Д і с т е о р и я с ы

Белгісіз кедергілерді табудың бір әдісі көпір схемасы болып табылады (1-сурет). Төрт кедергі төрт бұрыш жасап өзара қосылады да, олардың бір диагоналіне (BD) гальванометр қосылады. Тізбекті тұйықтағанда пайда болған токты гальванометр көрсетеді. Кедергілерде Dj_АВ, Dj_АD, Dj_ВC, Dj_DC потенциалдар айырымы пайда болады. Кирхгофтың 1ережесіне сәйкес А түйініндегі ток AB және AD тармақтарына бөлінеді: I = I₁ +I₃.

В

R₃ I_G R₄

А С

R₁ R₂

І D

К

e

1-сурет

В түйінінде I₃ ток екі тармаққа бөлінеді, яғни I₃ = I_G + . D түйінінде I_G және I₁ токтар қосылып I_G + I₁=I₂ токты береді. Ал, және токтары С түйінінде қосылып токты береді. В және D нүктелерінің потенциалдары бірдей болса (), онда гальванометрден ток жүрмейді. Бұл жағдайда көпір теңгерілді деп саналады. Осы тепе-теңдік қалып көпір иіндерін, яғни олардың кедергілерін таңдап алу арқылы жүзеге асады.

Көпірдің тепе-теңдік жағдайында R₁ мен R₂ арқылы I₁ ток, ал R₃ пен R₄ арқылы I₃ ток өтеді, ал AB мен AD және BC мен DC бөліктерінің арасындағы потенциалдар айырымы тең, яғни Dj_АВ=Dj_АD, Dj_ВC= Dj_DC болады. Ом заңы бойынша потенциалдар айырымы ток күші мен кедергінің көбейтіндісіне тең, сондықтан келесі қатынасты жазуға болады:

I₃ R₃ = I₁ R₁ (1)

I₃ R₄ = I₁ R₂ (2)

Бірінші теңдеуді екіншісіне бөлгенде, төрт кедергінің біреуін есептеп табуға арналған формула шығады: , мысалы, . (3)

Тәжірибелік қондырғыда (2-сурет) R₁ мен R₂ кедергілердің орнына көлденең қимасының ауданы барлық жерінде бірдей болатын А мен С нүктелерінің арасында жылжымалы D тиегімен екіге бөлінген ұзындығы 50 см біртекті сым алынған (АС реохорд). Сонда әр бөліктің кедергісі олардың ұзындығына пропорционал болады:

AD = _, ; DC = = , ; (4)

AB тармағына белгісіз R_x кедергі (1-сурет бойынша R₃ кедергінің орнында), ал ВС тармағына магазиндер қорабы R_қ ( 1-сурет бойынша R₄ кедергінің орнында) жалғанған. Сәйкесінше есептеу есептеу формуласы келесі түрде жазылады:

; (5)

В

R_x R_қ

А D С

+ -

К e

2-сурет

---

Дата добавления: 2015-11-14