Дәріс. Ғ.Мүсірепов және Ғ.Мұстафин шығармашылығы

Мақсаты: Ғ.Мүсірепов және Ғ.Мұстафин шығармашылығы

Сұрақтары:

1

Дәріс мәтіні (тезис)

ҒАБИТ МҮСІРЕПОВ (1902-1985)

Жазушының творчестволық өмірбаяны. Жиырма­сыншы жылдардың аяғындағы әңгімелері (“Тулаған толқында”, “Қос шалқар”, “Талпақ танау”, “Үздіксіз өсу”, “Бір адым ілгері, екі адым кейін”, т.б.), олардың тақырыбы.

Жазушының ана туралы әңгімелері. “Адамның анасы” (1933), “Өлімді жеңген ана” (1933), “Ананың анасы” (1934), “Ананың арашасы” (1935), “Ана жыры”. “Ашынған ана” новелласындағы ауылдағы озбыр болыстардың өктемдігі, бас бостандығы үшін күреске көтерілген қазақ әйелі - қапия образы. “Ананың арашасы”. Мұндағы азамат соғысының көріністері, романтика мен реализмнің ұштасуы. Нағима. Оның ерлік әрекеттері. “Ер ана” (1942), “Ақлима” (1944) атты әңгімелері. Ақлиманың адамгершілік қасиеті. Наталья образы. “Ананы” анасың әңгімесі. Жазушы творчествосында ана тақырыбының алатын орны.

Драмалық шығармалары. Олардың жанрлық құрамы, поэтикасы “Қыз Жібек”, “Қозы Көрпеш - Баян сұлу”, “Ақан сері – Ақтоқты”, “Аманкелді”, т.б. Драматургия саласында алғашқы сәтті еңбегі - “Қыз Жібек” (1934), атты музыкалы драмасы, оның кейінірек операға айналуы. Пьесада махаббат бостандығы, гуманизм сарынының суреттелуі.

“Кездеспей кеткен бір бейне” (1967) повесі. “Ұлпан” (1974) романы. Ұлы Отан соғысы тақырыбына арнап жазған “Қазақ батырың (1945) повесі. Автордың оны “Қазақ солдаты” (1950) романына айналдыруы. Олардың айырмашылығы, өзгешелігі. Романдағы халықтар достығының, патриоттық сезімінің суреттелуі. Жауынгер өмірінің суреттері. Басты образдар. Қайырғали Сарталиев, Петр Ушаков, Владимир Толстов, Самед Абдуллаев, т.б. Романның көркемдік ерекшелігі, ұлттық және интернационалдық сипаты, көркемдеуіш-бейнелеуіш құралдары. Романдағы пейзаж, оның көркемдік қызметі.

“Оянған өлке” (1953), “Жат қолында” (1984) романдары.

Қазақстанда алғаш өндіріс орындары ашылып, қазақ кедейлерінің өндіріс жұмысшыларына айналуы. Халық өмірі, әлеуметтік тартыс көріністері. Шығарманың эпопеялық сипаты. Орыс, қазақ жұмысшыларының тұрмысы. қарағанды шахталарындағы Успен, Ақбұйрат мыс заводындағы жұмысшылардың өмірі, капиталистердің өзара тартысы. “Оянған өлкенің” саяси-әлеуметтік табиғаты. “Жат қолынданың” әлеуметтік-психологиялық сипаты. Өлкенің ояна бастауы. Сол кездегі қазақ ауылының өмірі, әлеуметтік қарым-қатынастары, тұрмыс-салтының суреттелуі, ерекшеліктері. Басты образдары: Бұланбай, Байжан, Байшегір, Жабай, Сейіт, Назыкеш, Быковтар, Шило, т.б. Екінші топтың адамдары: Жұман, Игілік, Рязанов. Ушаков, Сикорьский, т.б. Кенжеғара образының ерекшелігі, даму логикасы. Роман- дилогияның көркемдік ерекшелігі, қазақтың әдеби тілінің, көркем ойының соңғы табыстарын орынды пайдалануы. Әр оқиғаны, табиғат суреттері мен адамның ой толғаныстарын, қарым-қатынастарын суреттеудегі шеберлігі, тілі. Ғ.Мүсірепов творчествосының қазақ әдебиетіндегі орны.

Әдебиеттер:

Дәріс. ш

Мақсаты:.

Сұрақтары:

1. Ертегілердің мәтіндерін зерделеу негіздері

2. Ертегі жинақтарының ғылыми аппараты

Дәріс мәтіні (тезис)

Әдебиеттер:

Дәріс.

Мақсаты: Фольклор мұраларын шығарушылар мен орындаушылардың, сақтаушылардың өзіндік орнын ұғындыру. Ертекшілердің ертегілердің дамуындағы рөлі.

Сұрақтар:

1. Фольклорды сақтаушылар мен таратушылардың, орындаушылардың сипаты.

2. Ертекшілер мен әңгімешілердің фольклор дамуындағы орны.

3. Ертегілер табиғатын танытудағы ертекшілер рөлі.

4. Ертекшілердің орындаушылық шеберліктері.

Дәріс мәтіні (тезис)

Әдебиеттер:

1. Пропп В.Я. Фольклор и действительность. М., 1976. С. 20.

2. Проблемы жанра и стиля. Уфа, 1970.

3. Тодоров Цветан. Поэтика. // В кн.: Структурализм, «за» и «против». М., 1975. С. 100.

4. Рифтин Б.Л. Сказание о Великой стене и проблема жанра в китайском фольклоре. М., 1961;

5. Виноградов В.В. Сюжет и стиль. М., 1963;

6. Горбаткина Г.А. Пьесы-легенды Назыма Хикмета. М., 1967. т.б.

7. Веселовский А.Н. Историческая поэтика. Л., 1940;

---

Дата добавления: 2015-12-01