Обоснование 1 страница

Принцип актуализма является следствием, с одной стороны, принятия рационального типа мышления, с другой — применения известного логического принципа, известного как Бритва Оккама: «Не следует умножать сущности без необходимости». В применении к данному случаю он требует, чтобы из всех возможных объяснений некоторого явления выбиралось самое простое, описывающее данное явление адекватно. Следовательно, если известных законов достаточно для объяснения некоторого явления или процесса прошлого, то введение каких-то других, специфических «законов прошлых событий» является избыточным.

Принцип актуализма является главным постулатом геологии. Его можно записать в виде следующего афоризма:

сегодня, как всегда, и всегда, как сегодня.

Это та аксиоматическая истина, с которой геология начинается и на базе которой она существует по сегодняшний день. Если её «упразднить», то все теории и представления современной геологии, потеряют свой смысл и их «достоверность» окажется в лучшем случае очень спорной или попросту ложной.

Для иллюстрации этого тезиса приведём один пример. Отложения современных ледников Земли изучены достаточно хорошо и в широком диапазоне параметров. Принцип актуализма позволяет утверждать, что, если ледники существовали и в более древние эпохи истории Земли, то о них могут свидетельствовать древние породы аналогичного типа. Такие породы были найдены на огромных территориях, установлены границы их распространения и получены характерные возрастные датировки. На этих материалах сформировалась так называемая ледниковая теория. Вначале речь шла о четвертичных оледенениях, таких, например, как окское, днепровское, московское, валдайское на Русской равнине, миндель, гюнц в Альпах, висконсин, иллинойс, небраска в Сев. Америке и др. Позже удалось реконструировать и более древние оледенения, начиная с криптозоя. Появилась возможность воссоздать центры похолодания и даже построить шкалу гипотетической последовательности ледниковых и тёплых периодов за последний миллиард лет [Джон и др.,1982].

Естественно у этой теории существуют свои внутренние трудности, в основном связанные с датировками и вопросами корреляции различных отложений. Частично их удаётся преодолевать, хотя, навряд ли, все они устранимы в принципе. Однако, у ледниковой теории, несмотря на её кажущуюся очевидность, существуют альтернативные варианты [Чочиа, 1978]. Одним из оснований для отрицаний ледниковой теории являются многочисленные находки в отложениях ледникового типа остатков морской фауны. Эти находки можно было бы объяснить морскими трансгрессиями, происходящими одновременно с «ледниковыми периодами». Но такие совпадения несовместимы с позициями физической географии о сокращении объёма жидкой фазы океана при переходе значительной её части в лёд, что должно сопровождаться регрессиями. Против ледниковой теории «работают» и оценки скоростей распространения ледниковых покровов и их экзарационной способности [Петерсон, 1972], а также некоторые геологические данные, связанные с сохранением рыхлых кор выветривания под «ледниковыми» отложениями. Существуют и много других данных, которые не укладываются в ледниковую теорию.

Тем не менее, ледниковая теория сегодня наиболее полно разработана. Пока для неё нет хорошей замены, но она далеко не безукоризненна и не может объяснить большое число фактов, многие из которых «работают» против неё.

Общая и неустранимая трудность её верификации состоит в том, что нам не дано заглянуть в прошлое, нам дана возможность только интеллектуального воспроизводства вариантов, не проверяемых в принципе. В этом смысле прогноз прошлого хуже прогноза будущего, результатов которого, вообще говоря, можно дождаться.

Актуализм далеко не современная концепция. Его идеи появились еще в эпоху Возрождения (XVI—XVII вв.) и в той или иной форме содержались в рабо­тах Леонардо да Винчи, Николы Стенона, Ж. Бюффона, Д. Геттона, М. В. Ломоносова. Од­нако в наиболее полном виде они были сформулированы Чарльзом Лайелем в его работе «Основы геологии, или по­пытки объяснить древние изменения поверхности Земли дей­ствующими и сейчас процессами» [1830-1833 гг.]. Ч. Лайель попытался сделать историю Земли познаваемой, определив три основных принципа.

