йқы безінің функционалдық анатомиясы және дамуы.

Ұйқы безі бауырдың даму деңгейінде дами бастайды, вентральды дивертикуладан басқа дорсальды да дамып, кейін екеуі бірігеді. Вентральды бастама мен жалпы өт жолының шығу тегі жалпы. Ішектің бұрылысының әсерінен вентральды бастама дорсальды орынға ауысып, дорсальды бастама мен қосылады. Вентральды бастамадан ұқы безінің басы, дорсальдан денесі мен құйрығы пайда болады. Вентральды бастаманың жолы жалпы өт жолымен байланысқан, дорсальды бастаманың жолынан ұйқы безінің қосымша жолдары қалыптасады.

Ұйқы безінің қызметтері:

1. Экскреторлық, сыртқы секреторлық, асқорыту ферменттерінің (амилаза, диастаза, трипсин, хемотрипсин) түзілуі. Секреттің бөліну белсенділігі ұлтабардан түсетін тамақтың санына және жиілігіне байланысты. Ферменттер мен ұйқы безінің сөлі ортаны негіздендіреді.

2. Ішкісекреторлық, инкреторлық немесе эндокринді бөлігі. Гормондардың қанға бөлінуі 1969 жылы неміс дәрігері және патолог Пауль Лангерганс ұйқы безінің «аралшық аппаратын» жазған. Бұл аппараттың құрамында төрт клетканы ажыратады:

1. β-клеткалар – инсулинді түзеді, инсулин қанның құрамындағы қантты азайтады. (Инсулярлық аппарат массасының 70%)

2. А-клеткалар – глюкогон түзеді, ол қандағы қанттың құрамын ұлғайтады, бауырда және көлденең жолақ мускулатурадан гликогенді шығартады. Инсулиннің антогонисті болып саналады. (Инсулярлық аппарат массасының 20%)

3. С-клеткалар (Инсулярлық аппарат массасының 9,4%) – соматостатин гормонын түзеді.

4. D-клеткалар – каркас немесе строма қызметін атқарады. 1921 жылы канада ғалымдары Бартинг және бэст инсулинді синтездеген. Қант диабетін емдеу ғасыры басталды. Инсулинді тапқаны үшін Нобель сыйлығын алған. Осы уақытта румын дәрігері Пасцлеску де инсулинді синтездеген, бірақ Нобель сыйлығын алған жоқ.

Дата добавления: 2015-07-20