Бейімделудің анықтамасы және оның физиологиялық тетіктері.

Тіршіліктік ырғақтар туралы ұғым

Бұл қалай жұмыс істейді?Кейде бізде қуат жетіп артылады, біз бәріне де оңай жетеміз, біз кез келген міндетті орындай аламыз, күніне 24 сағат бойы оқып және жұмыс істей алатын едік. Кейде біз таңертеңгілік оянамыз да.... барлығы да бұрыс жүреді. Нашар көңіл-күй, бір жеріміз ауыруда, қолайсыздықты сезінудеміз. Біз оқуға зейін қоя алмаймыз, жұмыста бәрі де дұрыс емес, оның үстіне бәрі бізден бірдеңені талап етуде!

Бұның себебі неде? Бұо биоырғақтардың жұмысы!
Кейбір ғалымдар біздің өнімділігіміз, қайтарымдылығымыз, ақыл-ойымыз және белсенділік деңгейіміз бізге ғана байланысты емес деп сендіруде. Әр адам белгілі бір биологиялық ырғақтардың әсеріне шалдығады. Адам ағзасының әртүрлі жасушалары үнемі жаңаруда (жүйке жасушаларынан басқа). Адам ағзасына барлық жасушалар толық алмасуы үшін 7 жыл қажет. Жасушалардың қалпына келуі айналым бойынша жүреді және оның ырғағы жасушалардың түріне байланысты. Егер біз бізбен болып жатқан өзгерістерге статистикалық талдау жүргізсек, нәтижесінде біз биоырғақтардың 3 қисығын аламыз:

Дене белсенділігінің биоырғағы, ол 23 күн жалғасады, - Сезім белсенділігінің биоырғағы, ол 28 күн жалғасады, - Ақыл-ой белсенділігінің биоырғағы, ол 33 күн жалғасады.

Бұл қалай жұмыс істейді?Биоырғақтар біздің туылған күнімізден бастап жұмыс істейді және айналыммен қайталанады. Биоырғақтардың қисықтары өздерінің фазасын ауыстырған кезде, ауыспалы нүктеге жетеді. Синусоида түріндегі биоырғақтар кестесінің пішіні жеткілікті түрде алдамшы, өйткені қисық биіктігі табысты немесе табысты емес күн дегенді мүлде білдірмейді. Осыған байланысты оларды дұрыс түсіне білу маңызды.

Дене биоырғағыДене биоырғағында айналымның оң фазасы дене белсенділігіне қолайлы болады, ал терісі - дене жүктемелерінен кейін қалпына келуге көмектеседі.

Оң фазада біз оптимизмге толымыз, біздің төзімділігіміз жоғары деңгейде, бізге белсенділік пен қозғалыс қажет. Біз жақсы күйдеміз, бізде қуат көп және бұл спорттық жетістіктерге жету үшін ең қолайлы сәт. Біздің ағза індеттермен, дерттермен және шаршағандықпен тиімді күресуде. Бұл уақыт белсенді қызмет пен жаңа бастамалардың уақыты.

Теріс фазада бізге демалыс, ұйқы қажет, сонымен қатар бұл денсаулықты қалпына келтіру үшін ең қолайлы уақыт. Бұл кезеңде біздің күйзеліске төзімділігіміз бен дене белсенділігіміз азырақ. Бұл қиын немесе көп уақытты қажет ететін істерді бастау үшін қолайсыз уақыт.

Қолайсыз күндері сақ және абай болу қажет, көп дене күштерін талап ететін істерді ойланбай кейінге қалдырыңыз. Егер ағзаға демалыс немесе ұйқы қажет болса - оған қарсы болмаңыз. Назар аударыңыз! Қолайсыз күндері жарақаттану көбірек болады. Осы күндері ешқандай да дене белсенділігін жоспарламаңыз!

Сезім биоырғағыСезім биоырғағының оң фазасы өнімді, ал терісінің - өнімділігі аздау.

Оң фаза - бұл алдағы күнге сеніммен қарау, қуаныш, ашықтылық, шыдамдылық және өзін өзі бақылау. Бұл, мысалға, ауызша емтихан үшін тамаша уақыт. Бұл фаза махаббатқа, достыққа, отбасы болып кездесуге, сонымен қатар ынтымақтастыққа қолайлы. Шығармашылық ойлау, шабыттану және елестету шектен тыс.

Теріс фаза - бұл алдағы күнге сенімсіз қарау, бұйығылық, нашар көңіл-күй және кейбір кездері ешкім де түсіндіре алмайтын қамығу. Сонымен қатар, бұл шүбәлар, қатты күйгелектілік және өзіне бұрын алған міндеттемелерден бас тарту ынтасының уақыты. Осыған байланысты, сабырлылық сақтаған жөн.

Қолайсыз күндері "жарылыс" қаупі бар жағдайлардан аулақ болған жөн! Қауырт келіссөздерге қатыспаңыз, бастығыңызбен немесе әріптестеріңізбен тәжікелесуді бастамаңыз.

Ақыл-ой биоырғағыБұл биоырғақтың оң фазасында біздің ақыл-ой қабілеттеріміз биікте болады, ал терісінде біздің тиімділігіміз аз.

