прыняццем шэрага афіцьійных канцэп-цый і дактрын у асобных сферах дзяржаўнай дзейнасці і палітыкай кіраўніка дзяржавы, сфармуляванай у пасланнях Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь на грамадскіх форумах узроўню Усебеларускага народнага сходу.

У сувязі з гэтым асаблівую значнасць уяўляюць асноўныя дзяржаўныя дакументы: Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994 года (са змяненнямі і дапаўненнямі, прынятымі на рэспубліканскіх рэферэндумах 24 лістапада 1996 і 17 кастрычніка 2004 года) і Канцэпцыя нацыянальнай бяспекі, якія ма-юць агульнанацыянальную каштоўнасную вартасць і ідэалагічныя арыенці-ры, накіраваныя на станаўленне новай сістэмы, і непасрэдна ўносяць новыя структурныя і арганізацыйныя элементы ў фарміраванне ідэалогіі беларускай дзяржавы.

Магутным імпульсам для працэсу фарміравання ідэалогіі беларускай дзяржавы паслужылі некалькі выбарчых кампаній у Палату прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь (2000, 2004), выбары Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (1994, 2001) і рэспубліканскія рэферэндумы (1995,1996, 2004).

Ідэалогія беларускай дзяржавы ўяўляе сабой у агульным плане ўпарадка-ваную сукупнасць ідэалаў, каштоўнасцей, канцэпцый, якія служаць абгрунта-ваннем беларускага шляху развіцця, гэта складанаарганізаваная сістэма, у якой кожны з яе кампанентаў можа сам разглядацца як сістэма.

Ідэалогія беларускай дзяржавы — гэта вучэнне аб нормах жыцця, ідэалах і каштоўнасцях беларускага народа, ідэалагічнай палітыцы дзяр-жаўных інстытутаў і аб ідэалагічных працэсах, якія характарызуюць мэты і асаблівасці беларускага шляху грамадскага развіцця.

На палітычным узроўні ідэалогія набывае форму ідэалагічнай дактры-ны, якая з'яўляецца светапогляднай асновай ідэалогіі дзяржавы ў канкрэт-ных гістарычных умовах. Наша ідэалагічная дактрына існуе ў форме бела-рускай нацыянальнай ідэі, асноўным зместам якой з'яўляюцца такія фунда-ментальныя паняцці, як агульначалавечыя хрысціянскія каштоўнасці, нацыя-нальна-дзяржаўная самасвядомасць, грамадзянскасць, патрыятызм.

Прававой асновай ідэалогіі беларускай дзяржавы з'яўляецца Кансты-туцыя Рэспублікі Беларусь. Канстытуцыя выступае не толькі як сродак ста-наўлення прававых адносін, але і як сродак агульнанацыянальнай кансты-туцыйнай ідэалогіі (пэўнай сістэмы ідэй, канцэпцый і дактрын), які фарміруе развітую прававую і маральную свядомасць, грамадзянскую пазіцыю, гра-мадскую думку, а таксама выхоўвае патрыятызм і пачуццё грамадзянскага абавязку, павагу да інстытутаў дзяржаўнай улады. Канстытуцыяй замацоўва-ецца сістэма каштоўнасцей, маральных пачаткаў, ідэалагічных рэалій, якая адпавядае ідэалам і магчымасцям беларускага грамадства, а таксама праду-гледжваецца стварэнне неабходных умоў і гарантый для актыўнага іх выка-рыстання грамадзянамі.

Яна аказвае такім чынам уплыў на думкі і пачуцці людзей, закранае іх маральныя ўстаноўкі, спрыяе фарміраванню ў членаў грамадства пэўнага све-тапогляду і выступае магутным спецыфічным сродкам ідэалагічнага ўздзе-яння на свядомасць людзей, фарміраванне іх сацыяльна-палітычнай арыен-тацыі.

Вызначэнне напрамкаў і перспекгыў развіцця трамадства, замацаванне і гарантыя рэальных сацыяльных і палітычных каштоўнасцей для ўсіх спры-яюць умацаванню адзінства, сацыяльнага ідэалу, пошуку рознымі палітыч-нымі сіламі кампрамісу і згоды; Канстытуцыя з'яўляецца важнай аб'ядналь-най светапогляднай асновай для ўсяго беларускага грамадства. У гэтым і за-ключаецца канструктыўная роля ідэалагічнай функцыі Канстытуцыі Рэспуб- лікі Беларусь.

