V. Қорытынды

III. Талдау

IV. Интерпретация

V. Қорытынды

I. Кіріспе

«Баян Сұлу» АҚ Қостанай кондитерлік фабрикасы

«Баян Сұлу» АҚ кондитерлік өнімдерді жасап шығаратын Қазақстан Республикасының ірі кәсіпорындарының бірі болып табылады. Фабриканың негізі 1974 жылдың желтоқсанында қаланған. Отыз жылдан асты өз тұтынушыларын ең тәтті және сапалы өніммен қамтамасыз етіп келеді. Кәсіпорын қарқынды түрде дамып келе жатқан үрдістермен бірге нық қадам басып келеді. Қазақстанның кондитерлік өнімдері нарығында көш бастап клее жатқан компанияның бүгінде бағындыра алмайтын белесі мен алмайтын асуы жоқ. Фабрика өндіру технологиясын жетілдірумен қатар қуаттылығын одан әрі арттырып келеді. «Баян Сұлу» АҚ-тың ұйымшыл ұйымы әрқашан заман талабына сай бәсекелестерден бір қадам алға жылжуға ұмытылып келеді.

«Баян-Сұлу» АҚ Қазақстанның кондитер бұйымдарының ірі өндірушісі болып табылады, аталған салада 30 жыл жұмыс жасаған өтілі бар, өнімнің 200-ге жуық атауын өндіріп шығарады – карамельдер, конфеттер, ирис, драже, мармелад, шоколад, печенье, вафли. Компания отандық және шетелдік көрме-жәрмеңкелерінің қатысушысы болып келеді, онда өндіретін өнімінің жоғары сапасы біпнеше рет аталып өтілді - өнімнің 24 түрі алтын, 2 түрі күміс, 2 түрі қола медальдарымен наградталды. 2. Өнім бәсекеге тұрақты. Отандық өнім өндірушілер ішінде кондитерлік өнімдерді өндірудегі негізгі бәсекелестері «Рахат» ААҚ (Алматы), «Қарағанды конфеттері» (Қарағанды), шетелден – Украина болып табылады. Өндіріс (сату) көлемін арттырған сайын, сатудың жаңа нарығына кірген сайын бағалық бәсеке де төмендейді.

Есеп беру мәліметтері көрсеткендей, сатылған өнімнің жылдық өсімі таза түрде 27,9 пайызды, ал ақшалай 31,3 пайызды құрады. Сату көлеміне әсер ететін факторлар болып табылады: - кәсіпорында өнімнің сапасын жетілдіруге, өндірістік қуаттарды пайдалануды арттыруға бағытталған шаралар кешені өткізіледі. Кондитерлік өнімдерді өндіру технологиясында натуралды ингредиенттерді қолдану сапалы сипаттамалар бойынша бәсекедегі ең басты аргументтердің бірі болып табылады; - сатылатын өнімдердің алуан түрлі ассортименті, бағалық саясат нарық конъектурасын жүйелі зерттеудің нәтижелеріне бағытталады; - қоғамдық пікірді қалыптастыру: жәрмеңкелерге, көрмелерге қатысу, белсенді жарнамалық науқан өткізу; - сатудың жаңа нарығына қарай жылжу; - Қазақстан экономикасының дамуына байланысты халықтың сатып алу қабілетінің артуы.

Бұл компанияның эконометриялық есептеу көзіне байланысты:

X- КІРІСТЕР

Y-ШЫҒЫСТАР мысалында алып, төмендегідей есептедім.

II. Теоритикалық аспект

1. Ықтималдық: ықтималдық кеңістігі болсын, А және В оған қатысты оқиғалар берілсін, болсын. В оқиғасы пайда болғаны белгілі болғандағы А оқиғасының да пайда болуының шартты ықтималдығы деп келесі қатнаспен анықталатын санын айтады.

2. Математикалық күтім: Дискретті кездейсоқ шаманың математикалық күтімі деп мүмкін болатын мәндердің оның ықтималдығына көбейтіндісінің қосындысын айтады. Х кездейсоқ шамасы мәндерін қабылдасын, олардың сәйкес ықтималдықтары болсын. Онда Х кездейсоқ шамасының математикалық күтімі M(x) келесі формуламен анықталады:

Математикалық күтімнің қасиеттері:

I. Тұрақты шаманың математикалық күтімі осы тұрақтының өзіне тең М(С) = С.

II. Екі немесе одан да көп кездейсоқ шаманың қосындысының математикалық күтімі осы шамалардың математикалық күтімінің қосындысына тең М(Х ±Y) = М(Х) ± М(Y).

III. Екі немесе одан да көп кездейсоқ шамалардың көбейтіндісінің математикалық кұтімі осы шамалардың математикалық күтімінің көбейтіндісіне тең болады М(Х ∙ Y) = М(Х) ∙ М(Y).

IV. Тұрақты көбейткішті математикалық күтім белгісінің сыртына шығаруға болады М(СХ)=СМ(Х).

V. M(X-M(X))=0

Дискреттік бөлудің М₀ модасы деп кездейсоқ шаманың оның алдындағы және одан кейінгі мәндерінің ықтималдығы P(x_m) аспайтын қандай да бір х_m санын айтамыз

3. Дискретті кездейсоқ шаманың дисперсиясы деп келесі формуламен анықталатын шаманы айтады:

немесе .