1. Все процессы, меняющие облик Земли, постоянны во времени – принцип однообразия.

2. Силы, определяющие развитие Земли, действуют медленно, но непрерывно – принцип непрерывности.

3. Малозаметные изменения за длительный период непрерывного действия приводят к большим переменам без допол­нительных катастроф – принцип суммирования.

Это форма понимания актуализма является наиболее простой. Она предполагает простую повторяемость геологических процессов в истории развития Земли и обычно называется униформизмом ((uniform – форма, англ.). По существу, это концепция эволюционизма.

Актуализм-бүгінгі күннен қарап білу.

99. Адамдағы биологиялық пен әлеуметтік. Антропосоциогенез ұғымы.

Адам тақырыбы - философияның өзекті, байырғы және өте маңызды мәселесі. Философияның адам мәселесін арнайы зерттейтін бөлігі антропология деп аталады. Оның негізгі сұрағы -“адам дегеніміз не” мәселесі. Адам туралы толық мәліметті пәнаралық зерттеу аясында көптеген ғылымдардың көмегімен жинақтауға болады. Сондықтан да соңғы жылдары адамтану ғылыми танымның ерекше саласы және оқу пәні ретінде жеке қарастырылады. Философия адамды тиянақты, бүтін, біртұтас жүйе деп анықтайды. Ол адамды барлық мәндік қасиеттері мен құбылыстарының өзіндік рухани - практикалық іс - әрекетінің біртұтас жүйесі ретінде, көпжақты, әмбебап жан етіп көрсетеді.

Адамның табиғаты мен мәні туралы сұрақ философия тарихындағы барлық ілімдерде орын алған. Адам проблемасын философиялық зерттеудің негізгі өзегі етіп қарастыратын экзистенциализм, персонализм және философиялық антропологияның басқа да көптеген ағымдарын қоспағанның өзінде психоанализ, герменевтика, структурализм, аналитикалық философияда, социобиологияда адам тақырыбы көрнекті орын алып отыр. Мұның өзі тек жай ғана кездейсоқтық немесе ұқсастық емес. Қазіргі уақытта адам төңірегіндегі мәселелердің алдыңғы қатарға шығып, Әлемнің барлық түкпірінде өзекті мәселеге айналуы, ең алдымен, нақты индивидтің күнделікті өмір сүруінде кездесіп отырған өмірлік мәселелердің ұдайы шешіліп отырылуы қажеттігінен туындап отыр. Ядролық қару – жарақтың күннен-күнге көбейе түсуі, табиғи ортаның бұзылуы адамдарды өте бір қиын сын сағатына әкеліп, апырау, осы адамзаттың ертеңгі күні не болмақ деген үрейлі сұрақтарды жиі-жиі туғыза түсуде.

Генетикалық инженерияның даму бағыты, әртүрлі органдарды трансплантация жасау мүмкіндіктері адамның биологиялық табиғаты туралы үйреншікті көзқарастарды өзгерте түсуде. Сонымен қатар, адам биологиясының біз білмейтін қаншама терең сырлары бар екендігіне де күмән жоқ.

Адамдар өз мүмкіндігін қоғамдық ортада басқалармен қарым-қатынас жасау арқылы іске асырады. Қарым-қатынастың алғашқы түрі “мен” және “сен” деп бөлінуден басталады да, әр адам өзінің “менін” басқалармен қарым-қатынаста танытуға тырысады.

Адам организмінің қандай ерекшеліктері мен биологиялық қажеттіліктері қоғамдық өмірге ықпал етті, оған негіз болды. С.Крапивенский А.Роза (АҚШ) мен Я.Шепаньскийдің (Польша) еңбектеріне сүйене отырып, адам организмінің бірнеше ерекшеліктерін атап көрсетті.

