Обоснование 4 страница

Қазақтардың барлық мақал-мәтелдері қаймағы бұзылмаған дірілдеп тұрған философия. Қазақ философ халық, бұл қазақтың ерекшелігі емес оның өмірінің өте алыстан келе жатқандығы. Сол философияның іші тарих тұрған

115. Инженерлік ойлаудың және инженерлік әрекеттің ерекшеліктері.

Инженерлік қызметті түйсіктерге өз талаптарды қояды.Инженерлер біріншіден экстероцептор және проприцептор рецепторларды
Түйсіктер инженердің жұмыс барысында дамытылады.

Инжинерге бір нәрсе түсіндіру үшін нақтылық керек кәдімгі формулада көрсеткендей соған үйренген инженерлер.

116. Сократ пен Платонның идеализмі.

Cократ

Антикалық философияны Сократқа дейінгі кезең, Сократтан кейінгі кезең деп те бөледі. Сократқа дейінгі кезең натурфилософия деп аталды. Натфилософия табиғатпен байланысты сұрақтарды зерттеді. Натфилософия әлемдегі иерархияны құрастырумен айналысты. Аспан, жер, жұлдыздар қалай пайда болды деген мәселені зерттеді. Сократ та әлемді түсінгісі келді, бірақ ол басқаша мәнерде қарастырды. Ол құбылыстан құбылысқа өту арқылы емес, жалпыдан құбылысқа қарай беттеу арқылы ізденіс жүргізді. Мысалы: әдемі заттар көп, бірақ әдемілік ұғымын бір затпен ғана байланыстырып қоюға болмайды. Әдемі заттарға ортақ қасиет бар. Оларға тән жалпылықты идея, эйдос деп атауға болады. Эйдос, жалпы идея заттардың мазмұнын, мәнін көрсетеді. Жалпылық сезім арқылы емес, ақыл, ойлау арқылы табылатын болса, онда ол ой, ақыл сферасына жатады, міне осыдан идеализм бастау алған. Сократтың ашқан жаңалығы – жалпылық туралы пікір. Онда басты идея – идея (блага) жақсылық, ізгілік мүдде. Әр нәрсенің қажеттілігі осы идеямен анықталады. Сократ үшін этикалық мәселеден жоғарғы мәселе жоқ. Жақсы адамның мәні жақсылықты білгендігі және сол біліміне сәйкес іс-әрекет жасауында. Адамгершілік ақылмен байланыстырады. Білім қайдан туады? Пікір талас: тәсіл, пікір алысу жаңа ой тудырады. (ирония, майевтика) спорттық диалектика (тәсілі).

Софистика дегеніміз – бастапқы теорияны сақтап қалу үшін логика ережелерін субъективті түрде пайдалануды мүмкін етіп қарайтын аргументтердің көп түрінің жиынтығы. Бастапқы деп алынатын теория ақиқат деп қаралады және сынауға, қайта қарауға тиым салынған болады. Софистика әдісі көздегенге жету үшін, соны дәлелдеу үшін семантикалық және логикалық ережелерді пайдаланады.

Софизм – бұл еркін таңдалынған ой толғау. Оның негізінде софист адамға о бастан қолайлы альтернативалар жатады. Софист осы альтернативалардың көмегімен кез-келген пікірді дәлелдеп шыға алады. Мысалы: бір афиналық әйел баласын үйреткен: “Қоғамдық істерге араласпа. Шындықты айтсаң, адамдарға ұнамайсың, ал өтірік айтсаң, құдайға ұнамайсың.” Керісінше де дәлелдеп шығуға болады.

Софистика адамның таным сферасында шексіз релятивизмді, салыстырмалылықты уағыздайды. Софистика біздің заманымыздан бұрын V-ІV ғасырларда дамыды. Өкілдері Протагор, Гипий, Антифонт. Протагор ақиқатты относительді деп қарастырды. “Адам барлық нәрсенің өлшемі” деген сөз Протагордан қалды. Софистиканың жақсы жағы сол: ол білім жүйесіндегі қайшылықтарды табуға жағдай жасайды. Ескі ілімнен бет-бұрыс жасау керек болған жағдайда софистиканың ролі қажет болды.