Оң фазада біздің зейін қою қабілетіміз ең жоғары, есте сақтау қабілетіміз де өте жақсы. Бұл оқу үшін қолайлы уақыт. Ақыл-ойдың қарқындылығы жоғары, ал біздің елестету қабілетіміз шексіз. Біз кез келген жағдайға оңай икемделе аламыз. Біз қуат пен ынтаға толымыз. Бұл емтихандар мен кез келген ақыл-ой жұмысы үшін табысты уақыт. Қиын шешімдерді батыл қабылдаңыз!

Теріс фаза зейін қоя алмаушылықпен, шыдамсыздықпен, өмірге деген түңілушілікпен және бәрі де сені жалықтырғаны сезімімен сипатталады. Сұмдық!

Осы биоырғақтың қолайсыз күндері шешімдер қабылдамаған дұрыс. Емтихандар мен шығармашылық белсенділікте үзіліс жасаңыз.

Адамдар арасындағы үйлесімділікАдамдар арасындағы үйлесімділікті сонымен қатар, биоырғақтар көмегімен тексеруге болады. Оны басқа адамның осындай күндерімен сәйкес келетін осы адамның биоырғағының белгілі фазасындағы күндердің санын есепке ала отырып өлшейді. Биоырғақтары бірдей немесе ұқсас адамдар ақыл-ой тұрғысынан алғанда ортақ тілді жеңіл табады, бірақ... дәл сол уақытта екеуі де бірге нашар көңіл-күйде болады. Егер биоырғақтар қарама-қарсы болса, бір адам жаттығу бөлмесіне барғысы келеді, ал екіншісі... жәй ғана тыныштықта демалғысы келеді. Оның есесіне қиын кездері олар бір-бірін жұбата алады. Биоырғақтарыңыздың үйлесімділігін сіздің серіктеспен, әріптестермен, мүмкін, тіпті бастығыңызбен де тексерерсіз? Мүмкін, нәтижелер кейбір түсінбеушіліктерді ашып берер...

Биоырғақтардың 70-100%-ға сәйкес келуі - өте жоғары, 30%-дан аз - төмен, ал орташа мәні - бұл үйлесімділіктің орташа деңгейі.

Қызықты деректер- Егер сіздердің ақыл-ой және сезім биоырғақтарыңыз оң фазада болса, онда Сізге мол табыс келуі мүмкін.
- Адамдар арасындағы айрықша жыныстық сәйкестік олардың дене және сезім биоырғақтары осы сәтте оң фазада болуының нәтижесі болуы мүмкін.
- Шетелде дәрігерлер операция күнін немесе емдеуді тағайындаған кезде биоырғақтарды пайдаланады!

Осында бірдеңе бар!Мүмкін, біздің самғауларымыз бен құлауларымыздың бір пайда болған жері бар шығар? Мүмкін, сізге кейбір өмір бақытсыздықтарын қалай да бір түсіндіруге мүмкіндік болатын шығар, кімде ондай жоқ? Мағынасыз ұрыс-керіс (келесі күні: "Ұрыс неден басталды?" деп ойлаймыз), күтпеген аурулар
(«Қайдан ғана бұл бәле келе қалды?»), бәрі де бізге қарсы болатын күн («Егер менің қолымнан бәрібір де ештеңе келмесе, несіне өмір сүрем?»)…

Талаптанып көр!Осы күннен бастап, өз істеріңізде тек қана биоырғақтарды басшылыққа алыңыз деп Сізді сендіруге тырыспаймыз. Тек қана, мысалы, өткен қандай да бір айрықша күнді тексеруді ұсынамыз? Немесе болашақтағы қандай да бір маңызды күнді? Немесе өз биоырғақтарыңды серіктесіңнің биоырғақтарымен тексеріп көр? Әрине, бұны соңына дейін қабылдауға болатын шындық деп ойламаңыз («Жоқ! Бүгін үйден шықпаймын!» немесе «Оны енді білгім келмейді!»). Осылай, жартылай әзілдеп, жартылай шынымен. Шын айтқанда, бұл... тамаша ермек. Табыс тілейміз!

бейімделудің анықтамасы және оның физиологиялық тетіктері.

Бейімделу (лат. adapto ) техникалық жүйенің сыртқы орта жағдайларының өзгеруіне байланысты ол туралы ақпарат жинау және оны пайдалану арқылы өз қалып-күйлерін (жұмыс істеу алгоритмін, параметрін, құрылымын) өзгертуі^[1]; ағзалардың тарихи даму кезеңіндегі тіршілік ортасына бейімделуі.^[2]

