Жерге жеке меншік құқығы мен жер пайдалану құқығының зиянын өтеу.

ҚР Жер кодексінің 165-бабы («Меншік иелеріне немесе жер пайдаланушыларға келтірілген шығындарды өтеудін негіздері») меншік иелеріне немесе жер пайдаланушыларға келтірілген шығындар төмендегі жағдайларда толығымен өтелуге тиіс деп көрсетеді:

1) жер мемлекеттік қажеттіктерге меншік немесе жер пайдалану құқығының тоқтатылуына әкеп соғатындай етіп алып қойылған (сатып алынған);

2) жер пайдаланудың ерекше режимінің белгіленуіне байланысты меншік немесе жер пайдалану құқығы шектелген;

3) меншік иелерінің немесе жер пайдаланушылардың құқықтары бүлінген;

4) топырақ құнарлылығының бүлінуіне әкеп соғатын, су режимін нашарлататын, ауыл шаруашылығы дакылдары мен екпелеріне зиянды заттар бөліп шығаратын объектілерді салу мен пайдалану нәтижесінде жер сапасы нашарлаған;

5) ҚР Жер кодексінің 90-бабында («Жекелеген санаттағы жерді алып қоюды шектеу») көзделген жерді алып қою жағдайларында.

Бұл бапқа (ҚР ЖК 90-бабы) сәйкес, суармалы ауыл шаруашылығы алқаптарын, ауыл шаруашылығы, биолгиялық және ирригациялық-мелиорациялық балық шаруашылығы бағдарындағы ғылыми-зерттеу және оқу орындарының тәжірибелік алаңдарының, орман және су қорының жерлерін алып қоюға ерекше корғалатын табиғи аумак-тарД^ь1 КҰРУ ^мен кеңейтуге, халыкаралыкміндеттемелерді орындауға, учаскенің астынан бағалы пайдалы казбалардың кен орнының табылуына, жол, электр тарату желілерін, байланыс желілері мен магистральдык кұбырларды жүргізуге, сондай-ак мемлекеттік маңы-зы зор объектілерді салып, оларды орналастырудың баска да мүмкін нұхкалары болмауына байланысты ерекше жағдайларда ғана жол беріледі.

Меншік иесіне немесе жер пайдаланушыға келтірілген шығын-дарды өтеу тэртібі ҚР Жер кодексінің 166-бабында аныкталған.

Меншік иесіне немесе жер пайдаланушыға келтірілген шығын оны келтірушінің есебінен өтеледі.

Мемлекеттік билік органының, өзге мемлекеттік органнын заңға сэйкес емес акт шығаруы, сондай-ак осы органдардың лауазымды түлғаларының іс-эрекеттері (эрекетсіздігі) салдарынан меншік иесі-не немесе жер пайдаланушыға келтірілген шығынды Қазақстан Рес-публикасы немесе тиісінше экімшілік-аумактык бірлік өтеуге тиіс.

Өтемакы мөлшерін айкындау кезінде оған мыналар енгізіледі:

1) жер учаскесінің немесе жер пайдалану құқығыньщ нарыктык кұны;

2) жемісағаштарыменкөпжылдыкекпелердікосаалғанда, учас-кедегі жылжымайтын мүліктің нарыктык кұны;

3) жеручаскесін игеруге, оны пайдалануға, корғау іс-шараларын жүргізуге, топырак кұнарлығын арттыруға байланысты шығындар-дың инфляциясы есепке алынған кұны;

4) меншік иесіне немесе жер пайдаланушыға үшінші тұлғалар алдындағы өз міндеттемелерін мерзімінен бұрын тоқтатуына байланысты келтірілген шығынды қоса алғанда, олардан жер учаскесін алып қою мен байланысты келтірілген барлық шығын;

5) алынбай қалған пайда.

Жер учаскесін алып қою кезінде меншік иелеріне немесе жер пайдаланушыларға келтірілген шығынды, сондай-ақ олардың өтемақы мөлшерін айқындау тараптардың келісімімен белгіленеді.

Жер учаскесін алып қою немесе оларға уақытша орналасу нәтижесінде суару, құрғату, табиғат қорғау, эрозияға немесе селге қарсы объектілер мен құрылыстардың (жүйелердің) жұмысы жартылай немесе толығымен бұзылатын жағдайда шығындар, жобалау-зерттеу жұмыстарының құнын қоса алғанда, объектілер мен ғимараттарды (жүйелерді) жаңадан салу немесе жұмыс істеп тұрғандарын қайта жаңғарту үшін жасалатын жұмыстың құнына негізделіп айқындалуы мүмкін.

Жерді пайдалану кезіндегі қолайсыздықтардан (су қоймаларын толтыру кезінде аралдардың пайда болуы, көлік байланыстарының бұзылуы, аумақты коммуникациялармен бөліп тастау және басқалары) туындаған шығындар (шығыстар) жобалау-зерттеу жұмыстарына, бөгеттер, көпірлер, жолдар, кірме жолдар, басқа да құрылыстар салуға, су қоймаларының түбін тазартуға, сондай-ақ қайықтар, катерлер, паромдар мен өзге де көлік құралдарын сатып алуға кеткен біржолғы шығыстардың сомасымен айқындалуы мүмкін.

Жердің нашарлаған сапасын қалпына келтіру үшін қажетті шығындарды (шығыстарды) айқындау кезінде топырақты зерттеу, агрохимиялық және басқа арнайы тексерулер мен зерттеулерді, сондай-ақ жердің сапасын қалпына келтіруді қамтамасыз ететін іс-шараларды жүргізуге шыққан шығыстар енгізілуі мүмкін.

Жер учаскесінің меншік иесі немесе жер пайдаланушы меншік құқығының немесе жер пайдалану құқығының тоқтатылуына әкеп соғатын шешіммен келіспеген жағдайда, дау сот тәртібімен шешілгенге дейін ол шешімді жүзеге асыру мүмкін болмайды. Дауды қарау кезінде меншік иесіне немесе жер пайдаланушыға келтірілген шығындарды өтеудің барлық мәселелері де шешіледі.

Дата добавления: 2015-11-14