Платон

Платон Сократ ілімін ары қарай жалғастырды. Заттарды тек эмпирикалық тұрғыдан қарастыруға болмайды дейді Платон. Әр заттың өз идеясы, мәні болады. Дүние заттардан және олардың идеяларынан тұрады. Заттар мен идеялар екі түрлі байланыста болады. Заттан идеяға өту, идеядан затқа өту. “Идеялар адамсыз өмір сүре алады” дейді Платон. Идеялар космоста өмір сүреді. Олар затқа қонады, әрі заттарды тастап кете алады. Платон жалпылық туралы ілімін идеалистік тұрғыдан шешті. Жалпылық өз бетінше өмір сүреді дейді.

Платон әлемнің толық суреттемесі болатын концепция түзді. «Тимей аттың шығармасында: Дүниеде идея, материя және құдай бар дейді. Құдайды шебер жаратушы дейді. Идея мен материя қоспасынан демнург құдай әлемдік рухты жаратып, кеңістікке таратады. Әлемдік рух өзінің бастапқы күйінде стихияларға бөлінеді: от,ауа, жер. Космос ақылды тірі жан деп түсінеді. Әлемнің құрылымы мынадай: 1) Құдыретті ақыл (демнург); 2) Әлемдік рух; 3) Әлемдік дене. Болмыстағы бәрі мәңгіліктің көлеңкесі, идеялар дүниесінің бейнесі.

Платон қоғам туралы ілім негіздеді. Әділетсіз мемлекеттерге 1) тимократия (честолюбцев власть); 2) олигархия (власть богатых); 3) тирания; 4) бейбасылық пен анархияға жол берген демократиялық мемлекет. Әділет. Мемлекет құру үшін жан үш бөлігі қатысуы керек: 1) парасат;2) аффректі;3) вожделяющие (ұстамды, олар қол өнершілер, шаруалар). 1-ші даналар, олар ел басшы. Б/к. Аффекті жандар-қайратты, олар әскери қолбасшы.

Сократ объективтік идеалист, Платон да объективтік идеалист. Дүниені билейтін күш

117. Математика –ғылым тілі.Философтар мен ғалымдардың математикаға көзкарасы.

Маркс пен Беркли айтад математика шыңдалған ғылым емес, ол өмірдің бір саласы, математикада көптеген шешілмеген мәселелер бар, сондықтан математиканы зерттей беру керек екенін айтад ол рас. Қалай Маркс оған келді Капиталды жазам деп оған есеп керек болды, сондықтан математиканы арифметикадан бастап оқып, зерттеп, высший математикаға дейін жетіп барып жасаған қорытындысы. Кант айтад нағыз ғалым болу үшін ғылым математикға сүйену керек дейді. Эйнштейннің теориясы тұрған бойы математика е=mv² деген кішкентай формула, сол формула әлемде ғылыми төңкеріс жасады теория относительности. Жылдамдық көбейген сайын масса жойылмайды, тек оның түрі өзгереді, нақтылы корпускула толқынды массаға айналады. Волновой дуализм. Ғылым адамның өзін-өзі тануындағы маңызды құбылыс. Күнделікті өмірімізде ғылым деп математиканы, физиканы, тарихты айта береміз. Ғылымдардың саны көп, жылдан-жылға көбейе түсуде. Қазіргі мәліметтерге сүйенсек, XX ғасырдың аяғында әлемде ғалымдардың саны 5 миллионнан асып кетті, ғылым өзінің құрамына 15 мың пәнді біріктірді, жүз мыңдаған ғылыми журналдар жарық көреді. Ғылымның қоғамдық маңызы одан әрі арта түсуде. Ғылымға философиялық талдау жасау оңай жұмыс емес. Оның көп ғасырлық тарихы және дәстүрі бар. Ғылымды адам мүмкіндіктері тұрғысынан саралап, жүйеге келтіруге тырысқан алғашқы философ – Аристотель. Ол барлық ғылымдарды теориялық, практикалық және шығармашылық деп үлкен үш топқа бөлген. Теориялық ғылымдар әлемнің түп негіздерін, болмыстың алғашқы себептерін ақылдың көмегімен түсіндіреді. Бұған: философия, физика, математика жатады.

