Азақстан Республикасы азаматтарының қолайлы қоршаған ортаға құқығы

Азаматтардың қолайлы қоршаған ортаға құқықтары-Қазақстан Республикасындағы жалпы табиғатты пайдалану құқығынын негізгі бөлігі және азаматтардың денсаулыгын сақтауға байланысты конститутциялық

ҚР-ның Конститутциясы бойынша азаматтардың құқықтары табиғатты қорғауға байланысты тазарту шараларын кен түрде жургізу мен қамтамасыз етіледі.

Қоршаган ортаны тазарту- адамның өмір суру ортасының сапасы мен адамның денсаулығы үшін шаруашылық қызметтердің зиянды салдарын жою және ескертуге бағытталған техникалық ұйымдастырылған, құқықтық санитарлық- гигиеналық шаралардың жиынтығын құрайды. Азаматтың қолайлы қоршаған ортаға құқықтардының обьектісі болып, табиғи ресурстар болып табылады: таза отмосфералық ауа,су,табиғи аймақтар, ормандар, ұлттық табиғи парктер, реакциялық аймақтар санаториялық-курорттық орындар т.б. Азаматтардың бұл құқықтары Қазақстан Республикасынын зандарында ары қарай даму көзделген. Азаматтардың қолайлы қоршаған орта үшін зиянды салдарын төмендетуге және ескертуге, халықтың демалысқа, еңбек пен тұрмысты жақсарту шарттарына, қоршаған ортаны жақсартуға бағытталған мемлекеттік органдардын кәсіп орындардың, мекемелердің, ұйымдардың және басқада қоғамдық ұйымдардың санитарлық- гигиеналық шараларды жүргізу міндеттілігі сәйкес келеді.

1997жылы 15 шілде де қабылдаған- ҚР-ның қоршаған ортаны қорғау туралы занының 5- бабына сәйкес, азаматтардың қоршаған ортаны қорғауға байланыс ты құқықтары мен міндеттері көрсетілген.

Әрбір азаматтың және ҚР-ның аумағында азаматтығы жоқ адамдардың, сондай-ақ шетелдіктердің өз өмірі мен денсаулыгына қолайлы қоршаған ортаға, қорғау туралы зандардың бұзылуы салдарынан өз денсаулығы мен мүлкіне келтірілген залалдың отеуін алуға құқығы бар.

Азаматтардың қоршаған ортаны қорғау жөніндегі жиналыстарға, митингілерге, пикеттерге, шерулер мен демонстрациларға, референдумдарға қатысуға;

- Қоршаған ортаны қорғайтын қоғамдық бірлестіктермен қоғамдық қорлар құруға;

- Қоршаған орта мәселелер бойынша мемлекеттік органдар мен ұйымдарға хаттар, шағымда, арыздар мен ұсыныстар беруге және оларды қарауды талап етуге;

- Қоғамдық экологиялық сараптама өткізу туралы ұсыныс жасап, оған қатысуға;

- Кәсіп орындарда, құрылыстар мен экологиялық жағынан зиянды өзге де обьектілерді орналастыру, салу, қайта құру және пайдалануға беру туралы, сондай – ақ заңды және жеке тұлғалардың қоршаған орта мен адам денсаулығына теріс ықпал ететін шаруашылық және өзге де қызметін шектеу, тоқтата тұру және тоқтату туралы шешімдердің әкімшілік немесе сот тәртібімен күшін жоюды талап етуге;

- Айыпты ұйымдарды, лауазымды адамдармен азаматтарды жауапқа тарту туралы мәселелер қоюға, қоршаған ортаны қорғау туралы заңдардың бұзылу салдарынан өз денсаулығы мен мүлкіне келтірілген залалдың өтелі туралы сотқа талап арыз беруге;

- Заң актілер мен өзге де нормативтік құқықтық актілерде көзделген басқа да құқықтардың белгіленген тәртіппен іске асыруға құқығы ба

Әрбір азамат қоршаған ортаны қорғауға және табиғи ресурстарға ұқыпты қарауға, қоршаған ортаны қорғау туралы заңдарды орындауға, өзінің экологиялық білім деңгейін арттыруға және жеткіншек ұрпаққа экологиялық тәрбие беруге жәрдемдесуге міндетті.

ҚР – ның Конституциясы және басқа да экологиялық заңдар азаматтарға қоршаған табиғи ортаға байланысты белгілі құқықтар мен міндеттер жүктейді. ҚР –ның Конститутциясының 38 – бабына сәйкес, азаматтар табиғатты сақтауға және табиғаттың байлықтарына ұқыпты қарауға міндетті.

Табиғатты қорғауға байланысты заңдарды орындау әрбір азаматтың өмірлік нормасы болып табылуы керек.

Дата добавления: 2015-12-01