Читайте также:
|
|
Падзел усяго гістарычнага працэсу на пэўныя кавалкі часу згодна з вызначанымі крытэрыямі называецца перыядызацыяй. Вылучаюцца некалькі асноўных падходаў да перыядызацыі: палітычная, фармацыйная, універсальная.
Палітычная перыядызацыя вылучае перыяды згодна з існаваўшымі на тэрыторыі Беларусі дзяржавамі (В. Ластоўскі, У. Ігнатоўскі, І. Лойка):
Полацкае княства (9-13 стст.);
Вялікае княства Літоўскае (сярэдзіна 13 ст. – 1569 г.);
Рэч Паспалітая (1569 – 1795 гг.);
Расійская імперыя (1795 – 1917 гг.);
Савецкая дзяржаўнасць (1917 – 1991 гг.);
незалежная Рэспубліка Беларусь (з 1991 г.).
Фармацыйная перыядызацыя была пануючай у савецкай гістарычнай навуцы; згодна з ёй вылучаюцца перыяды гісторыі Беларусі ў адпаведнасці з панаваннем той ці іншай фармацыі:
першабытнае грамадства (да 9 ст.);
феадальнае грамадства (9 ст. – 1861 г.);
капіталістычнае грамадства (1861 – 1917 гг.);
сацыялістычнае грамадства (з 1917 г.).
Універсальная перыядызацыя падзяляе гістарычны працэс ва ўсім свеце на наступныя кавалкі:
першабытнае грамадства (3.5 млн. гадоў назад – 5ст. н.э.);
Сярэднія вякі (5 – 15 стст.);
Новы час (16 ст. – 1918 г.);
Найноўшы час (1918 г. (канец Першай сусветнай вайны) – да сённяшняга дня).
Першабытнае грамадства; характарыстыка:
- панаванне абшчыннага тыпу грамадскага ўладкавання;
- выкарыстанне прымітыўных тэхналогій ў гаспадарцы;
- панаванне традыцый ў сацыяльным жыцці.
Сярэднія вякі; характарыстыка:
- фарміраванне класавага грамадства і ўзнікненне дзяржаўнасці;
- развіццё феадальнай сістэмы, карпаратыўнасць сацыяльнага жыцця;
- перавага сельскай гаспадаркі ў эканоміцы;
- панаванне рэлігіі і традыцый у духоўнай сферы жыцця грамадства.
Новы час; характарыстыка:
- цэнтралізацыя і фарміраванне нацыянальных дзяржаў;
- індустрыялізацыя, хуткае развіццё навукова-тэхнічнага прагрэсу;
- генезіс і зацвярджэнне капіталістычных адносін;
- урбанізацыя;
- фарміраванне свецкіх культурных каштоўнасцяў.
Навейшы час; характарыстыка:
- глабалізацыя;
- навукова-тэхнічная рэвалюцыя;
- фарміраванне постіндустрыяльнага, інфармацыйнага грамадства.
Асноўныя паняцці:
гісторыя, аб’ект, прадмет, функцыі, метадалогія, прынцыпы, метады, гістарызм, аб’ектыўнасць, сістэмнасць, гісторыка-генетычны метад, гісторыка-параўнальны метад, гісторыка-тыпалагічны метад, гісторыка-сістэмны метад, крыніцы гістарычнай навукі, лінейныя і нелінейныя падыходы, фармацыя, цывілізацыя, аграрнае грамадства, індустрыяльнае грамадства, постіндустрыяльнае грамадства, перыядызацыя, першабытнае грамадства, Сярэднія вякі, Новы час, Навейшы час.
Кантрольныя пытанні і заданні:
1. Назавіце прадмет і аб’ект гістарычнай навукі.
2. У чым заключаюцца асноўныя адрозненні гісторыі ад прыродазнаўчых і іншых сацыяльна-гуманітарных навук?
3. Якія функцыі выконвае гісторыя як навука?
4. Што такое метадалогія навукі?
5. Што з сябе ўяўляюць прынцыпы і метады навукі?
6. Назавіце асноўныя прынцыпы гістарычнай навукі і вызначце іх сутнасць.
7. Вызначце асноўныя метады гістарычнай навукі і дайце іх характарыстыку.
8. Якія Вам вядомыя асноўныя падыходы да вывучэння гісторыі? Укажыце адрозненні паміж імі.
9. Чым характарызуецца фармацыйны падыход да вывучэння гісторыі? Вызначце моцныя і слабыя бакі дадзенага падыходу.
10. Вызначце спецыфіку тэхналагічнага дэтэрмінізму пры вывучэнні гісторыі. Дайце параўнальную характарыстыку аграрнага, індустрыяльнага і постіндустрыяльнага грамадства.
11. У чым спецыфіка цывілізацыйнага падыходу? У чым палягае яго карэннае адрозненне ад лінейных падыходаў?
12. Што такое цывілізацыя і якія іх тыпы Вы ведаеце?
13. Якія Вам вядомыя перыядызацыі гісторыі Беларусі?
14. Вызначце асноўныя рысы гістарычных стадый паводле ўніверсальнай перыядызацыі.
15. Паразважайце, якая з вызначаных перыядызацый гісторыі Беларусі падаецца Вам набольш абгрунтаванай.
Тэмы дакладаў і рэфератаў:
1. Гісторыя ў сістэме сацыяльна-гуманітарных навук.
2. Фарміраванне і развіццё прынцыпу гістарызму ў гістарычнай навуцы.
3. Канцэпцыя “трох хваляў” у развіцці гісторыі Э. Тофлера.
4. Цывілізацыйная канцэпцыя А. Тойнбі.
5. Фарміраванне беларускай нацыянальнай гістарыяграфіі.
Модуль 1. Цывілізацыйная спадчына Старажытнага свету,
Дата добавления: 2015-11-14; просмотров: 92 | Нарушение авторских прав
<== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
У.3. Асноўныя падыходы да вывучэння гісторыі. | | | Каменны век на тэрыторыі Беларусі. |