118. Өтпелі құбылыстың табиғаты.Қазақстанның өтпелі кезендегі ерекшеліктері мен қиындықтары.Қазақстанның әлемдегі бәсекеде қабілетті 50елдің қатарына кіру стратегиясы.

Бір қытай философы данышпан айтыпты: не дай бог жить в условия переходного периода. Біздің ата-бабаларымыз соны екі рет өтті: бірінші октябрь революциясын көрдік, екіншісі бұдан 21 жыл бұрын болды Совет үкіметінің құлауы. Осы екеуінің өтпелі кезеңі ауыр, өйткені ескі қоғам кетті сонымен бірге оның заңы да құлады. Жаңа қоғам келе жатыр әлі заңы жоқ, үкіметі де жоқ келе жатыр. Осы екеуінің арасы өтпелі дәуір. Осы өтпелі дәуірде таза адамдар осының ақырын күтейін деп жүрді күтіп. Арам адамдар Бас салып бәрін алып алды. Солар кейін 2-3 күнде байып шыға келді. Кейін заңдастырып алды жаңа үкімет келгеннен кейін. Заңдастырғасын оған тие алмайсын, оның меншігі. Сонда бұған себеп болған өтпелі дәуір, ауыр кезең. Шүкіршілік айтамыз биздің еліміз осыдан жақсы өтті, қиналған мен басқа елдерден жақсы. Украйнада, грузияда, қырғызстанда революциялар болды, басқалары да оңған жоқ, ал бізде ол шешілді. Оны біз бүгін ауызды толтырып айта аламыз

