Ші Дәріс. Сейсмикалық күштердің әсерінен іргетастарды жобалау ерекшеліктері

Біздің еліміздің төрінде сейсмикалық әсер байқалатын аудандар бар. 7...10 балл болатын сейсмикалық құрылыс іргетасын құруға арнайы негіздемеге сәйкес қана рұқсат етеледі. Мәңгі тон болып жатын ырғалатын және ірі кесекті жыныстарда жер асты сулары 15 метр төмен сейсмикалық балл бірлікке дейін төмендейді.Топырақтың барлық түрлері үшін жер асты сулары 3 метрден аласа болса, сейсмикалық балл бірлікке дейін ұлғаяды.

Іргетасты жобалау кезінде ғимараттың жер сілкінісі кезінде орнықтылған қамтамасыз ету үшін сейсмикалық есептелінеді деформация бойынша.

Екінші топтың шекті күйі іргетастың негізіне, оның орнықтылығына және іргетас жобасының жылжымалық ерекшелігіне есептелінеді. Жер асты және еден асты қабырғаларды есептегенде, сейсмикалық әсерге ерекше назар аударуды талап етеді. Бұл конструкция үшін топырақтың генерациялық сейсмикалық қысымы және сейсмикалық тасқындар кезінде сол ортадағы кернеу күйінің өзгеру қысымына кернеу есептелінеді.

, (12.1)

мұнда:

К_с – сейсмикалық коэффицент;

- топырақты ішкі тремия бұрышы;

Р_а - топырақтың сейсмикалық активті қысымы.

Көлденең - және жанама сейсмикалық толқындарда топыраққа қосымша әсер етуші кернеуді мына формула бойынша анықтайды:

, (12.1.1)

, (12.2)

мұнда:

- сейсмикалық тербеліс жылдамдығы периодының кем болуы;

- топырақ бөлігінің меншікті салмағы;

- топырақты тізбекті сейсмикалық толқын сәйкес орналастыру жылдамдығы.

Бір мезетте сейсмикалық жүктемені алып тастаймыз бұдан:

, (12.3)

мұнда:

– ғимарат элементінің К нүктесіне қатысты салмағы;

m - ғимарат қимасына тәуелді коэффицент;

- тербеліс формуласын алатын, коэффицент және динамика коэффицент жүргізу.

Қазіргі кезде ЭЕМ динамикалық жүктемеде жұмыс істейтін іргетаспен құрылымдарды есептейтін бағдарламалар құрылуда сол сияқты С.Я. Жука атындағы гидро проект институтында «Колос» бағдарламасы құрылды.

Іргетастың табанының серпімділігі, өнеркәсіптік құрылымды біріккен динамикалық есептеулер бейнеленген олар есептерді тек мехнизм деп қана қоймайды, олардың деңгейін көтереді және нәтижені анық береді. Іргетастың сейсмикалық жер жағдайына салынудың ерекшеліктері келмейді. Ғимараттардың бөлек іргетастарды тербеліске шыдау үшін бірдей тереңдікте негізін салады. Іргетас ара қатынасы көлемде жіберіледі. Гидрооқшаулағыш қабырғаларды меншікті цемент қабатпен толтырылады. Каркасты ғимарат колонкаларды тұтастай іргетасты тақтайшадан жасайды. Тоспалы іргетас қиылысында немесе іргетастарды өзара бір—бірімен байланыстырады. Іргетас құрамына темір бетонды қолданған жағдайда олардың тесігі қиығы бойынша арматураны созылатын белдеме салынады.

Қаданы іргетастарда қадаларды төменгі жағынан тығыз топырақпен тірейді. Қадалар ростьверке өте берік орнатылуы керек. Ростьверк бір ғана тереңдікте болуы тиіс. Суға қаныққан жұмсақ құм іргетас табаны құрғанда құмды қадамен дірілге төзім етіп негіз етіп пайдалынады. 1976-84ж Газме қаласында болған жер сілкінісн көре отырып, жер асты суларының ғимарат ұймеректерде жер етуіне басты назар қолданады. Монолисті бетон ғимарттардың астында су табылған, жер сілкінісінен кейін ғимаратта жарықшаларда пайда болған. Монолисті ғимараттар мұндай жағдайда көп зиян шекпейді.

Негізгі әдебиет: 1[261-263], 2 [264-204]

Бақылау сұрақтары:

1. Динамикалық әсер болғанда ауысуда ерекшеліктер қанадай?

2. Ғимарат табанының топырақ тығыздығын сипаттап қалай анықтайды.

3. Динамикалық жүктеме беретін машиналардың жіктелуі.

4.Динамикалық жүктемемен жұмыс жасайтын іргетасты есептеудің ерекшеліктері неде?

5. Іргетастың тербелуін азайтатын шаралар?

6. Сейсмикалық жағдайда іргетасты есептеудің ерекшеліктері?

7. Сейсмикалық аудандарда іргетастарды құру негізінде қандай құрылымдық шаралар қолданады?

Дата добавления: 2015-12-08