Читайте также:
|
Ұлы Отан соғысы жылдары кезінде жақ-бет аймағында кездесетін жарақаттар мен зақымдануларды зерттей отырып Д.А.Энтин және Б.Д.Кабаков 1951 жылы олардың жіктелуын ұсынды. Бірақ, осы уақыт аралығында көптеген терминдер, этиологиясы, сипаттамасы, бейбіт уақытта болатын жарақаттардың құрамы өзгерді. Осыған байланысты С.М.Киров атындаға соғыс-медициналық академиясының жақ-бет хирургия кафедрасының ұжымы жоғарыдағы жіктелу мен Ю.И.Бернадский, П.З.Аржанец, Т.Л.Лурье, Ж.Б.Оразален т.б. ғалымдардың ұсыныстарын негізге ала отырып 1984 жылы жаңа жіктелуін ұсынды.
Жақ-бет аймағының жарақаттануы мен зақымдануының жіктелуі:
1.Бет аймағының жоғарғы, орталық, төменгі бөліктерінің жарақаттары.
1.Орналасуы бойынша:
А) Жұмсақ тіндердің жақ-бет аймағындағы мүшелермен қосылып жарақаттанылуы:
а) тілдің; б) сілекей бездерінің; в) ірі нервтердің; г) ірі қан тамырларының.
Б) Сүйек зақымдары:
а) төменгі жақ; б) жоғарғы жақ; в) бет сүйегі; г) мұрын сүйектері.
2. Жарақаттар түрі бойынша тесіп өткен, соқыр, жанай тиген, ауыз қуысына енген және енбеген, жоғарғы жақ және мұрын қуыстарына енген.
3. Зақымданудың механизмі бойынша: оқпен, жалғыз оқпен, жарқыншақпен, бытырамен, ине тәріздес заттармен.
II. Аралас зақым.
III. Күйіктер.
IV. Үсіктер.
Ескерту. Зақымдану келесі түрде кездесуі мүмкін: жеке-жеке, көптеген, жеке қосымша /бастысы және қатар жүретін/, қосымша көптеген /қатар жүретін және бастысы/.
Халықаралық статистикалық жіктелуі.
Себебі бойынша:
1.Өндірістік:
А. Өнеркәсіптік: а) химиялық; б) металлургиялық.
Б. Ауыл шаруашылық: а) техникалық; б) мал шаруашылық.
В. Өндірістен тыс: а) тұрмыста; б) көшеде; в) көлікте; г) спортта; д) басқа жағдайда.
Егер зақым өндірістен болса, онда жұмыстан босату қағазы /бірінші күннен бастап беріледі. Өндірістен тыс жағдайда зақымданса, алтыншы күннен /алдыңғы 5 күнге Ф-095-і/ у формалы анықтама беріледі/. Мас боған жағдайда барлық емделген күндерге Ф-094-і/ у формасын береді.
Сынық түрі бойынша: а) сынық санына байланысты: жалғыз, екі және көп жерден; б) сынық бағытына байланысты: қисық, ұзына бойы, көлденең, иректелген, доға тәріздес т.б.; в) күш түскен жерге байланысты: тура, тура емес, жұп /тура сынық күш түсірген жерде пайда болады, ал одан қарама қарсы жақта болса оны тура емес сынық/ деп атайды. Жұп сынық күш түсірген жерде және қарсы жағында болады; г) механизміне байланысты /А.Э.Рауэр/: шектен тыс майысудан, өысымнан, ығысудан, жұлынудан; д) жарқыншақтың ауытқуына байланысты: алғашқы, кейінгі, қайта ауытқу деп бөлінеді.
Жарқыншақтың алғашқы ауытқуына, тиген күштің орнына,бағытына және күшіне байланысты болғандықтан, оның дәрежесін нақты білу қиын. Өйткені күштін тиген жерін ғана байқауға болады, ал бағыты мен күші белгісіз. Сондықтан дәрігер алғашқы ауытқуды тек болжамдайды.
Кейінгі ауытқу жарқыншақтағы бұлшықеттердің жиырылуына және өз салмақтарының жылжуына байланысты. Бұл ауытқуды дәрігер нақты білуі қажет. Өйткені бұлшықеттердің басталып аяқталатын жерлерін білумен қатар, олардың жұмыстарын толық білу қажет.
Қайта ауытқу сынықты орнына салып, бекітіп емдеу барысында пайда болады. Оның себептері: науқастардың ем тәртібін бұзуы, дәрігерлердің ем әдісін дұрыс қолданбауы.
ж) Жарқыншақтар ауытқу мен қозғалуына байланысты /С.С.Тигерштед/: қозғалатын, майысып қозғалатын, қиын қозғалатын, бір-біріне кірген, салынбайтын болып бөлінеді.
е) Ашық жіне жабық сынықтар.
Ашық сынықтар егер сүйек жарасының сыртпен қатынасы болса, ал жабық – қатынасы болмаған жағдайда айтылады.
Сынық – сүйек бүтіндігінің бұзылуы. Ол жарақаттық /зақымдану/ және патологиялық болып бөлінеді. Сынық сүйекке өзінің пластикалық мүмкіншілігінен артық күш түсуі әсерінен пайда болады. Осы жағдайда сүйекпен қосыла жұмсақ тіндерде жарақаттанады.
Барлық адам қаңқасының ішінде бет жақ аймағы сүйектерінің сынықтары 3,2%-дан 8%-ға дейін кездеседі.
Оның ішінде орташа есеппен 80% төменгі жақ сүйегінің үлесіне тиеді. Себептері:
1. Төменгі жақ сүйегі қозғалмалы сүйек.
2. Құрылысы шеңбер тәріздес тұйық болғандықтан жаққа тиген күш шеңбер бойымен тарала отарып ең осал жерінде сынады.
3. Бұл сүйек ашық жерде орналасқан, сондықтан барлық зақым осы сүйекке келеді.
Жоғарғы жақ сынығы мұрын, шықшыт, сүйектерімен қосылып 12% болады. Себебі:
1. Жоғарғы жақ сүйегі ми-бас сүйек тереңінде /артында/ және басқа сүйектерінің қоршауында орналасқан. Мысалы, жоғарыда маңдай, екі жағында шықшыт, алдында мұрын, астында төменгі жақ сүйектері.
Жоғарғы жақ сүйегін сындыру үшін күш алдынан артына қарай бағытталып үлкен пәрменмен берілуі қажет /балтаның шүйдесімен т.б./.
Жоғарғы және төменгі жақтың қосылып сынуы 8% көлемінде. Бұл орташа статистикалық есеп студенттер үшін беріліп отыр. Мысалы: Ж.Б.Оразалиннің /1981/ ғылыми деректері бойынша, Қазақстан Республикасында бір жыл ішінде 3,5мың адамдардың төменгі жағы сынған. Оның ішінде 1-2-ші орынды Алматы, Қарағанды, Павладар қалалары бөліседі.
Дата добавления: 2015-12-01; просмотров: 263 | Нарушение авторских прав