Бейімделу — организмдердің әрбір түрге тән белгілі шектері бар ортаның жағдайына бейімделу процесі.Түз жануарларының ашық әрі қүрғақ кеңістікті ортадағы тіршілікке эволюциялық бейімделуі тез жүгіруге, құрғақ шылық жағдайына, т.б. бейімделуі; Қиыр Солтүстікке және баска да экстремалды аймақтарға тұрақты қоныстану үшін көшіп барған адамның физиологиялық немесе онтогенетикалык бейімделуі ("әдеттенуі"). Бір ұрпақтың жеке физиологиялық бейімделуі фенотиптік бейімделу деп аталады да, бұл ұрпақтан урпаққа көше отырып генотиптік бейімделуге өтеді, ал сұрыпталу барысында — эволюциялық бейімделуге ауысады. Генотиптік және эволюциялық бейімделумен салыстырғанда физиологиялық бейімделу толық жетілмеген. Организмнің бастапқы жағдайға оралуы қайта бейімделу, деп аталады; ортаның өзгерістегі жағдайына ыңғайлануды дизадаптация дейді. Сонымен бірге жаңа әлеуметтік ортаға, мысалы, ауылдан қалаға келген мигранттардың бейімделуі — адамның әлеуметтік бейімделуі жеке қарастырылады.^[3][4]

Бейімделу ^[5]

1. кез-келген әлеуметтік жүйелердің (мысалы, отбасы тобы, іскерлік фирмасы, ұлттық мемлекет) өзінің тіршілік ету ортасына жауап беруі немесе, оны «басқаруы»;
2. тұлғаның немесе әлеуметтік топтың қоғамдық ортаға икемделуі үрдісі, мұның нәтижесінде осы үрдіске қатысушы субъектілердің талаптары мен күтулері сәйкестендіріледі.

Механизмы адаптации человека весьма различны, поэтому применительно к человеческим общностям выделяют: 1) биологическую, 2) социальную и 3) этническую (как особый вариант социальной) адаптацию.

1.Биологическая адаптация человека — эволюционно возникшее приспособление организма человека к условиям среды, выражающееся в изменении внешних и внутренних особенностей органа, функции или всего организма к изменяющимся условиям среды. В процессе приспособления организма к новым условиям выделяют два процесса — фенотипическую или индивидуальную адаптацию, которую более правильно называть акклиматизаций (см.) и генотипическую адаптацию, осуществляемую путем естественного отбора полезных для выживания признаков. При фенотипической адаптации организм непосредственно реагирует на новую среду, что выражается в фенотипических сдвигах, компенсаторных физиологических изменениях, которые помогают организму сохранить в новых условиях равновесие со средой. При переходе к прежним условиям восстанавливается и прежнее состояние фенотипа, компенсаторные физиологические изменения исчезают. При генотипической адаптации в организме происходят глубокие морфо-физиологические сдвиги, которые передаются по наследству и закрепляются в генотипе в качестве новых наследственных характеристик популяций, этнических групп и рас.

2. Социальная адаптация — процесс активного приспособления индивида (группы индивидов) к социальной среде, проявляющийся в обеспечении условий, способствующих реализации его потребностей, интересов, жизненных целей. Социальная адаптация включает в себя приспособление прежде всего к условиям и характеру труда (учебы), а также к характеру межличностных отношений, экологической и культурной среде, условиям проведения досуга, быту. Процесс социальной адаптации тесно связан с процессом социализации индивида, интериоризации общественных и групповых норм. Социальная адаптация предполагает как приспособление индивида к условиям жизнедеятельности (пассивная адаптация), так и активное целенаправленное их изменение (активная адаптация). Эмпирически установлено, что доминирование у индивида второго из названных типов адаптационного поведения обуславливает более успешное протекание социальной адаптации. Выявлена также зависимость между характером ценностных ориентаций личности и типом адаптационного поведения. Так, у людей, ориентированных на проявление и совершенствование своих способностей, доминирует установка на активно-преобразовательное взаимодействие с социальной средой, у ориентированных на материальное благополучие — избирательность, целевая ограниченность социальной активности, у ориентированных на комфорт — приспособительное поведение. Ценностные ориентации определяют также требования индивида к характеру и условиям труда, быта, досуга, характеру межличностного общения. Например, монотонный труд на конвейере, как правило, угнетающе воздействует на людей с высоким образовательным уровнем, но удовлетворяет работников с низким уровнем образования и квалификации.

3.Этническая адаптация —приспособление этнических групп (общностей) к природной и социально-культурной среде районов их обитания. Изучение этого процесса и связанных с ним проблем входит главным образом в задачу этнической экологии. В социально-культурной адаптации этносов много своеобразного, обусловленного языково-культурными, политическими, экономическими и другими параметрами окружающей среды. Наиболее отчетливо это проявляется при этнической адаптации групп иммигрантов в странах их оседания, напр., в США, Канаде, Аргентине и др. В настоящее время появились проблемы при реадаптации представителей единого этноса среди этнически однородного населения, но иной культурой. Таковы, например, немцы из бывшего СССР, переезжающие на жительство в Германию, или русские из Средней Азии и Казахстана, возвращающиеся в Россию. При этом принято выделять адаптацию, связанную с занятостью (устройством на работу), а также языково-культурную адаптацию, получившую название «аккультурация». Нормальный ход этнической адаптации может быть сильно осложнен и задержан проявлениями национализма и расизма в виде дискриминации, сегрегации и т. п. Резкое изменение среды обитания может привести к дезадаптации.

Дата добавления: 2015-11-14