Пытанні. 1. Тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь у 1990-2000 гг

1. Тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь у 1990-2000 гг

2. Нацыянальная стратэгія ўстойлівага развіцця і беларуская ма­дэ­ль сацыяльна-арыентаванай эканомікі.

3. Праграма сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Бе­ла­русь на 2006-2010 гг. і яе рэалізацыя. Узрастанне ролі навукі на шляху да інфармацыйнага грамад-ства

4. Месца рэлігіі ў духоўным жыцці Рэспублікі Беларусь: уза­е­ма­ад­но­сі­ны дзяржа-вы і царквы.

5. Культурнае развіццё беларускага народа.

Працэс набыцця Рэспублікай Беларусь рэальнага суверэнітэту су­паў у часе з рэзкім пагаршэннем яе сацыяльна-эканамічнага ста­но­віш­ча. Сістэма кіравання ўсім народнагаспадарчым комплексам ака­за­ла­ся разбалансаванай. Парушыліся сувязі паміж рэспублікамі, а разам з імі – пастаўкі паліва і сыравіны, збыт гатовай прадукцыі. У выніку за 1991–1994 гг. выпуск прамысловай прадукцыі ў рэспубліцы ска­ра­ціў­ся на 31 %. Сабекошт прадукцыі сельскай гаспадаркі знізіўся, а ра­зам з ім – і попыт калгасаў на тэхніку і ўгнаенні. Хранічны не­да­хоп срод-каў на выхад з крызісу ўскладняўся наступствамі Чар­но­бы­ль­с­кай ка-тастрофы, якія забіралі каля 16 % рэспубліканскага бюд­жэ­ту.

Адмоўным тэндэнцыям у развіцці народнай гаспадаркі паспрыяў і Са­вет міністраў на чале з прэм’ерам В. Кебічам, які ўзяў на ўзбраен-не лі­бе­ра­ль­ныя метады эканамічных пераўтварэнняў і пераклаў ас­ноў­ны цяжар па іх ажыццяўленні на плечы працоўных («шокавая тэ­ра-пія»). У выніку, нягледзячы на дэфіцыт прадуктаў і тавараў першай не­аб­ход­нас­ці, кошт на іх рэзка ўзрос. У адрозненні ад многіх саюзных рэс­пуб­лік, беларускі ўрад замарудзіў з увядзеннем на­цы­я­на­ль­на­га плацёжнага сродку. У выніку грамадзяне былога СССР імкнуліся пат­ра­ціць савецкія рублі на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, купляючы ўсё, што было ў продажы – ад тэлевізараў да будаўнічых матэрыялаў. Каб зменшыць «вымыванне тавараў», давялося абмежаваць іх набыц-цё праз увядзенне талонаў і адмысловых спажывецкіх кніжак. Толькі ў 1992 – 1995 г. у нашай краіне стаў уводзіцца свой беларускі рубель.

Пасля зацверджэння Вярхоўным Саветам праграмы ажыц­цяў­лен­ня эканамічных рэформ, частка насельніцтва спрабавала ска­рыс­таць свае сілы ў новых формах гаспадарання. Так, вяс­коў­цы і гараджане набывалі права на ўтварэнне фермерскіх гаспадарак. У 1991 г. Савет Міністраў ініцыіраваў перадачу часткі дзяржаўнай улас­нас­ці працоў-ным калектывам і прадпрымальнікам. Да кан­ца 1992 г. было перада-дзена 190 прадпрыемстваў. Актыўную ролю на бе­ла­рус­кім рынку ста-лі адыгрываць замежныя бізнесмены, якія з 1991 па 1995 гг. стварылі 889 уласных і 1 836 сумесных з беларусамі прад­п­ры­ем­с­т­ваў.

На хвалі развіцця рынку ўдалося ўзбагаціцца тым, хто быў бліжэй да ўлады і мог за ат­ры­маць ільготны крэдыт у банку, каб затым набы-ць на яго тэхніку, не­ру­хо­масць і г. д. Асноўная ж маса ўкладчыкаў ашчадных банкаў не ме­лі магчымасці забраць свае грошы і ў выніку гіперінфляцыі цалкам іх страцілі. Прэм’ер В. Кебіча выявіў сваю не­кам­пе­тэн­т­насць у пытаннях зняцця сацыяльнай напружанасці і вываду народнай гас­па­дар­кі з крызісу, тым не менш выставіў сваю кандыда-туру на прэ­зі­дэн­ц­кія выбары.

