Оқыту міндеттері.

Читайте также:

Мамандығы: Қоғамдық денсаулық сақтау

ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Курс: 3

Пән: Қоршаған орта нысандарының химиялық ластануының тұрғындар денсаулығына қауіп-қатерін бағалау

Құрастырғандар:

М.ғ.д., профессор Кенесариев Ү.И.

м.ғ.к.,доцент Амрин М.К.,

м.ғ.к.,доцент Досмухаметов А.Т.,

М.ғ.к., аға оқытушы Ержанова А.Е.

Оқытушы Адилова М.Т.

Алматы, 2012ж

Кафедра мәжілісінде бекітілді

Хаттама №_________ __________2012 ж.

Жалпы гигиена және экология

кафедрасының меңгерушісі

м.ғ.д., профессор Ү.И. Кенесариев

Тақырып №1: Әлеуметтік-гигиеналық бақылау жүйесінде қауіп-қатерді бағалау әдістемесінің негіздері – 6 сағат.

Мақсаты: Қауіп қатерді бағалау әдістемесі мен негізгі берілетін түсініктер жөніндегі білімдерін қалыптастыру.

Оқыту міндеттері.

- Қауіп -қатерді бағалау әдістемесі жөніндегі білімін қалыптастыру;

- Негізгі түсініктер мен анықтамалар жөніндегі білімін қалыптастыру;

- Қауіп- қатерді бағалау кезеңдері жөніндегі білімін қалыптастыру.

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

- Әлеуметтік-гигиеналық мониторинг жөніндегі түсінік;

- Қауіп- қатерді бағалау әдістемесі жөніндегі түсінік;

- Негізгі анықтамалар мен терминдер;

- Қауіп- қатерді бағалау кезеңдері мен олардың қысқаша сипаты.

Оқыту және сабақ беру әдістері: Миға шабуыл, презентация, кіші топтарда жұмыс, пікірталас, тест тапсырмаларын шешу.

Әдебиеттер:

Негізгі:

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Бекмагамбетова Ж.Д., Жакашов Н.Ж., Тогузбаева К.К. Гигиена: Учебник для вузов/Под ред. У.И. Кенесариева. – Алматы: «Самара-Принт», 2009. - 688 с.

2. Тулебаев Р.К.,Слажнева Т.И., Кенесариев У.И., Белоног А.А., Корчевский А.А. Оценка гигиенических рисков в промышленных регионах Республики Казахстан. – Алматы: Искандер, 2004. – 374 с.

3. Руководство по оценке риска для здоровья населения при воздействии химических веществ, загрязняющих окружающую среду (Р 2.1.10.1920-04), утв. Главным государственным санитарным врачом РФ 05.03.2004 (Guidelines for Human Health Risk Assessment from Environmental Chemicals).

Қосымша:

1. Онищенко Г.Г., Новиков С.М., Рахманин Ю.А., Авалиани С.Л., Буштуева К.А. Основы оценки риска для здоровья населения при воздействии химических веществ, загрязняющих окружающую среду / Под. ред. Рахманина Ю.А., Онищенко Г.Г. М.: НИИ ЭЧ и ГОС, 2002. - 408 с.

2. Авалиани С.Л., Ревич Б.А., Балтер Б.М., Гильденскиольд С.Р., Мишина А.Л., Клиушина Е.Г. Оценка риска загрязнения окружающей среды для здоровья населения как инструмент муниципальной экологической политики в Московской области. Подольск, 2010. - 309 с.

3. Гигиена /Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА,2000.-608с.

4. Закон Республики Казахстан: «Об охране здоровья народов Республики Казахстан», «О санитарно- эпидемиологическом благополучии населения Республики Казахстан». 2007.

Бақылау

1. Ауызша сұрау арқылы бастапқы білім деңгейлерін бақылау (білім және коммуникативтік дағдылар құзіреттілігі бойынша):

- Қоршаған орта жөніндегі түсінік;

- Қоршаған ортаның негізгі нысандары;

- Қоршаған ортаның факторлары;

- Тұрғындар денсаулығының негізгі көрсеткіштері;

- Әлеуметтік-гигиеналық мониторинг жөніндегі түсінік;

- Қауіп-қатерді бағалау әдістемесі жөніндегі түсінік;

- Негізгі анықтамалар мен түсініктер;

- Қауіп-қатерді бағалау әдістемесінің артықшылықтары;

- Қауіп қатерді бағалау кезеңдері мен олардың қысқаша сипаттамасы.