Әлемдiк тәжiрибе дәлелдегендей экономиканың шикiзат бағыттылығы елдiң тиiмдi және тұрақты дамуын қамтамасыз етпейдi. Сондай-ақ бүгiнгi жаһандану кезiнде ұлттық экономика бәсекеге қабiлеттi болмаса, онда оның болашағы бұлынғыр болып табылады. Сондықтан да бiзге мемлекет ретiнде қалыпты жұмыс iстеу үшiн тұтастай алғанда экономикамыз бәсекеге қабiлеттi болу керектiгi сөзсiз. Ал осыдан барып әр сектордың өз мiндетi туындайтыны белгiлi. Жалпысында бәсекеге қабiлеттiлiк – экономикалық категория болып табылады.
Бәсеке жалпы экономикалық құндылықтар мен жетiстiктердi дамытудың негiзгi құралы болып табылады. Бәсекелiк рынокта қызмет етушi фирмалар мен кәсiпорындар қоғамның әр түрлi сұранысына бейiмделiп, тиiмдi инвестицияларды орынды пайдалану арқылы ғылыми-техникалық прогреске ұмтылады, өндiрiстiк және қосымша шығындарды азайта отырып, сапалы өнiмдер шығарудың көлемiн арттыруға ынталы болады.
Осылайша әрбiр кәсiпкердiң бәсекеқабiлетi жоғары болуының нәтижесiнде әлемдiк экономикалық рынокта ұлттық экономиканың бәсекеқабiлеттiлiгi артады.
Бәсеке қоғамға экономикалық еркiндiктi, тиiмдiлiктi, дамудың тұрақтылығын, экономикалық қауiпсiздiктi ұсынады. Немiс экономика-сының белгiлi экономист ғалымы Людвиг Эрхард бәсекелестiктiң экономика үшiн қажеттiлiгiн келесi жолдармен көрсетедi: "... рыноктың шаруашылық және оның қызмет ету механизмi еркiн бәсекелестiктен ажырап қызмет етуi мүмкiн емес...”. Бәсекенiң экономикалық табиғаты жеке меншiктiк қатынастармен тығыз байланыста болады.
Бұл тақырыптың өзектiлiгi Елбасымыздың "Бәсеке қабiлеттi Қазақстан”, "Бәсеке қабiлеттi экономика” және "Бәсеке қабiлеттi халық” деген Қазақстан халқына Жолдауында, елiмiз үшiн өзектi мәселелердiң бiрi Қазақстан Республикасын ұлттық экономиканың бәсекеге қабiлеттiлiгi жоғары деңгейде дамып, әлемдегi дамыған елу елдер қатарына қосылу керектiгiн атап көрсеткен болатын.
Қазiргi кезде нақты рыноктық қатынастар орнап, бағаны белгiлейтiн тек қана сұраныс пен ұсыныс деп төте айту қиындау. Өйткенi фирмалар белгiлi бiр рынокта, белгiлi бәсеке жағдайында және белгiлi рынок құрылымының негiзiнде әрекет жасайды.
Рынок құрылымы фирмалардың саладағы санына, фирманың көлемiне, тауар сипатына, оның рынокқа ену жеңiлдiгiне немесе ақпараттың қолда болуына байланысты.
Экономикамыздың нарықтық қатынастарға өтуiне байланысты бәсеке түралы көп кездестiремiз. Бәсеке өз кезегiнде рыноктық экономиканың сұраныс пен ұсыныс сияқты негiзгi элементi болып табылады. Бiрақ қазiргi жағдайда қайбiр елдiң болмасын, оларда таза бәсекелестiк экономикалық рынок жоқ.
Экономика біздің дамуымыздың басты басымдығы, ал экономикалық өсімнің барынша жоғары қарқынмен қол жеткізу негізгі міндетіміз болып қала береді.
Біз бұған өз экономикамыздың бәсекелестік қабілетін арттыру арқылы елімізді дамытуын 2015 жылға дейінгі жоспарына сәйкес қол жеткіземіз.
Бәсеке ұғымы нарықтық экономиканың тиімді жұмыс істеуі мен дамуының басты тетігі болып табылады. Бәсеке жоқ жерде және өңдірілген өнім бәсекеге төтеп бере алмайтын болса, нарықтық экономиканы тиімді деп, ал оның өсуі тұрақты деп атуға болмайды.
Қазақстан экономикасының тап бүгінгі күндегі дамуының негізгі үрдістерін және бағыттарын сараптай келе бәсекеге қабілеттіліктің ақтандақ-тары анықталады. Жалпы еліміздің сол бәсекелестік күресіндегі қабілеттері мен мүмкіндіктері, сонымен қатар әлемдік экономикалық деңгейдегі даму мәселесі қозғалады. Сыртқы және ішкі экономикалық үрдістердің маныздылығы, ондағы Қазақстан ұстанатын позициясының қаншалықты беріктігі туралы мәселелер қарастырылады.
Қазіргі танда әлемдік экономика жаҺандану үрдісінде іске асырылып, бағдарланып жасалуда. Әлемдік экономикаға интеграциялану барысында әрбір мемлекет, сол мемлекеттің әр бір аймағы мекеме мен өнеркәсібі өзіне тиімді деген жағдайды ұстануға тырысуда. Дүние жүзілік денгейде экономикалық тұрғыдан күш сынасу үшін, мемлекет ішкі жағдайды неғұрлым берік әрі жүйелі құрылған болуы керек. Ішкі экономикалық жағдайының беріктігі оның экономикалық даму тұрақтылығы, озықтығына байланысты. Сол себепті бәсекеге қабілеттілік әр бір мемлекеттің әлемдік экономикалық сахнадағы рөлін анықтаушы болып табылады. Және бүгінгі күнде экономикалық манызды шарт. Қазақстан Республикасы әуелден ресурс тұрғысынан жоғары қамтылған мемлекеттердің бірі, алайда экономикалық дамуы тежеулі еді. Республиканың басты мақсаты бар ресурстарды қолданып мешеулікті артта қалдырып, аршынды дамып келе жатқан, экономикалық деңгейі ең жоғары 50 мемлекеттің қатарына қосылу. Бұл мақсатқа тек бәсекеге қабілеттіліктің әр бір көрсеткішін жан жақты зерттеп оның тиімдісін өзімізге қолдану арқылы жетуге мүмкін. Сондықтан тап бүгінгі күнгі экономикамызда жетіліп келе жатқан бәсекелестікті ұлғайту өзекті болып табылады.