Эканамічнай асновай ідэалогіі дзяржавы з'яўляецца беларуская экана-мічная мадэль, у аснове якой: 1. моцная і эфектыўная дзяржаўная ўлада, якая забяспечвае палітычную стабільнасць, бяспеку, сацыяльную справядлівасць і грамадскі парадак; 2. развіццё прыватнага сектара ў спалучэнні з дзяржаў-ным і не на шкоду нацыянальньш інтарэсам; 3. прыватызацыю не як самамэ-ту, а як сродак зацікавіць інвестара, стварыць эфектыўнага ўласніка; 4. інтэ-грацыю з Расіяй і іншымі краінамі СНД, перш за ўсё ў эканамічнай сферы; 5. моцную сацыяльную палітыку дзяржавы, інвестыцыі ў ахову здароўя, аду-кацыю, прафесійнае і культурнае развіццё асобы, а таксама адрасную сацы-яльную дапамогу.

Беларуская мадэль эканомікі вытрымала праверку часам. Яна дазволіла пераадолець глыбокі спад вытворчасці, шырока разгарнуць інстытуцыйныя рыначныя рэформы, пазбегнуць сацыяльных хваляванняў, умацаваць дзяр-жаўнасць і рэальны суверэнітэт краіны.

Палітычнай асновай ідэалогіі з'яўляецца палітычная сістэма дзяржавы. Беларуская палітычная сістэма (дзяржава, палітычныя партыі, грамадскія ар-ганізацыі) заснавана на Канстытуцыі Рэспублікі Бела-русь.

Неабходны далейшы пошук такой мадэлі, якая б адлюстроўвала як рэаліі сучаснай Беларусі, так і працэсы глабалізацьіі сучаснага свету і пераходу ча-лавецтва да інфармацыйнага грамадства. Мадэль беларускага грамадскага ла-ду павінна ўлічваць не толькі трансфармаваныя рысы сучаснай мадэлі, але і традыцыйныя прагрэсіўныя рысы палітычнай сістэмы. Гэта мадэль павінна прадугледжваць новыя формы палітычнага ўпарадкавання, якія б забяспеч-валі рацыянальнае збалансаванае спалучэнне індывідуалісцкіх і калектыўных пачаткаў і прынцыпаў. У ёй неабходна разумнае спалучэнне грамадзянсюій супольнасці і прававой дзяржавы з карпаратывізмам і рыначных механізмаў з дзяржаўным рэгуляваннем. Рацыянальнае спалучэнне гэтых характарыстык у палітычнай сістэме дазволіць Беларусі ўсебакова развівацца па шляху фар-міравання постіндустрыяльнага інфармацыйнага грамадства.

На сённяшні дзень можна гаварыць пра наяўнасць усіх чатырох гарманічных састаўных частак ідэалогіі беларускай дзяржавы: Канстытуцыя, беларуская эканамічная мадэль, беларуская палітычная сістэма, беларуская ідэалагічная дактрына ў выглядзе нацыянальнай ідэі.

Ідэалагічныя асновы беларускай дзяржавы з часам аформяцца ў адзіную зладжаную, інстытуцыянальна замацаваную ідэалогію, прызначаную выка-наць, па-першае, мэтаўтваральную функцыю, якая зводзіцца да фармуляван-ня мэт развіцця дзяржавы; па-другое, інтэграцыйную функцыю, выяўленую ў фарміраванні адзінай дзяржавы; па-трэцяе, матывуючую функцыю, якая па-вінна заахвочваць людзей да дзейнасці на карысць дзяржавы; па-чацвёртае, камунікатыўную функцыю, што дазволіць ідэнтыфікаваць людзей, якія не падтрымліваюць гэтай ідэалогіі; па-пятае, аксіялагічную функцыю, якая аба-значыць найбольш важныя каштоўнасныя арыентацыі дзяржавы.

Адлюстроўваючы сённяшнія рэаліі, ідэалогія беларускай дзяржавы звер-нута ў будучыню, нясе ў сабе адказ на пагрозы і выклікі новага стагоддзя.

Геапалітычнае становішча Рэспублікі Беларусь у новых умовах. Рэспубліка Беларусь – раўнапраўны суб’ект сусветнай супольнасці. Беларусь і Расія на шляху да ўтварэння саюзнай дзяржавы.

