Гарады Беларусі ў першай палове XIX ст.

Сацыяльна-эканамічнае развіццё гарадоў Беларусі знайшло адлюстраванне ў манаграфіі беларускага гісторыка А.М.Лютага.

…В конце 50-х годов XIX на территории современной Белоруссии числилось 42 города (4 губернских, 32 уездных и 6 заштатных). Из них 6 белорусских городов входило в состав Виленской губ.: Вилейка, Дисна, Ошмяны, Лида – уездные, Друя, Радошковичи – заштатные; в Гродненской губ. было 6 городов: Гродно – губернский, Брест, Волковыск, Кобрин, Пружаны, Слоним – уездные; 13 городов входило в состав Могилевской губ.: Могилев – губернский, Быхов, Гомель, Климовичи, Копысь, Мстиславль, Орша, Рогачев, Сенно, Чериков, Чаусы – уездные, Бабиновичи, Горки – заштатные: 11 городов находилось на территории Минской губ.: Минск – губернский, Бобруск, Борисов, Игумен, Мозырь, Новогрудок, Пинск, Речица, Слуцк – уездные, Докшицы, Несвиж – заштатные и 6 городов – на территории Витебской губ.: Витебск – губернский, Городок, Дрисса, Лепель, Полоцк, Сураж – уездные.

К концу 30-х годов XIX в. еще около 12% всего числа городов Белоруссии (5 из 43 городов) были частновладельческими…

Лютый А.М. Социально-экономическое развитие городов Белоруссии в

конце ХVIII – первой половине XIX века. Мн., 1987. С. 16.

23. Гандаль у Беларусі у першай палове XIX ст.

Урывак з працы беларускага гісторыка В.В.Чапко.

… Всего в первой половине XIX в. насчитывалось не более 10 крупных ярмарок; 1 собиралась в Минске, 3 – в Гомеле, остальные в местечках, в среднем по 2 на губернию. На крупных ярмарках купцы из русских, украинских, польских городов торговали промышленными товарами, на всех остальных продавались изделия местных ремесленников и сельскохозяйственные продукты. …

Чепко В.В. Города Белоруссии в первой половине XIX века. Мн., 1981. С. 95.

24. Разважанні Адама Міцкевіча пра Беларусь і беларускую мову:

Вялікую прастору... займае краіна паміж Дняпром, Чорным морам, Бугам і Нёманам. Яна даўно згубіла агульную назву, бо розныя пакаленні, якія жылі тут, не прызнаюць ужо імя славян за свае родавае... Нарманы і ляхі прыходзілі сюды са сваей уладай, і схіляліся яны то пад скіпетрам рускіх князёў, то пад уладай Польшчы. 3 той пары, калі іх заваяваў дом Рурыка, яны былі ў складзе рускіх земляў… Тут сутыкалася каталіцкая рэлігія з усходняй царквой, шляхецкая Рэч Паспалітая з сістэмай самаўладства...

... 3 усіх славянскіх народаў русіны, гэта значыць сяляне Пінскай, часткова Мінскай і Гродзенскай губерняў, захавалі найбольшую колькасць агульнаславянскіх рысаў. У іх казках і песнях ёсць усё. Пісьмовых помнікаў у іх мала, толькі «Літоўскі Статут» напісаны іхняй мовай, самай гарманічнай і з усіх славянскіх моваў найменш змененай. Усю сваю гісторыю на зямлі яны прайшлі ў страшэннай галечы і прыгнёце.

...Мова поўдня Расіі — маларуская, на якой гаворыць амаль дзесяць мільёнаў чалавек, бясспрэчна, самая музычная, самая паэтычная і звонкая, але яна ніколі не была настолькі развітой, каб стаць мовай літаратурнай. На беларускай мове, якую называюць русінскай альбо літоўска-русінскай, таксама размаўляе каля дзесяці мільёнаў чалавек; гэта самая багатая і самая чыстая гаворка, яна ўзнікла даўно і выдатна распрацавана. У перыяд незалежнасці Літвы вялікія князі карысталіся ею для сваей дыпламатычнай перапіскі. Мова велікаросаў, на якой гаворыць амаль гэтулькі ж чалавек (трэба выключыць адсюль фінска-маскоўскі дыялект, які моцна ад яе адрозніваецца), вылучаецца багаццем і чысцінёй, але ў ей няма ні цудоўнай прастаты беларускай мовы, ні гарманічнасці і музычнасці маларускай...

Цыт. па:Філаматы і філарэты. Зборнік. Мн., 1998. С. 121-122.

Дата добавления: 2015-07-12