а) тік жүру адамның негізгі анатомиялық ерекшелігі ретінде оған қоршаған ортаны оңтайлы қабылдауына мүмкіндік берді, алдыңғы екі аяғының бірте-бірте қолдың қызметін атқаруына, өз қолымен қарапайым құралдар жасауына алып келді;

б) күрделі де нәзік қимылдарды орындай алатын берік қолдар;

в) кеңістікте жақсы бағыт беретін және үш өлшемді де көре алатын, алдыға бағытталған көзқарас.

г) психикалық өмір мен интеллектік жоғары дамуына жағдай жасайтын үлкен ми мен күрделі жүйке жүйесі;

д) ерін, көмекей күрделі өзгеріске түсіп, сөйлеу қабілетінің қалыптасуы;

е) балалардың ата-аналардан ұзақ уақыт бойында бағыныштылықта болуы, өсу мен жетілудің ұзақ уақытқа созылуы;

ж) туа біткен импульстер мен қажеттіліктердің икемділігі.

д) сексуалдық құмарлықтық тұрақтылығы тағы басқа да ерекшеліктер. ²⁷

Бұлардың бәрі адамның анатомиялық, физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерін қамтиды, сонымен қатар‚ оның мәдени, әлеуметтік іс-әрекеттерінің биологиялық негіздері болып табылады.

Адам биологиялық ақпаратпен қатар әлеуметтік ақпаратты да иеленеді. Адам болмысының толыққандығының маңызды белгісі оның өткенімен және болашағымен байланысуды тек сезіну - түсіну ғана емес, бұл рухани қарым-қатынастық адамның қазіргі болмысының жан-жақтылығымен, тереңдігімен өлшенеді.

Бұдан бұрынғы дәстүрге сүйенсек, ғылыми әдебиеттерде адамның әртүрлі қасиеттерін көрсететін “личность”, “индивид”, “индивидуальность” ұғымдарын қазақ тілінде “тұлға”, “индивид”, “индивидуалдылық” деп айтып жүр еді. Осы тұрғыда философия ғылымдарының кандидаты Сапар Оспановтың “Қазақ тілі мен Әдебиеті” журналының 1997 жылғы 9-10, 11-12 сандарында жарық көрген “Азамат” ұғымын жаңғырту және оны өзінің ғылыми тұғырына көтеру” тақырыпты мақаласындағы ұсыныс көңілге тұрарлық екенін ескеруіміз қажет.

Биологиялық тірі жандарғы ұқсастығы, әлеуметтік оның саналығы.адамгершілік осыдан туындайды.

100. Ш.Құдайбердиев Үш анық».

30 жыл жүріп кішкентай кітап жазды1898-1928. Бізде философиялық ой болғанмен, филос ғылым болған жоқ. Үш мәселе көтереді: 1- дүние материадан тұрады, күннин сәлесі қандай жылдамдықпен жүретінін айтады.2- жан мәнгә өлмейді деген,сондықтан ке»бір өлген адамдар тірі адамдармен сөйлесіп жүреді деген,сперетиз білмегендіігі 3- адамгершілік адамға ең жоғарғы қасиет. «алтынды көрсе періште жолдан тайады» Шәкәрім «Үш анық» деп аталатын философиялық трактатын жазуға даярлыкты 1898 жылдан бастап кірісіп, отыз жылдай ізденіп, жиған-тергенін өз ой көрігінен өткізіп, қорытындыны 1928 жылы аяқтағанын көреміз.

Шәкәрімнің «Үш анығында» сөз болатын басты мәселе ар ілімінің негізі боп табылатын нәрсе «Адамдағы: ынсап, әділет, мейірім — үшеуі қосылып ұждан деген шығады. Мұны орысша совесть деп атайды... бұған нана алмаған адамның журегін еш бір ғылым, өнер, еш бір заң тазарта алмайды... ұжданы сол жанның азығы екеніне ақылмен сынап істесе, оның жүрегін еш нәрсе қарайта алмайды»,— деп тебірене терең ой толғауы бүгінде кайта кұру заманында халқымыздың алға койып отырған рухани жағынан жаңару талабына да үндес келіп жатыр емес пе? Бұлай дейтін себебіміз кеше ғана орыс халқының айтулы ғалымы академик Лихачев адамгершілік тәрбиеге шешуші мән бермейінше, ендігі жерде коғамның өмір сүруі екі талай деп үзілді-кесілді пікір түюіне Шэкәрім мұрасы да үндес шығады деп білеміз.