Пасля распаду СССР Рэспубліка зрабілася правамоцным суб’ектам сусветнай супольнасці. У цяпераші час яна мае дыпламатычныя адносіны са 160 краінамі свету. На 46-й сесіі Генеральнай Асамблеі ААН (1991) міністр замежных спраў Беларусі выклаў знешнепалітычныя прынцыпы і прыярытэты беларускай дзяржавы. Статус Беларусі быў абвешчаны як бяз'ядзерны і нейтральны, знешняя палітыка — шматвектарнай.

Беларусь пашырыла свой удзел у арганізацыях сістэмы ААН, з'яўля-ецца членам 13 спецыялізаваных устаноў ААН. У Мінску былі адкрыты прадстаўніцтвы ўплывовых міжнародных арганізацый. У верасні 1992 г. Рэспубліка Беларусь (другая з краін СНД пасля Расіі) адкрыла ў Мінску прадстаўніцтва ААН, а таксама прадстаўніцтвы Сусветнага банка і Еўра-пейскага банка рэканструкцыі і развіцця. У 1995 г. у Мінску было адкрыта прадстаўніцтва Упраўлення Вярхоўнага камісара ААН па бежанцах, у 1996 г. - пастаяннае прадстаўніцтва Міжнароднай арганізацыі па мігрантах.

3 сакавіка 1998 г. у Мінску дзейнічае кансультацыйна-назіральная група АБСЕ.

У 90-я гг. Мінск наведалі вядомыя палітычныя дзеячы — кіраўнікі між-народных арганізацый і дзяржаў. У ліпені 1992 г. у Мінску з візітам зна-ходзіўся Генеральны сакратар НАТА М. Вернер. У чэрвені 1993 г. адбыўся візіт у Мінск прэзідэнта Польшчы Л. Валенсы. У кастрычніку 1993 г. дзяржаўны сакратар ЗША У. Крыстафер быў у Мінску і запрасіў беларускія ўлады да ўдзелу ў праграме НАТА «Партнёрства дзеля міру».

15 студзеня 1994 г. у Мінск прыехаў прэзідэнт ЗПІА Б. Клінтан, які сустрэўся з вышэйшымі дзяржаўнымі асобамі, а таксама з прадстаўнікамі апазіцыі. У красавіку 1994 г. Мінск з трохдзённым візітам наведаў Гене-ральны сакратар ААН Б. Бутрас-Галі. У лютым 1995 г. з афіцыйным візітам у Мінск прыехаў прэзідэнт Расіі Б. Ельцын. Падчас гэтага візіту паміж Бела-руссю і Расіяй быў падпісаны Дагавор аб дружбе, добрасуседстве і супра-цоўніцтве. 21—23 чэрвеня г. у сталіцы Беларусі з візітам знаходзіўся прэм'ер Дзяржсавета Кітайскай Народнай Рэспублікі Лі Пэн. У лістападзе г. у Мін-ску Прэзідэнт Беларусі А. Лукашэнка і Генеральны сакратар АБСЕ Д. Ара-гон абмеркавалі пытанні, звязаныя з выкананнем Беларуссю Дагавора аб звычайных узброеных сілах у Еўропе.

Прэзідэнт Беларусі А. Лукашэнка ў кастрычніку 1995 г. выступіў на спецыяльным урачыстым пасяджэнні Генеральнай Асамблеі ААН, прысве-чаным 50-годдзю гэтай арганізацыі, дзе выклаў пазіцыі кіраўніцтва Бела-русі па ключавых праблемах міжнародных адносін. У Будапешце і Лісабоне на форумах АБСЕ А. Лукашэнка прапанаваў стварыць бяз'ядзерную прастору ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе. Ядзерная зброя з тэрыторыі Рэспублікі Беларусь была вывезена ў лістападзе 1996 г.

Беларусь з’яўляецца актыўным членам Руху Недалучэння і дэманструе сваё міралюбства. Намаганнямі Прэзідэнта ўсталяваны трывалыя сувязі з краінамі далёкага замежжа – Іранам, Індыяй, Венесуэлай. У мінулым годзе Беларусь набыла новага, яшчэ аднаго стратэгічнага партнёра – Кітай.

