Мұндағы А – үлгінің көлденең қимасының ауданы.

Бұл аралықта деформацияны тудырмаған күшті алып тастағанда деформация толық жойылады.

Әрі өсірілген күшті алып тастағаннан кейін әліде қалдық деформацияны тудырмаған күштің молырақ шамасын Ғ_у деп белгілейміз. Бұған сәйкес кернеу мына формуламен анықталады:

, (1.2)

Бұл кернеу серпімділік шегі деп аталады. Диаграммадағы кернеуді бұл мәніне В нүктесі сәйкес келеді, ал диаграмманың ОВ аралығы үлгінің серпімді созылу кезеңіне сәйкес келеді. Бұл диаграмма С нүктесіне дейін бір қалыпты көтеріледі де, абцисса осіне параллель ағу алаңы деп аталатын СД аралығына ауысады.

Бұл кезеңде деп белгіленген тұрақты созу күшінің әсерінен үлгінің ұзару шамасы өседі. Деформациянын мұндай үрдісі материалдың аққыштығы деп аталады және ол күшті түсіргеннен кейін жоғалмайтын қалдық ұзаруымен сипатталады. Сәйкес кернеу ағу шегі деп аталады да, мына формуламен анықталады:

. (1.3)

Аққыштық сатысынан өткеннен кейін материал қайта одан деформацияға қарсыласу қабілетіне және күшті белгілі бір шегіне дейін қабылдау қасиетіне ие болады. Бұған беріктену аралығы деп аталатын созылу диаграммасының ұлғаймалы ДЕ аралығы сәйкес келеді. Е нүктесі үлгінің қабылдай алатын ең үлкен күшіне сәйкес. Оны F_В деп белгілейміз. Көлденен қима және үлгінің есептеме бөлігінің ұзаруы бұл шекке жеткенде дейін барлық ұзындық бойынша бірқалыпты өзгереді, ал одан соң үлгінің кішігірім аралығында қарқынды өзгеріс пайда болады. Бұл мойын түрінде жергілікті жіңішкеруге және созу күшінің азаюына қарамастан мойын аралығындағы қимасының кернеуінің өсуіне алып келеді.

Максималдық күшіне F_в жауап беретін кернеу уақытша кедергі немесе беріктік шегі деп аталып, мына формуламен анықталады:

. (1.4)

Бұл кернеулер шартты, өйткені олар күшті қиманың алғашқы ауданына сәйкес шамасына бөлгенде алынған.

Үзілу кезіндегі дәл кернеуді анықтау үшін F_в бұзу күшін үлгінің мойнындағы А_ш қима ауданына бөлу керек;

. (1.5)

Тұтас сызықпен бейнеленген 1.1 суреттегі созу диаграммасы шартты, өйткені оны құрған кезде үлгінің көлденең қимасының азаюы ескерілмеген. Үлгінің көлденең қимасының өзгеруін ескерсек нақты созылу диаграммасын аламыз.

Қирағанға дейінгі үлгіде пайда болған толық ұзару үзілістен кейін азаяды, өйткені серпімділік деформациялар жойылады. Абсалюттік қалдық ұзарудың үлгінің бастапқы есептеме ұзындығына қатынасы үзіліс кезіндегі салыстырмалы ұзару деп аталады:

. (1.6)

Салыстырмалы жінішкеру мына формуламен анықталады:

. (1.7)

Аз көміртегі болаттар үшін салыстырмалы жінішкеру 60%-ке, ал салыстырмалы ұзару 30%- ке дейін жетуі ықтимал. s_т және s_пч шамалары бойынша материалдың пластикалық қасиеттері бағаланады.

1.1 -сурет. Созу диаграммасы.

Дата добавления: 2015-10-02