4. Орташа квадрат ауытқу – кездейсоқ шама х - тің дисперсиясынан алынған арифметикалық түбір орта квадраттық ауытқу деп атайды.

5. Коваряция бұл – екі айнымалылар арасындағы өзара байланысты көрсетуін айтамыз.

6. Варяция бұл- айнымалылардың шашыруының көрсетілуін айтамыз.

7. Кореляция– айнымалылар арасындағы байланыстың тығыздығын көрсетеді.

8. Апроксимация – есептелінген мәндердің нақты мәндерден орташа есеппен ауытқуын көрсетеді.

5. а- бұл жұптық сызықтық регрессия теңдеуіндегі бос мүше.

а=y-в*х

6. в- -бұл жұптық сызықтық регрессия теңдеуінің регрессия коэфиценті.

в= /

7. Жұптық сызықтық регрессияның параметрлерін бағалау үшін кіші квадраттар әдісі қолданылады. Бұл әдістің негізгі принципі және мақсаты ауытқуды минималдау.

= -

10.Критикалық мән:

t-ның критикалық мәнi регрессияның еркiндiк дәрежесiнiң саны мен мәндiлiк деңгейiне байланысты болады. Еркiндiк дәрежесiнiң саны – n-k-1. t -ның критикалық мәнiн tкрит деп белгiлеймiз.

Егер t-статистика модулi жағынан t-ның критикалық мәнiнен кiшi болса, яғни

-tкрит < t< tкрит

орындалса, b= деген нөлдiк гипотеза қабылданады.

11. Сенімділік интервалы Белгілі нүктелік таңдама сипаттамалар бойынша интервалды баға немесе сенімділік интервалын құруға болады, онда қандай да бір ықтималдықпен генеральды паратер орналасады. Белгілі таңдама көрсеткіштер негізіндегі генеральды параметрлер туралы сенімді түрде айтуға келетін болып есептелген ықтималдықтар сенімді деп аталады. Әдетте медициналық-биологиялық зерттеулерде Р=0,95 (95%) сенімділік ықтималдығының мәні қолданылады. Және де параметрдің нақты мәнінің осы шектерден шығу ықтималдығы 1–0,95=0,05 (5%)-тен аспайды. Сенімділік ықтималдықты толықтыратын шаманы әдетте α деп белгілейді. Сенімділік интервалы келесі түрде анықталады:

а шамасы үшін:

в шамасы үшін:

12.Стандарттық қателер

Статистикалық зерттеу кезiнде гипотезалар құрылып, мәндiлiк жайлы тұжырым тексерiледi. Басқа жағынан, бiз алдымен тәжiрибе жүргiзiп, содан соң қандай теоретикалық гипотезалар тәжiрибе нәтижесiне сәйкес келетiнiн анықтай аламыз. Бұл сенiмдiлiк интервалдарын құруға әкеледi. Регрессиялық талдау жүргiзгенде гипотеза тексеру барысында бiр жақты немесе екi жақты критерийлер қолданылады.Тексерiлетiн гипотезаны H0 нөлдiк деп белгiлейдi. Нөлдiк гипотезамен қатар оған қарама-қарсы H1– альтернативтiк гипотеза қарастырылады. H0 мен H1 екi мүмкiн болатын таңдауды көрсетедi.Нөлдiк H0 гипотезаның қабылдану немесе қабылданбауын бiлдiретiн ереже статистикалық критерий деп аталады. Статистикалық критерийдiң мүмкiн болатын жиыны екi жиынтыққа бӛлiнедi:

1) критикалық облыс (гипотезаны терiстеу облысы)

2) мүмкiн болатын мәндер облысы (гипотезаны қабылдау облысы).

Келесi регрессия теңдеуiнiң коэффициенттерiнiң мәндiлiгiн тексеру үшiн де Стьюденттiң t-статистикасын қолданамыз.

бұл жағдайда b_i нөлге тең деген нӛлдiк гипотеза құрып, оны қабылдамауға тырысамыз. Сәйкес t-статистикасы коэффициент бағасын сәйкес стандарттық қатеге бөлу арқылы анықталады:

b_i шамасы үшiн сенiмдiлiк интервалы келесi түрде анықталады:

Сенiмдiлiк интервалы b_i шамасына қарағанда симметриялы. Егер 5% мәндiлiк деңгейi қабылданса, сәйкес сенiмдiлiк интервалы 95% интервал деп, ал 1% мәндiлiк деңгейi қабылданса, сәйкес сенiмдiлiк интервалы 99% интервал деп саналады.

13. Регрессиялық теңдеуде тағы бiр параметр бар - қателiк дисперсиясы.

қателiк дисперсиясының қателiктер квадраттарының сомасымен байланысын қарастырайық:

Бұдан қателiк дисперсиясының ығыспаған бағасын аламыз:

Олар қалдық дисперсиясы деп аталады.

Дата добавления: 2015-10-16