ҮШ АНЫҚ

Адам хақиқатты бас көзімен көрмейді, ақыл көзімен көреді... Өлімнен соң бір түрлі тіршілік бар. Екі өмірге де керекті іс — ұждан. Ұ ж д а н — дегеніміз ынсап, әділет, мейірім.

101. XVII-XIXғ.ғ.орыс философиясы,оның өмірмен байланысы.

Радищев өмірде өте жақсы адам болған, екатириннин кезінде көтеріліп, одан кейін он жылға сотталып, келгенсон тағы сондай қауіп болғансон өзін өзі өлтірген кісі. Ол үстеп тапқа жақпау себебі. Ол басы байлықты сынады. Басы байлық ресейдің маңдайындағы соры екенін көрсетті, неше түрлі өмірде заңсыздықтың бар екенін, помещиктер ойына келгенин істейтінін ашып, өзінің петербург пен мәскеуге саяхат деген еңбегінде жазған сол кітабы үші. Он жылға сібірге жер аударды, пажы болған

102. Информатиканың қалыптасу тарихы. Шеннон айтты го.

Ең алғашқы пайда болған есептеу құралы есепшот болып табылады. Кейбір деректерге сүйенсек,есепшоттың жасы 2000-5000 жылдар шамасында, ал пайда болған жері ертедегі Қытай немесе ертедегі Египет, тіпті ежелгі Греция болуы да мүмкін. Бұл санау құралын гректер мен Батыс-Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суан-пан», жапондықтар «серобян» деп атаған. Бұл құралмен есептеулер оның шұңғыл тақтада орналасқан тастарын жылжыту арқылы жүргізілген. Тастар піл сүйегінен, түрлі түсті шынылардан, қоладан жасалды. Осындай есепшоттар қайта өркендеу дәуіріне дейін пайдаланылып келді. Оның жетілдірілген түрі осы күнге дейін қолданылып келеді. XVII ғасырдың басында шотландиялық математик Джон Непер логарифм түсінігін енгізді және логарифм кестесін жариялады. Ал 1761 жылы ағылшын Д.Робертсон жүгіртпесі бар навигациялық есептеулер жүргізуге арналған логарифм сызғышын жасады. Мұндай құрал жасау идеясын 1660 жылдары Исаак Ньютон ұсынған болатын. Соңғы кезге дейін логарифм сызғыштары инженерлердің бірден-бір есептеуіш құралы болып келді, бірақ өткен ғасырдың екінші жартысында пайда болған электронды калькуляторлар оларды қолданудан ығыстырды. 1642 жылы француз математигі Блез Паскаль он тоғыз жасында дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасы деген атпен белгілі, жетектер мен дөңгелектерден тұратын механикалық есептеу машинасын құрастырды. Паскальдың машинасында көпорынды сандарды қосу мүмкін болды. 1694 жылы атақты неміс математигі Лейбниц Паскальдың идеясын дамытып, өзінің механикалық есептеу машинасын – арифмометрді құрастырды. Дөңгелектің орнына мұнда цифрлар жазылған цилиндр қолданылды. Бұл құрал күрделі қосу мен алу есептеулерін жүргізумен қатар, сандарды бөлу, көбейту, тіпті квадрат түбірін табу амалдарын да орындайтын болды. Кейін арифмометр бірнеше рет жетілдірілді Бұл бағытта орыс өнертапқыштары П.Л.Чебышев пен В.Т.Однер көп еңбек етті. Арифмометр қазіргі қолданыста жүрген калькуляторлардың негізін салды. Арифмометр мен қарапайым калькулятор есептеу жұмыстарын механикаландыру құралдарының қызметін атқарады, бұларда есептеуде адамның өзі әрекеттер тізбегін анықтап басқарады. Информатикакның ғылым болып қалыптасуы және адам іс-әрекетінің барлық салаларында компьютердің (ЭЕМ-ның) қолданылуы XX ғасырдың елуінші жылдарына тұстас келеді. Бұл аталым француздың Informatique, яғни Informacion (ақпарат) және Automatique (автоматика) деген сөздерінен шыққан. Көптеген батыс Европа және АҚШ елдерінде басқа аталым – Computer Science (компьютерлік ғылым) қолданылады.