119. Рационалдық таным және оның формалары.Танымдағы сезімдікпен рационалдықтың бірлігі.

Рациум деген разум, ақыл. Сезімдік екеуі де бірге алдымен сезімдік пайда болад сосын ақыл келед

Таным теориясы немесе гносеология философияның алғашқы даму кезендерiнен келе жатыр (гр. gnosis-таным, logos-ұғым, iлiм).

Гносеология- адамның танымдық iзденiстерiнiн табиғатың, бiлiмнiң шындыққа қатынасың, оның мәдениет және қатынастар-байланыстар жүйесiнде алатың орының, даму шарттарың, ақиқат өлшемiн және сонымен қатар, шынайы бiлiмдерге жету заңдылықтарың мен әдiс-тәсiлдерiн қарастырады.

Одан кейiн, кең тараған эпистемология термины пайда болады (гр.episteme-бiлiм, logos-iлiм). Бұл терминмен әдеттей ғылыми таным теориясың белгiлейдi.

Декарт заманының батысеуропаның философиясында танымды “субъект-объект” арақатынасы негiзiнде қарастырып келе жатыр. Танымсубъектiсi деп арнайы мақсатқа негiзделген, белсендi пәндiк-практикалық таным әрекетiн жасаушы және оны бағалаушыны айтады, мұда жеке индивид, ұжым, әлеуметтiк топ, жалпы қоғам жатады.

Рационалды таным туралы сөз қозғағанда, пайым (рассудок) және зерде (разум) өзара қатынасын да анықтау кажет. Антика кезеңiнде, адамның танымдық қабiлеттерiнде, пайымды байқау қабiлетiне, ақыл ой арқылы танылатың заттарды түсiнуге мүмкiндiк беретiн десе, ал зерде пiкiр талас жүргiзуге мүмкiндiк беретiн, логикалық операциаларды саналы түрде бiртiндеп жүргiзу қабiлетiне жатқызған. Және де, зерде адамның танымдық қабiлеттерiнiн ең жоғары болып есептелдi, өйткенi тек ол ғана мәндiлiктiн жалпы бiртұтас бейнесiн қамти алады жәнеде олардын негiзгi принциптерiн, заңдылқтарын, бастапқы негiздерiн танып бiлуге мүмкiндiк бередi. Ол нағыз даналық, философтың түпкi мақсаты.

