Сурет. Қылмыстардың ауырлығы мен санына қатысты пирамидаға ұқсас пропорция

Аса ауыр қылмыстар

Егер де ауыр қылмыс көп болып орташа ауырлықтағы қылмыс саны одан аз болса, орташа ауырлықтағы қылмыстардың латенттілігі туралы күдіктенуге болады. Мысалға, Қазақстанда 2002 жылы жасалған ауыр және аса ауыр қылмыстардың саны - 69042 болса (жалпы қылмыстылықтың 51%-і), кішігірім және орташа ауырлықтағы қылмыстар саны - 66109 (жалпы қылмыстылықтың 49%-і). Өмірде де осылай болуы, яғни өмірде кішігірім және орташа ауырлықтағы қылмыстардан ауыр және аса ауыр қылмыстардың көп жасалуы мүмкін емес. Демек, 2002 жылы Қазақстан жерінде орташа және кішігірім ауырлықтағы қылмыстар латентті болған.

Не болмаса, азаматтық істер бойынша статистикалық мәліметтермен де салыстырып құжаттарды талдауға болады, айталық ауданда ар-намысты қорлауға байланысты мың талап қойылған болса, қорлау қылмысы бойынша небәрі екі-ақ қылмыстық іс қозғалған.

Яки бұқаралық ақпарат құралдарына да контент-талдау жүргізіп, олардағы қылмыстар туралы хабарлар саны мен оларға байланысты қозғалған істердің пропорциясын зерттеу нәтижесінде де жасырылған қылмыстардың шетін көруге болды. Өйткені Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 177-бабының 1-бөлігінің 4 тармағы бойынша бұқаралық ақпарат құралдарындағы хабарлар қылмыстық істі қозғаудың бір себебі болып табылады.

Латенттік қылмыстылықты зерттеудің өзге де әдістері бар, оларға криминологиялық зерттеулердің әдістерін қарастыру барысында тоқталуға тырысамыз.

Қалай болған күнде де латенттік қылмыстылықты жалпы қылмыстылықтың бір бөлшегі екендігін ұмытпаған жөн.

Сонымен, жалпы қылмыстылықтың қоғамға қауіптілігіне тоқтала кетсек, ол:

- әлеуметтік дамуды және экономикалық өзгерістерді тежейді;

- әлеуметтік құрылымдардың қалыпты жұмысын бұзады (дезорганизация);

- әлеуметтік институттардың функциясына ықпал етеді;

- әлеуметтік тыныштықты бұзады;

- сенімсіздік, қорқу, үрейлену сезімін туғызады;

- адамдардың көңіл күйіне, өміріне, жұмысына салқынын тигізеді;

- өзінен өзі туындап отыруға қабілетті: өзгелерге ''жұқтырады'', тартады;

- елеулі материалдық және өзге де ресурстық шығындар кетеді, сондай-ақ мемлекеттік органдардың ұйымдастырылуына байланысты күш жұмсауды талап етеді.

Ұсынылатын арнайы әдебиеттер:

1. Антонян Ю.М, Бородин С.В. Преступность и психические аномалии. М., 1977.

2. Әпенов С.М. Құқықтық статистика. А., 2004.

3. Джекебаев У.С. Преступность как криминологическая проблема. А., 1974.

4. Коган В.М. Социальные свойства преступности. М., 1977.

5. Кузнецова Н.Ф. Преступление и преступность. М., 1969.

6. Латентная преступность: познание, политика, стратегия. М., 1993.

7. Лунеев В.В. Преступность ХХ века. Мировой криминологический анализ. М. 1997 г.

8. Мауленов Г.С. Основные характеристики преступности в Республике Казахстан. А., 1999

9. Преступность и правонарушение в СССР. М., 1990.

Дата добавления: 2015-11-14