Информатиканың көзі болып екі ғылым саласын санайды – документалистика және кибернетика. Документалистика XIX ғасырдың аяғында өндірістік қарым-қатынастардың қарқынды дамуына байланысты қалыптасты, оның негізгі пәні – құжаттар айналымының (ақпараттардың) тиімділігін арттырудың құралдары мен әдістерін зерттеу. Бұл информатиканың алғытарихын анықтайды, ол ауыз сөздің, жазудың, кітап басудың, радио, телефон, кино, фотография сияқты ғылым жетістіктерінің, соңында магниттік ақпарат тасушылардың даму кезеңдерімен сипатталады.

Екінші дүниежүзілік сөғыстан кейін әртүрлі жүйелердегі (жасанды, биологиялық, әлеуметтік және т.б.) автоматты басқару және байланыстардың жалпы заңдылықтарын зерттейтін жаңа ғылым – кибернетика екпінді дами бастады. Оның негізін 1948 жылы жарияланған американ ғалымы Норберт Винердің математикалық логикадан еңбектері қалады, ал бұл аталым гректің kyberneticos – басқару өнерлілігі сөзінен шыққан.

103. Биклассикалық философиядағы иррационалдық және рационалдық еместік проблема.

Шопенгуер дүние ерікпен елес, нище жаксылык пен гегль ақылды аспанга көтерді, тіпті аспанга көтерді. Шопенгауер мен нищще акылды таптады. Ырықпен билік керек деген, нище дінге қарсы кітап жазды, қоғамда зұлым адамдар өмір сүру керек, қатігез, жаны ашымайтын, ал әлсіз адамдар өмірге керек жоқ, өмірден кету керек деген, гуманиз деген солардың кетуіне жәрдемдесу деді

19 ғасырдың аяғында ХХ ғасырдың басында философияда иррационалдық сипаттағы бағыттар қалыптаса бастады. Иррационализм ұғымы рационализмге кері деген мағананы береді. Ақылмен түсінуді мүмкін емес деп, танымдағы басқа қабілеттерге назар аударады. Осы кезеңдерде пайда болған философияға бейклассикалық деген айдар тағылды. ХХ ғасыр философиясының бастамасы “Өмір философиясы” болды. Оның бірінші нұсқасы А.Шопенгауэр, Ф.Ницше, А.Бергсон есімдерімен байланысты. Олар күшке табыну түйсіктеріне мән берді. А.Шопенгауэр мен Ф.Ницше “ерік философиясын” қалыптастырды. “Өмір философиясының” екінші нұсқасы Дильтей және Шпенглер сияқты философтардың есімімен байланысты болды. Олар өмірді алғашқы реалдылық деп қарастырды. Анри Бергсон философиясында интуицияға көп мән берілді. Өмір аналитикалық ақыл таразысына салуға келмейді деп шешті.

“Өмір философиясының” өкілдері ақылгөйсимін деп, тек қайғыға тап етті. Тылсым дүниені көп айтып кетті. Осы философтарды теріске шығарсақ қайтеді деген ғалымдар шықты. Метафизикалық философияны терістеп шыққан философияны позитивизм деп атады. Бұл ағымның атының өзі позитивтік, яғни дұрыс әрі дәлелденген білімді ғана мойындау дегенді білдіреді. Позитивизмнің негізін қалаған Огюст Конт (1798-1857). Позитивисттер нақты ғылымдарды білімнің бірден-бір көзі деп жариялаған. Олар философиялық зерттулердің танымдық маңызын теріске шығарған.