Пайым мен зерденiн өзара қатынасын түсiндiруге И.Кант та өз үлесiн қосты. Оның пiкiрiнше, “барлық бiлiм сезiмнен басталады да, сонан сон ол пайымға өтедi және зердеде аяқталады, бiзде одан жоғары ештене жоқ”. Канттың айтуынша пайым- пiкiр айту, ойлау қабiлетi, ережелер берушi. Ол тәжiрибеге сүйенедi, сезiмдiк таным нагiзiнде алыңған материал. Бұл “материалдан” логикалық операциялар жүргiзу арқылы, ол жаңа ойлар тұжырымдайды, алған бiлiмдердi реттейдi, тәжiрибеден алған мәлiметтердi классификациялап, жүйелейдi, субъектiге таныс жағдайларда тез үйренуге көмектеседi.Ал зерденiң, өзiнiң iшiнде ұғымдар мен принциптердiн қайнары бар. Зерде оларды ақылдан да, сезiмнен де алмайды. Ол өзi ұғымдар мен принциптердi жаратады. Және егер пайым бар бiлiмдер шеңберiнең шықпайтың болса, ал зерде олардан тыс шығып бiздiн бiлiмдерiмiздi кеңейтiп, терендетедi.Пайым мен зерденiн ерекшiлiктерiн анықтай отырып Кант оқушының интелектуалды қасиеттерiн дамыту жолдарың ұсынды: 1) жалпыны тану, пайымдау қабiлетiн қалыптастыру, ережелер құруға үйрету; 2) пiкiр қалыптастыру, ерекшенi жалпыға келтiруге үйрету; 3) жалпыдан ерекшенi белгiлеу, принциптердiн өзiң қалыптастыруға үйрету, зерденi қалыптастыру.

120. Бөлшектермен өріс қазіргі әлем суретінің абстракциясы.

Корпускулды толқынды дуализм. Бөлшек – частица, өріс – поле осы екеуінің бірлігі. Масса жойылмайды поленің кезінде масса толқынға айналып кетеді Жылдамдық көбейген сайын масса жойылмайды, тек оның түрі өзгереді, нақтылы корпускула толқынды массаға айналады

121. Табиғат ұғымы.Табиғи орта.Биомасса мен техномасса.

Биомасса – табиғи өмірдің байлығы, техномасса- сол байлықты пайдалану, техникамен араласа пайдалана білу. Қазіргі кезде биомасса азайып бара жатыр диді, бірақ азайған мен жаңа түрлері шығуы мүмкін өйткені таным шексізге дейін.

Бізді қоршаған орта: жан-жануарлар мен өсімдіктер, Жер мен Ай, Күн мен алыстағы жұлдыздар — осылардың барлығы да табиғат деген ауқымды ұғымды білдіреді.

Адам - табиғаттың ажырамас бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер-Ана» деген егіз үғым қалыптаскан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы - Көкшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген.

Сондықтан орман-тоғайларды сақтап, қоршаған ортаның, өзен мен көлдердің ластанбауына ерекше мән берген.

122. Таным процессіңің диалектикасы.

таным процестері — түйсік, қабылдау, зейін, елес, ес, қиял, ойлау мен сөйлеу: эмоциялық, процестер адамның көңіл-күйлері сезімі;

Алдымен көреді, одан кейін ойлайды ой қорытады және өмірге қолданып сынайды..

123. Л.Фейербах «Болашақ философиясының негізгі қағидалары».

Бұл програмный документ деревняда тұрып, 43 жылы жазды.Бұнда 3 мәселе қолданылыды:1- тейзмді сынайды, тейзм деген құдайға сену, яғни сол қайдан шықты дегенде бұл адам ойының копиясы, адамның ойы тудырған нәрсе.2- понтейзмді сынайды– табиғат құдайы деген.3-адам мен адамның қарым қатынасы нағыз дін, нағыз құдай дейді.