Супрацоўніцтва з Расіяй і іншымі краінамі СНД. У шматвектарнай знешняй палітыцы Беларусі прыярытэтным, тым не менш, з'яўляецца су-працоўніцтва з Расіяй. Гэта супрацоўніцтва актывізавалася з выбраннем у 1994 г, першага Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А. Лукашэнкі. На майскім рэферэндуме 1995 г. з 65 % грамадзян Беларусі, якія прынялі ў ім удзел, 82 % падтрымалі ідэю аб эканамічнай інтэграцыі з Расіяй. У 1995 г. прэзі-дэнты дзвюх краін А. Лукашэнка і Б. Ельцын падпісалі Дагавор аб дружбе, добрасуседстве і супрацоўніцтве тэрмінам на 10 гадоў. 25 мая 1995 г. Б. Ельцын выдаў указ аб адмене мытнага кантролю на расійска-беларускай мяжы, а на наступны дзень А. Лукашэнка і прэм'ер-міністр Расіі В. Чарна-мырдзін сімвалічна ліквідавалі на ёй шлагбаум.

2 красавіка 1996 г. у Крамлі быў падпісаны дагавор аб стварэнні су-польнасці суверэнных рэспублік Беларусі і Расіі. Па новаму дагавору пра-дугледжвалася ўзгадняць пазіцыі па міжнародных пытаннях, узаемадзейні-чаць па захаванню бяспекі, ахове граніц і барацьбе са злачыннасцю. Захоўваючы атрыбуты суверэнітэту, дзяржавы выходзілі на сумеснае будаўніцтва структур, якія мелі агульную заканадаўчую базу.

У адпаведнасці з дагаворам былі сфарміраваны Вышэйшы Савет, Вы-канаўчы камітэт, Парламенцкі сход, Мытны камітэт, Расійска-Беларуская ка-місія па навукова-тэхнічнаму супрацоўніцтву і некаторыя іншыя сумесныя арганізацыі. Планавалася, што да канца 1996 г. будзе створана агульная транспартная сістэма з адзінымі тарыфамі па перавозках грузаў і пасажы-раў, адзіная энергасістэма, навукова-тэхнічная і інфармацыйная прастора. На наступны год прадугледжвалася правесці сінхранізацыю эканамічных рэ-формаў, падрыхтаваць адзіную нарматыўна-прававую базу, правесці уні-фікацыю грашова-крэдытных і бюджэтных сістэм, стварыць умовы для

ўвядзення адзінай валюты.

У 1996 г. адбылася першая сесія Парламенцкага сходу Расіі і Беларусі, былі вырашаны ўсе арганізацыйныя пытанні па дзейнасці вышэйшых ор-ганаў. Аднак намечаныя планы не былі поўнасцю выкананы, Дзяржаўныя і грамадскія арганізацыі выступалі з праектамі, якія былі заснаваны на розных, часам дыяметральна супрацьлеглых варыянтах інтэграцыі. Частка расійскіх палітыкаў выказвала ідэі абмежавання правоў Беларусі ў складзе супольнасці. У студзені 1997 г. Б. Ельцын звярнуўся да А.Лукашэнкі з пра-пановай падрыхтаваць юрыдычны дакумент аб стварэнні адзінай дзяржавы.

2 красавіка 1997 г. у Маскве А. Лукашэнка і Б. Ельцын падпісалі Да-гавор аб Саюзе Беларусі з Расіяй. У дагаворы падкрэслівалася, што кожная краіна захоўвае дзяржаўны суверэнітэт і тэрытарыяльную недатыкальнасць, канстытуцыю, сцяг, герб і іншыя атрыбуты дзяржаўнасці. Галоўнымі мэта-

мі Саюза былі абвешчаны: умацаванне адносін братэрства, сяброўства, усебаковага супрацоўніцтва паміж дзяржавамі ў палітычнай, эканамічнай, сацыяльнай, ваеннай, навуковай, культурнай і іншых галінах.

9 красавіка 1997 г. на грамадскае абмеркаванне быў вынесены праект Статута Саюза Беларусі і Расіі, а 23 мая Статут быў падпісаны прэзідэн-тамі абедзвюх дзяржаў у Маскве. 10 чэрвеня 1997 г. дагавор аб Саюзе быў ратыфікаваны ў Мінску і Маскве.

Разам з тым і пасля падпісання дагавора аб Саюзе шматлікія пагадненні не рэалізоўваліся на практыцы. Новай спробай развіцця адносін паміж дзяржавамі было падпісанне снежня 1998 г. Дэкларацыі аб аб'яднанні Беларусі з Расіяй у Саюзную дзяржаву. Праз год, 8 снежня 1999 г. быў падпі-саны Дагавор аб стварэнні Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі.