Қазіргі заман философиясы.ХХ ғасыр философиясы антропологиялық сипатқа ие. Бұны экзистенциализм бағытынан көреміз. Экзистенция латын тілінен аударғанда тіршілік дегенді білдіреді. Экзистенциализмнің негізгі өкілдері Германияда К.Ясперс(1883-1969), Мартин Хайдеггер (1889-1973), Францияда Габриэль Марсель (1889-1973), Жан-Поль Сартр (1905-1980), Альбер Камю (1913-1960). Қоғам қара дүрсін күш, ол адамның болмысын тартып алады. Экзистенциализмнің түсінігі бойынша өлімнен қорыққан адам қоғамнан қорған іздейді. Бұл жалған тіршілік. Жалған тіршіліктің терең түкпірінде экзистенция жасырынады. Экзистенция шынайы жалғызілікі тіршілік. Экзистенция бір жағы қоғамдық болмыс, екінші жағы тысқары о дүниелік, “трансцендентті” болмыстың арасындағы болмыс. Экзистенцияның тағы бір қасиеті, оның интенциалығында, яғни тысқары, сыртқы, о дүниелік болмысқа, ештеңеге бағытталғандығы. Адам “шекаралық жағдайға” түскенде экзистенция анық көрінеді. “Шекаралық жағдайда” адам өмір мен өлім арасында тұрады. Осындай жағдайда адам өзін-өзі табады, өйткені, ол болмыстың ең жоғарғы түрі трансцеденциямен әсерге түседі.

104. Кездейсоқтық және компьютерлер.

Компьютерде кездейсоқ болмайды, өмірде заңдылықта бар кездейсоқта бар.

105. Материя –философиялық категория ретінде.В.И.Лениннің «Материализм және эмпириоритицизм»кітабы бойынша.Қазіргі ғылым материя құрылымы мен қасиеттері туралы.

В.И.Ленин обективті және реалдық деп анықтама берген.

Материя ұғымы философиялық материализмнің негізгі іргетасы. Ол әлем мен адамды табиғи себептерге сүйене отырып зерттеудің ұзақ тәжірибесінен туындаған.

Ғылымның ірі жетістіктері әлемнің механикалық үлгісінің іргесін босатты. Материя туралы білімнің аясы одан да кеми түсті. Ғылымда қалыптасқан осы бағытты қорытындылай отырып, В.И. Ленин 1908 жылы материя ұғымының кеңейтілген анықтамасын берді: “Материя дегеніміз - адамға оның түйсіктері арқылы мәлім болатын, біздің түйсіктерімізге тәуелсіз бола отырып, сол түйсіктеріміз арқылы көшірмесі алынатын, суреті түсірілетін, бейнесі жасалатын, объективтік реалдылықты белгілеу үшін қолданылатын философиялық категория”.

Яғни, материя дегеніміз біздің сана-сезімізден тыс өмір сүретін реалдылық, өйткені ол адамнан, адамзаттан тыс өмір сүреді. Әлемді ешкім жасаған жоқ, ол болған, болады және бола бермек. Әлем шексіз, шетсіз, ол көпжақты, көп қырлы, оның әр түрлі қасиеттері, ерекшеліктері бар. Әлемнің шексіздігі ондағы процестер мен құбылыстардың ешқашан аяқталмайтынын білдіреді. Материалдық әлемнің басы, соңы жоқ, ол ұдайы даму, ұдайы өзгеру, ұдайы қалыптасуда болып отырады.