2. тесттік тапсырмаларды орындау нәтижелері бойынша қорытынды білім деңгейлерін бақылау:

тапсырма: Тесттік сұрақтарға жауап беру (білім құзіреттілігі)

1. Денсаулық жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер:

А) Созылмалы аурулардың бар немесе болмауы

Б) Жұқпалы аурулардың бар немесе болмауы

С) Мүгедектіктің бар немесе болмауы

D) Физикалық даму деңгейі

Е) Оқу жүктемесі

а) А,Д

b)С,Д

c)Д,Е

d)В,С

е) А,Д

2. Адамның қоршаған орта түсінігіне жатады:

А) адамның өмір бойы өмір сүретін, сонымен қатар еңбектену және дем алу кезіндегі қоршаған ортасы

B) жер қорлары

С) мұхиттардың және теңіздердің тереңдігі

D) космостық кеңістік

Е) өндіретін күштері мен өнеркәсіптік қарым - қатынастары бар қоғам

a) А, Е

b) С, Д

с) Е, В

d) В, С

e) Д, Е

3. Атмосфералық ауаны ластаушы химиялық факторларға жатады:

А) ауаның ылғыалдылығы

B) температура

С) бактериялар және вирустар

D) ауыр металлдар

Е) газды тастандылар

a) А, В

b) В, С

с) С, Д

d) В, Д

e) Д, Е

4. Қоршаған ортаны ластаушы антропогенді физикалық факторларға жатады:

А) күн радиациясы

B) жердің табиғи радиациялық фоны

С) атмосфералық қысым

D) транспорттық шу

Е) ядролық жарылыстар

a) А, В

b) С, Д

с) А, Е

d) В, С

e) Д, Е

5. Қоршаған ортаны ластаушы биологиялық факторларға жатады:

А) патогенді микрофлора

B) микробиологиялық синтез өнімдері

С) майлар

D) көмірсулар

Е) мұнай өнімдерінен синтезделетін белоктар

a) А, В

b) С, Д

с) Д, Е

d) В, С

e) Д, Е

6. Денсаулықты сипаттайтын көрсеткіштерге жатады:

a) демографиялық

b) аурушаңдық

с) медициналық көиекпен қамтамасыз етілуі

d) тұрғындар өмірінің жағдайы

e) ҚО зиянды факторлары

a) А, В

b) В,С

с) С,Д

d) Д,Е

e) А,Е

7. Тұрғындар денсаулығының жағдайын мына көрсеткіштер бойынша анықтайды:

А) қо күйі

B) физикалық дауы

С) тұрғындардың медициналық көмекпен қамтамасыз етілуі

D) әлеуметтік қолайлылық

Е) мүгедектік

a) А, В

b) В,С

с) С,Д

d) В,Е

e) А,Е

8. Тұрғындар денсаулығын сипаттайтын көрсеткіштерге не жатады:

А) демографиялық

B) экологиялық

С) клиникалық

D) аурушаңдық

Е) адаптация

a) А, В

b) А, Д

с) В, С

d) А, Д

e) Д, Е

9. Тұрғындар денсаулығын сипаттайтын көрсеткіштерге не жатады:

А) физикалық даму

B) клиникалық

С) адаптация

D) мүгедектік

Е) экологиялық

a) А, В

b) В, Д

с) В, С

d) А, Д

e) Д, Е

10. Тұрғындардың демографиялық көрсекіштеріне не жатады:

А) өлім

B) физикалық даму

С) табиғи өсу

D) аурушаңдық

Е) мүгедектік

a) А, В

b) А, С

с) В, С

d) С, Е

e) В, Е

11. Тұрғындар денсаулығына химиялық ластаушылардың жедел әсері мынандай көріністермен көрінеді:

А) қарапайым ластаушылардың концентрациясы бірден өсіп кеткен кезде

B) қарапайым ластаушылардың концентрациясы біртіндеп ұлғайған кезде

С) қарапайым ластаушылар уақытша ластанған кезде

D) төменгі концентрациямен үнемі ластанған кезде

Е) қарапайым емес ластаушылармен уақытша ластанған кезде

a) А, В

b) А, С

с) А, Е

d) С, Е

e) В, Е

12. 1- өлім

2- тұрғындардың табиғи өсуі

денсаулықтың қандай көрсеткіштеріне жатады:

А) демографиялық

B) әлеуметтік

С) мүгедектік

D) миграцияланулық

Е) биологиялық

a) 1-А 2-А

b) 1-В 2- В

с) 1-С 2- Д

d) 1-А 2-Е

e) 1-Е 2-Е

13. Халықтың денсаулық жағдайын эпидемиологиялық зерттеудің негізгі түрлері:

А) халықтың денсаулық жағдайын санитарлық –статистикалық зерттеу

B) тұрғындарға тереңдетілген медициналық тексерулер жүргізу

С) ретроспективтік зерттеулер

D) проспективтік зерттеулер

Е) көлденеңінен кесіп зерттеу

a)А, В,С

b)С, В

c)Е, А,В

d)В, Д

e)С, Д,Е

14. Қоршаған ортаның химиялық факторларына жататындары:

А) ауаның ылғалдылығы

B) температурасы

С) бактериялар

D) ауыр металдар

Е) судағы мұнай өнімдері

a)А, В

b)В, С

c)С, Д

d)В, Д

e)Д, Е

15. Физикалық антропогенді факторларға жататындар:

А) күн радиациясы

B) жердің табиғи радиациялық фоны

С) атмосфералық қысым

D) көлік шуы

Е) ұрғыш балғамен жұмыс істеу кезіндегі діріл

a)А, В

b)С, Д

c)А, Е

d)В, С

e)Д, Е

16. Қоршаған ортаның биологиялық факторларына жатады:

А) микроорганизмдер

B) микробиологиялық синтез өнімдері

С) майлар

D) көмірсулар

Е) мұнай өнімдерінен синтезделетін белоктар

a)А, В

b)С, Д

c)Д, Е

d)В, С

e)Д, Е

17. Антропогендік факторлар түсінігі:

a) адамның шаруашылық іс әрекетімен байланысты биосферадағы факторлар

b) адамның қоршаған табиғи ортаға әсер етуімен байланысты факторлар

c) тірі ағзалардың адамға әсер етуімен байланысты факторлар

d) өлі табиғат факторларының адамға әсері

e) адамға әсер ететін бейорганикалық табиғат жағдайларының жиынтығы

a)А, В

b)В, С

c)С, Д

d)А, С

e)В, Д

18. Қандай көрсеткіштер халықтың денсаулық жағдайын сипаттайды:

a) демографиялық

b) ауру сырқаулылық

c) медициналық көмек көрсетумен қамтамасыз етілуі

d) әлеуметтік жағдайлары

e) зиянды фактор көздерінің болуы

a)А, В

b)В, С

c)С, Д

d)А, С

e)В, Д

19. Қоршаған орта ластануының халықтың денсаулығына әсерін зерттеу әдістері:

a) қаланың таза және ластанған аймақтарындағы халықтың ауру сырқаулығы мен өлім жітімін салыстыру

b) аурушаңдылықты тіркеу

c) халықтың өлім жітімін тіркеу

d) мүгедектікті тіркеу

e) нәрестелердің аурушаңдығын тіркеу

20. Халықтың денсаулық жағдайын сипаттау үшін қолданылатын көрсеткіштер:

А) демографиялық

B) экологиялық

С) әлеуметтік

D) аурушаңдылық

Е) адаптация

a) АВ

b) АД

c) ВС

d) СЕ

e) ВЕ

21. Халықтың денсаулық жағдайын бағалаудың демографиялық көрсеткіштеріне жататындары:

А) өлім жітімі

B) дене дамуы

С) табиғи өсімі

D) аурушаңдығы

Е) мүгедектік

a) АВ

b) АС

c) ВС

d) СЕ

e) ВЕ

22. Қоршаған ортаға мониторинг жүргізу түсінігі::

a) ҚО жағдайын бақылау, бағалау және болжау жүйесі

b) ҚО сапасын бақылау жүйесі

c) ҚО нысандарының сапасын антропогендік және фондық бақылау

d) болжауды бағалау жүйесі

e) ауа сапасын бағалау жүйесі

23. Барлық қауіпті химиялық заттар қанша кластарға бөлінеді?

а) 3

b) 4

с) 5

d) 6

е) 7

24. Қоршаған ортаның химиялық факторларына жатады:

a) күн радияциясы

b) күкіртсутек

c) механикалық тербеліс

d) температура

e) ылғалдылық

25. Қоршаған ортаның химиялық факторларына жатады:

a) күн радияциясы

b) азот тотығы

c) көмірқышқыл газы

d) температура

e) ылғалдылық

26. Қоршаған ортаның химиялық факторларына жатады:

a) күн радияциясы

b) иондаушы радияция

c) механикалық тербеліс

d) күкірт газы

e) озон

27. Қоршаған ортаның химиялық факторларына жатады:

a) күн радияциясы

b) иондаушы радияция

c) механикалық тербеліс

d) температура

e) ылғалдылық

28. Демографиялық көрсеткіштер:

а) аурушаңдық

b) туу көрсеткіші

с) табиғи өсім

d) мүгедектік

е) дене дамуын жетілдіру

29. Демографиялық көрсеткіштер:

а) миграциялану

b) мүгедектіктің себептері

с) өлім себептері

d) мүгедектіктің құрылымы

е) дене дамуын жетілдіру

30. Демографиялық көрсеткіштер:

а) өлімнің құрылымы

b) туу көрсеткіші

с) табиғи өсім

d) мүгедектік

е) дене дамуын жетілдіру

31. Демографиялық көрсеткіштер:

а) сәби өлімі

b) өлім себептері

с) мүгедектіктің құрылымы

d) мүгедектіктің себептері

е) жұқпалы аурушаңдық

32. Демографиялық көрсеткіштер:

а) тұрғындардың табиғи көшіп-қонуы

b) тұрғындардың механикалық көшіп-қонуы

с) тұрғындардың биологиялық көшіп-қонуы

d) аурушаңдық өзгерісінің беталысы

е) мүгедектер санының өсуі

33. Демографиялық көрсеткіштер:

а) тұрғындар арасындағы балалар саны

b) науқастар саны

с) жұқпалы науқастар саны

d) дене бітімі қалыпты дамыған балалар саны

е) сәби кезінен мүгедектер саны

34. Демографиялық көрсеткіштер:

а) жұқпалы аурушаңдылықтың өсімі

b) аурушаңдықтың төмендеуі

с) туу көрсеткішінің өсуі

d) табиғи өсімнің төмендеуі

е) мүгедектіктің өсуі

35. Денсаулық жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер:

А) Созылмалы аурулардың бар немесе болмауы

Б) Жұқпалы аурулардың бар немесе болмауы

С) Мүгедектіктің бар немесе болмауы

D) Физикалық даму деңгейі

Е) Оқу жүктемесі

а) А,Д

b)С,Д

c)Д,Е

d)В,С

е) А,Д

36. Қандай көрсеткіштер халықтың денсаулық жағдайын сипаттайды:

a) демографиялық

b) ауру сырқаулылық

c) медициналық көмек көрсетумен қамтамасыз етілуі

d) әлеуметтік жағдайлары

e) зиянды фактор көздерінің болуы

a)А, В

b)В, С

c)С, Д

d)А, С

e)В, Д

37. Тұрғындардың негізгі денсаулық көрсеткіштеріне жатады:

а) аурушандық

b) демографиялық көрсеткіштер

с) тұрғындардың еңбек белсенділігі

d) дене дамуын жетілдіру

е) мүгедектік

38. Демографиялық көрсеткіштер бойынша ақпарат көздері:

а) Статистика басқармасы

b) халық санағының мәліметтері

с) облыстық аурухана

d) қалалық аурухана

е) емхана

39. Белгілі бір жағдайда денсаулыққа қолайсыз әсерлер беретін қабілетін анықтайтын адамның тіршілік ету ортасындағы факторлар қасиеттерінің жиынтығы:

Совокупность свойств фактора среды обитания человека, определяющих их способность вызывать неблагоприятные для здоровья эффекты при определенных условиях воздействия:

а) қауіп-қатер

b) қауіптілік

с) экспозиция

d) беймәлімділік

е) кумуляция

40. Тіршілік ету ортасының факторымен байланысты адам денсаулығына және оның келешектегі ұрпақтарының денсаулығына қолайсыз салдарының айқындығының дәрежесі мен оның дамуының мүмкінділігін анықтау үрдісі – бұл:

а) қауіп-қатер

b) қауіптілік

с) экспозиция

d) беймәлімділік

е) кумуляция

41. Экспозияға ұшырайтын популяцияға әсер ету айқындығының дәрежесі мен дозаның өз ара байланысы – бұл:

а) қауіп-қатер

b) «доза – әсер» тәуелділік

с) экспозиция

d) қауіптілік

е) кумуляция

42. Қоршаған орта факторларының әсері нәтижесінде қатерлі ісіктердің пайда болуы – бұл:

а) бейканцерогендік қауіп-қатер

b) жүрек-өкпе патологиясының пайда болуының қауіп-қатері

с) канцерогендік әсер

d) экспозиция

е) кумуляция

43. Халық денсаулығы мен тіршілік ету ортасының жағдайын мемлекеттік бақылау жүйесі, оларды талдау, бағалау және болжамдау, сонымен қатар тұрғындардың денсаулық жағдайы мен тіршілік ортасы факторларының арасындағы себеп-салдар байланысын анықтау – бұл:

а) экологиялық мониторинг

b) салдар мониторингі

с) әлеуметтік-гигиеналық мониторинг

d) санитарлық- гигиеналық мониторинг

е) экспозиция мен қауіп-қатерлер мониторингі

44. Талдауға алынған химиялық заттың әсер етуінің белгілі бір тәртібі мен жағдайларында зиянды әсері болмауының жоғары мүмкіндігі – бұл:

а) норматив

b) экспозиция

с) қауіпсіздік

d) кумуляция

е) денсаулық

45. Қауіп-қатерді бағалаудың аяқтау сатысы

а) қауіп-қатерді сипаттау

b) экспозицияны бағалау