25 студзеня 2000 г. дагавор быў ратыфікаваны. Старшынёй Вышэйшага дзяржаўнага савета быў абраны А. Лукашэнка, Дзяржсакратаром Саюза — П. Барадзін.

Зараз распрацоўваецца канстытуцыйны акт саюзнай дзяржавы. Існуюць спрэчныя пытанні адносна пабудовы такой дзяржавы, кампетэнцыі яе кіру-ючых органаў. Акрамя таго, беларускі бок настойвае на папярэднім выка-нанні дамоўленасцей аб стварэнні адзінай эканамічнай прасторы, ліквіда-цыі мытных бар'ераў з Расіяй, аб адзіных умовах для суб'ектаў гаспадарання, аб спагнанні падатку на дабаўленую вартасць па краіне прызначэння і некаторых іншых.

Кіраўніцтва Рэспублікі Беларусь прытрымліваецца тактыкі рознаўз-роўневай інтэграцыі на постсавецкай прасторы. У сакавіку 1996 г. быў пад-пісаны дагавор аб паглыбленні эканамічнай інтэграцыі чатырох краіы Ра-сіі, Беларусі, Казахстана, Кіргізіі, пазней да эканамічнай супольыасці ча-тырох далучыўся Таджыкістан.

У 2003 г. створана арганізацыя рэгіянальнай інтэграцыі, у якую ўвай-шлі Расія, Беларусь, Украіна, Казахстан. Гэтыя краіны заявілі аб імкненні стварыць зону свабоднага гандлю і падпісалі Пагадненне аб фарміраванні Адзінай эканамічнай прасторы (АЭП). 15 верасня 2004 г. на саміце ў Астане (Казахстан) кіраўнікі дзяржаў - членаў АЭП падпісалі двухбаковых пага-дненні аб спагнанні падатку на дабаўленую вартасць ва ўзаемным гандлі з 2005 г. па краіне прызначэння.

Беларусь з’яўляецца актыўным членам Еўрапейска-Азіяцкага Эканаміч-нага супольніцтва і Арганізацыі Дагавора аб калектыўнай бяспецы. Паміж Расіяй, Беларуссю і Казахстанам заключаны Мытны саюз.

Рэспубліка Беларусь з'яўляецца сярэдняй еўрапейскай краінай з адкрытай эканомікай: знешнегандлёвы тавараабарот. Па адкрытасці эканомікі Рэспуб-ліка Беларусь — лідэр сярод краін СНД. У гэтым годзе беларускія тавары экс-партаваліся ў 129, а імпартаваліся са 144 краін. Асноўным гандлёвым парт-нёрам застаецця Расія, на долю якой 48, 3 % усяго тавараабароту.

У цэлым развіццё знешнеэканамічных сувязяў Рэспублікі Беларусь як са-мастойнай дзяржавы адбывалася ў дастаткова складаных умовах трансфарма-цыі былой эканамічнай сістэмы, цеснай залежнасці ад крыніц сыравіны і рын-каў збыту. Перад маладой дзяржавай паўстала пытанне: як спалучыць су-верэнны статус і неабходнасць цеснай эканамічнай інтэграцыі з былымі рэспуб-лікамі СССР, найперш з Расіяй? Ва ўмовах глабалізацыі падобныя пытанні вырашаюцца ўсімі краінамі свету. Глабалізацыя вымушае да інтэграцыі, але ўмовы інтэграцыі могуць быць рознымі: або інтэграцыя-паглынанне, або інтэ-грацыя-кааперацыя, супрацоўніцтва і ўзаемнае ўзбагачэнне. Беларусы асэнса-валі каштоўнасць суверэнітэту, таму яны падтрымліваюць шматвектарную знешнюю палітыку.

Разам з тым эканамічная інтэграцыя з Расіяй таксама абумоўлена неаб-ходнасцю функцыяніравання «зборачнага цэху» беларускай эканомікі. У гэтых умовах стратэгія развіцця знешнеэканамічных сувязяў Рэспублікі Беларусь павінна накіроўвацца на прыцягненне з Захаду інвестыцый і тэхналогій, захаванне на Усходзе рынкаў збыту і крыніц сыравіны, выка-рыстанне свайго геаграфічнага становішча на скрыжаванні Еўропы як важнейшага эканамічнага рэсурсу. Усё гэта павінна паспрыяць павы-шэнню канкурэнтаздольнасці беларускай прадукцыі, умацаванню беларускай дзяржаўнасці.

Дата добавления: 2015-08-20