Адам, оның өмірі - басы мен аяғы жоқ, шексіз де шетсіз әлемнің тарихындағы бір ғана сәт немесе өте кішкене әлем. Материяға біртұтастық, яғни бүтіндік және құрылымдылық, біркелкілік тән. Әлемнің әр түрлі бөліктері мен қырлары өзара тікелей немесе бір бірі арқылы байланысқан – табиғат пен қоғам, тұлға мен тап. Материяның өмір сүру тәсілі - қозғалыс. Қозғалыс дегеніміз кез келген өзгеріс. Қозғалыс объективті, абсолютті, салыстырмалы, мәңгі. Қозғалыс көп түрде болады. Ф.Энгельс қозғалыстың негізгі бес түрін көрсетіп, жүйелеген еді. Олар: механикалық, физикалық, химиялық, биологиялық, әлеуметтік деп аталған. Қозғалыстың ең қарапайым түрі механикалық қозғалыс, ол заттар мен құбылыстардың кеңістікте орын алмастыруын білдіреді. Әлеуметтік қозғалыс қоғам өміріндегі шым-шытырық құбылыстар мен процестерді бейнелейді.

6. «Алаш» партиясының бағдарламасы.Алаш Орда үкіметінің құрулуы. Ә.Бөкейханов,Х.Досмухамедов,М.Шокаев.Алашордашылардың трагедиясы.

Алаш партиясы 1917 ж июльде Орынбор қаласында құрылды. Алаш орда үкіметі сол жылы желтоқсанда Орынбор қаласында 2 съезде құрылды. Бірінші партия сосын үкімет құрылды. Оның ішінде Ә.Бөкейханов,Х.Досмухамедов,М.Шокаев т.б. 25 адамнан үкімет құрылды. Бірақ бұлардың соры 1917 жылдың желтоқсанында Алаш орда үкіметін құрғаны. Одан 1 жыл бұрын болғанда ондай болмас еді. Олар Совет үкіметі орнағаннан кейін құрды, сондықтан бұлардың ролі контрареволюция болды. Октябрде революция жеңді, желтоқсанда бұлар алаш орда үкіметін құрды қарсы. Егер Алаш орданы октябрь революциясынан бұрын жасаса патша үкіметі қудалар еді, Одан кейн болды совет үкіметі қудалады. Өмірі трагедиамен бітті. 1917 жылдың жазына қарай қазақтың либералдық – демократиялық қозғалысы жетекшілерінің Уақытша үкіметке деген сенімі әлсіреді. Өйткені Уақытша үкімет Қазақстанда түбірлі әлеуметтік-саяси мәселелер бойынша іс жүзінде құлатылған патша үкіметінің саясатын жүргізумен болды. Өзінің мәні жқнінен империалистік билеу мен басқару органы болған Уақытша үкімет нағыз демократиялық тұрғыдан ұлт және аграрлық мәселелерді шешу тұрмақ, оған талпыныс та жасамады. Басқа езілген халықтар сияқты, қазақ халқының өзін-өзі билеу, Қазақстанның өз алдына ұлттық-демократиялық автономия болуы жөніндегі мәселені мемлекеттік дәреже деңгейіне көтереді деген үмітті Уақытша үкімет аяқасты етті. Осыдан кейін Уақытша үкіметтегі шешуші позицияға ие болып отырған кадеттерге деген Ә.Бөкейхановтың көзқарасы күрт өзгерді. Мұны Ә.Бөкейханов кейінірек «Қазақ» газетінің 1917 жыылғы 23 желтоқсандағы 256-санында жарияланған «Мен кадет партиясынан неге шықтым?» деген ашық хатында (хат «Сарыарқа» газетінің 1918 жылғы 25 қаңтарындағы №29 санында басылды) жан-жақты негіздеді. Осы сұраққа кадет партиясынан неге шықтым» деген сұраққа жауабында Ә.Бөкейханов негізгі үш мәселеге оқырмандардың назарын аударған: «кадет партиясы жер адамға меншікті болып берілсе жөн» дейді. Біздің қазақ жерді меншікті қылып алса. Башқұртша көрші мұжыққа сатып, біраз жылда сытырылып қалады.

Дата добавления: 2015-08-20