Заняпад эканомікі здолела прыпыніць група новых палітыкаў і эка­на­міс­таў, якая прыйшла да ўлады разам з Прэзідэнтам А. Лу­ка­шэн­кам. 30 верасня 1994 г. прапанаваная імі праграма выхаду з кры­зі­су была ўхвалена Вярхоўным Саветам рэспублікі. Дзякуючы ёй, ужо ў 1995 г. абвал вытворчасці быў прыпынены, але ў перспектыве на­ле­жа-ла прадпрыняць значныя намаганні, каб пераламаць сітуацыю да леп­ша­га, бо да гэтага часу валавы ўнутраны прадукт Рэспублікі Бе­ла­русь склаў 65, 2 %, а рэальныя даходы яе насельніцтва – толькі 60 %.

У ліку першых мерапрыемстваў Прэзідэнта былі: скасаванне не­аб­г­рун­та­ва­най прыватызацыі дзяржаўнаё маёмасці і барацьба з ка­руп­цы­яй. Да канца 1995 г. была створана нацыянальная крэдытна-грашо-вая і бан­каў­с­кая сістэма, пачала фарміравацца ўласная мадэль экана-мічнага раз­віц­ця сацыяльна арыентаванага тыпу. Гэтыя навацыі і пер-спектывы знайшлі ўвасабленне ў «Асноўных напрамках сацыяльна-эка­на­міч­на­га развіцця Рэспублікі Беларусь на 1996–2000 гады», якія былі ўхва­ле­ны ў кастрычніку 1996 г. Усебеларускім народным сходам.

Велізарную дапамогу ў стабілізацыі беларускай эканомікі аказаў Прэ­зі­дэнт і ўрад Расійскай Федэрацыі. У многім дзякуючы ёй, у 1996-1999 гг. намеціліся станоўчыя тэндэнцыі ў росце ВУП, тавараў на­род­на­га спажывання, інвестыцый і тавараабароту. Так, у параўнанні з 1995 г., 1998 год даў прырост ВУП 122,6 %, прадукцыі пра­мыс­ло­вас­ці – 137,7 %, рознічнага тавараабароту – 193,9 %, інвестыцый у ас­ноў­ны капітал – 132,2 %. Разам з тым яшчэ заставалася вострай праб­ле­ма стратных прадпрыемстваў, якія ў 1998 г. складалі ў пра­мыс­ло­вас­ці 11 %, а таксама адставанне вытворчасці сельгаспрадуктаў.

Вынікам напружанай працы беларускага народа пад кіраўніцтвам Прэ­зі­дэн­та і падначаленага яму ўрада зрабіліся першыя істотныя да­сяг­нен­ні ва ўсіх галінах народнай гаспадаркі. Так, у 2000 г. па ас­ноў­ных паказчыках (ВУП, узровень жыцця і інш.) Рэспублікі Беларусь пер­шай на постсавецкай прасторы выйшла на паказчыкі пе­рад­к­ры­зіс­на­га 1990 г.і стварылі аснову для яе далейшага дынамічнага развіцця.

2. Уласцівая Беларусі сыравінная і энергетычая залежнасць ад Ра­сій­с­кай Федэрацыі, арыентацыя эканомікі на саюз­ны рынак, сас­та­рэ­лыя тэхналогіі, якія забруджваюць навакольнае асяроддзе, нас­туп­с­т­вы чарнобыльскай катастрофы і многае іншае натхніла Прэ­зі­дэн­та А. Лу-кашэнку і яго ўрад на распрацоўку і прыняцце На­цы­я­на­ль­най стратэгіі ўстойлівага развіцця (НСУР-1997). Пад паняццем «устойлівае развіц-цё» маюць на ўвазе такі шлях і стан эканомікі, які забяспечвае зада-вальненне патрэб цяперашняга пакалення без паг­ро­зы дабрабыту бу-дучым пакаленням. Пад ім патрэбна разумець та­кое развіццё соцыуму і яго эканомікі, якое не разбурае на­ва­ко­ль­нае асяроддзе і забяспечвае бесперапынны прагрэс грамадства.

Дата добавления: 2015-07-20