Людвиг Фейербах – класикалық неміс философиясының соңғы өкілі. Германиядағы жүз жылға созылған идеалистік, діни көзқарастың түндігін батыл сыпырып тастап, өзінін ашықтан – ашық материалистпін деп жариялады. Оның басты еңбектері: “Христиандықтың мәні”, “Болашақ философиясының негізгі қағидалары”, т.б. Ол дүниенің материядан тұратынын мойындап, табиғаттың санадан тыс, оған бағынышсыз екенін дәлелдеді. Ол рух пен дене арасының алшақтығын жойды. Фейербах болмысты – бастаушы, сананы баяндауыш деп қарады. Табиғат денелерден, материядан, сезімдіктен тұрады, деп жазды Фейербах. Табиғат мәнгі және шексіз. Сана – срның тек көшірмесі, ал психолог – идеалист сол көшірмені түпнұсқа ретінде түсіндіреді, - деп түсіндірді Фейербах. Бірақ ол антропологиялық материализмдіқуаттады. Өйткені, ол барлық материализмді тұрпайы материализм деп түсінді. Сондықтан өзін одан аулақ ұстамақ болды. “Шындық – идеализмде емес, материализмде емес, шындық тек антропология”, - деп жазды Фейербах. Бірақ ол өзінің антропологиялық материализімінің нағыз метафизикалық материализм екенін байқамады. Таным сезімнен басталады, - деп уағыздады Л. Фейербах. Шындықтың дәйегі – оның іштен туған санаға сай келуі деп түсінді. Бұл оның идеализмге жасаған кешірімі болатын. Л. Фейербах Гегельдің идеализмін орынды сынай отырып, оның диалектикасының мәнін түсінбей, оны теріске шығарды. Л. Фейербах христиан дінін де орынды санады, бірақ діннен ол біржолата қол үзбеді. “Болашақ философияның негізгі қағидалары” деген еңбегінде Л Фейер бах қоғамның қозғаушы күші – адамның адамға сүйіспеншілігі, әсіресе, ерлер мен әцелдер махабатты деп түсіндірді. Сол байланысты ол дін деп қарады. Бұл да Л. Фейербахтың идеализмі болатын. Л. Фейербах Гегельдің идеалистік философиясын сынап талдағанымен, айналып келгенде, ол әсіресе қоғамтануда идеализм шеңберінен шыға алмады.

124. Географиялық детерминизм.

Монтеске айтады-ең күшті билік табиғат дейді. Адамның өмір сүруге табиғат әсер етеді диді, ыстық жер, суық жер, қоңыржай жер. Қай жерде мәдениет дамиды, ғылым дамиды ол қоңыржай полюсы дейді.Қоғамның дамуы өзендерге байланысты дейді Иля Мещников.

«Табиғат пен өнер туралы шығармалардағы талғам туралы тәжірибе» атты еңбегінде Ш.Л.

Монтескье таным, эстетика, психология теорияларының мәселелерін дамытады. Ол

ұғымды қалыптастырудағы пәндердің ең үлкен міндет атқаратынын, барлық, суретшілер

білуге міндетті өнердің объективті заңдылықтарының бар екені туралы ойларын

дәлелдейді.

125. Н.Г.Чернышевский «Философиядағы антропологиялық принцип», «Адам білімінің сипаты».

Материалистік көз қарас. Антропологиясында айтады тәрбиеге, білімге байланысты екенін айтады. Адам білімінің сипат дегенде субъективті идеолизмді айтады

Орыс философиясының антропологиялық бағыты,яғни адам мәселесіне басымырақ қарау-оның негізгі ерекшеліктеріне жатады.ХIXғ. ортасынан бастап адамның өмір сүруі,оның бостандығы мен құндылығы,тұлғаның нәзіктігі,болмыстың неше түрлі үрейлерге толылығы т.с.с. экзистенциалдық сұрақтар орыс философиясының негізгі мәселелеріне айналды.

Революцияшыл- демократиялық философия өкілдері: Н.Г.Чернышевский, Добролюбов, Писарев, т.б. Ресейде XIXғ. аяғы мен XXғ. басында екі материализм болды: антропологиялық және утилитарлы. Антропологиялықты ұстанған Чернышевский. Оның пікірінше, табиғат төменнен жоғары қарай дамиды. Адам-табиғаттың бір бөлшегі, биологиялық тіршілік. Бұл жайында негізгі еңбегінде («Философиядағы антропологиялық принцип») адам мен халықтың рухани әрі физиологиялық дамуына барлық жағдайды жасау керек деп жазған. Капитализм дағдарысынан шығу жолы – „жерге оралу“ (аграрлы идеясы), жеке бас бостандығы және қауымдастық өмір салты.

Дата добавления: 2015-08-20