Саяси партиялардың пайда болуы, мәні және қызметтері.

Саяси партия – белгілі бір әлеуметік топтардың мүддесін кӛздейтін ӛз мақсаттарына жету бағытында мемлекеттік билік үшін күресетін және оны қолдауға ұмтылатын адамдардың ұйымдасқан тобы. ХІХ ғасырдан бастап партиялардың қалыптасуының негізгі әдістері кӛрінді:

· партиялар электораттық құрылымдардан: сайлаушыларды тіркеу ассоциацияларынан (Ұлыбританиядағы Либералдық және Консервативтік партиялар), нақты үміткерлерді қолдау комитеттерінен (АҚШ-тағы Республикалық және Демократиялық партиялар), сайлаушы блоктардан («Яблоко», СПС (оңшыл күштер Одағы), «Единство»); парламенттік фракциялардан (мысалы, Ресейдегі Мемлекеттік Думаның «Халық депутаты» фракциясы Ресей Федерациясының Халықтық партиясы болып құрылды); қоғамдық ұйымдар бастамаларымен: кәсіподақтар, экологиялық, жастар ұйымдары т.б. Мысалы, британ лейбористік партиясы 1899 жылы тред-юниондардың (кәсіподақтардың) Конгресі бастамасымен құрылды. Кәсіпкерлер одақтары, аграрлық бірлестіктер, діни, этникалық қауымдар да ӛз партияларын құруға мүдделі.

· Сонымен бірге әдебиеттерде партиялардың құрылуының басқа да әдістері көрсетіледі:

· «жоғарыдан» құру. Партия мүшелері мемлекеттік аппарат шенеуніктерінен, саяси элита мүшелерінен, парламенттік топтардан, жіктелген партия мүшелерінен құрылады;

· «төменнен» құру. Мұнда белгілі бір доктрина немесе жетекшіге бағытталған бұқара маңызды роль атқарады;

· аралас түрі, алғашқы екі әдістің қосылуынан құрылады. Элитарлық адамдар мен қатардағы азаматтардың күш біріктіруі нәтижесінде ортақтасуы, мысалы, бір үміткерді және саяси жетекшіні қолдау жӛніндегі парламенттік топтардың адамдармен бірігуі.

Партияның саяси ӛміріндегі маңызы оның қызметтерінен кӛрінеді:

ü үлкен әлеуметтік топтарды белсенді ету және шоғырландыру;

ü саяси әлеуметтену және қоғамдық пікірді қалыптастыру;

ü саяси идеология мен қоғамдық пікірді қалыптастыру;

ü саяси элита қатарын толықтыру және жетекшіні ұсыну. Кӛптеген елдерде

ü үкімет және үкіметтік органдар туралы саяси партиялар мүшелерінен

ü қалыптасады, президенттер, премьер-министрлер билеуші партияны басқарады;

ü сайлау арқылы мемлекеттік билік үшін күресу;

ü билікке келу арқылы мемлекеттік басқаруды жүзеге асыру және биліктің

ü қызметін бақылау;

ü партияның қатарын мүшелермен толықтыру

ü

Дата добавления: 2015-07-25