ЖЕБЕ: Бүгінгі ене мен келіннің қарым-қатынасы неге қайшылыққа толы болып кетті? Кінәні кімнен іздегеніміз жөн?

Зейнеп АХМЕТОВА: Қазіргі келіндердің бәрі бірдей шетінен сүттен ақ, судан таза деуден аулақпын. Ол әрине үйде көрген тәрбиесіне, ұшқан ұясының тектілігіне байланысты. Дегенмен әңгімені енелерге бұрғым келеді. Қазақ жат жұртқа келген келінге тұра бас салып зекімеген, ешқашан жасытпаған, әбден сол үйге балай батып, судай сіңгенше қамқор болып, көңіліне қаяу түсірмей тәрбиелеуге тырысқан. Ал, қазіргі енелердің көбісі келінін кемсітуге, сыртқа шығып жамандауға дайын тұрады. «Келін – ененің топырығынан» деген бекер айтылмаған, сондықтан ене бірінші болып келініне мейіріммен қараса, шеттен шыққан жері болса айыптаудан бұрын, ақылмен, жылылығымен жөнге салса келіні келсап болмасы анық. Мен де келінді болдым, немерелерімді бақтым, алдымен өзімнің қамқорлығымды аямадым, жемісін Аллаға шүкір көріп отырмын. Жат жерге келген келін неге өзін еркін сезінбеуі керек? Неге өз ойын ашық айтпауы керек? Көзге тура қарау, ойыңды ашық айту деген маған атамнан қалған тәрбие, өсиет. Мен оны өз келініме де үйреттім. Одан жаман болмадық. Баламды үйлендіре салысымен бөлек отау етіп шығардым. Мұны да мен ата-баба салтын сақтау мақсатында орындадым. Қазағымнан қай өнеге, қай мәдениет, қай әдеп қалған дейсіз... Жасырары жоқ, талай қазақ келіндерінің бұйығы болып қалуы сол ененің дұрыс бағытты сілтемей, керісінше зекіп, басып тастауы, оның іштен тынып, ашылмай қалуына, қала берді туыс-жарандармен аралас-құраласы жараспай кетуі де соның кесірінен болып жатады. Баласын келініне қарсы қойып, өзін құрбан етіп көрсететін енелер де бар. Ең өкініштісі, осылардың ішінде енелердің көпшілігі ертеңгі ұрпағының қамын ойлаудан қалып барады. Қалай дейсіз ғой? Бұл әрине, өкінішті үрдіс. Әже болғысы келмейтін енелер көбейді. Немере бағудан гөрі ел кезіп қыдырып, шетел аралап, жанын күйттеп, санаторий, курорт жағалағанды жөн көретін болды. Жинала келе бұл үрдіс ұрпақ тәрбиесінің әлсіреуіне әкеп соқтыруда. Негізі енелер мен келіндер мектебін ашу керек. Бұл – уақыт талабы. Қыздарын қазіргі аналар жат жұртқа барасың деп, келін болуға дайындамайтын да болды. Көпке топырақ шашудан аулақпын. Бірақ, күні кешке дейін қызметтен қолы босамайтын қызметбасты аналар қызын үй шаруасына баулуға да уақыт таппай жатады. Бізді кезінде анамыз 6-7 жасымызда-ақ ас үйге кіргізіп жіберген еді. Өз басым 8-9 жасымда нан илеп, қамырды қағаздай ғып жазып, кесте тігіп, іс тіктім. Сенсеңіз, соның бәрі шын пайдаға асқан кезі, сол келін болған уақытымда еді. «Қызым, саған айтам, келінім сен тыңда» өте үлкен психологиялық тәрбие мектебі. Оны келіннің меңгеруі мен меңгерте білу жетіспей жатқаны рас-ақ....

ЖЕБЕ: Сіз бақытты келінсіз ғой, жұрт осылай дейді, дегенмен осы құрметті қалай қабылдайсыз?

Зейнеп АХМЕТОВА: Аллаға тәуба, қайда барсам да халқым сый көрсетіп жатады. Бірақ мен оларды қашанда атаға көрсетілген құрмет, ол атаның атағы деп қабылдап келдім, ары қарай да солай болады! Сондықтан тәкаппарлық, паңдану, пендешілік дегендерден сақтану маған оңай болды. Әйтпесе, кім атақты адамдардың келіні болмай жатыр дейсіз... Бірақ мен шынымен де бақытты келінмін, өйткені атамның тәрбиесін көрдім, соның арқасында ешқашан мұрнымды көтерген емеспін. Аллаға шүкір!

ЖЕБЕ: Зейнеп апа, «Шуақты күндер», «Бабалар аманаты» кітаптарыңыз әлі күнге дейін қолдан-қолға түспейді. Десек те осы шығармалардың әлі нүктесі қойылмағандай көрінеді маған. Мүмкін тағы бір жарқ етер дүниеден дәмеленсек бола ма?

Зейнеп АХМЕТОВА: Сұранып тұрған дүниелер болғандықтан оны шығару парыз да, міндет те шығар. Амандық болып, Алла жазса, ата-баба дәстүрімізді, салтымызды, тұп-тұнық қазақы әдептерімізді рет-ретімен, қаз-қатар өз орнына қоятын кітап жазуды қолға алып жатырмын. Тек оны уақыт еншісіне қоя тұралық.

ЖЕБЕ: Ендеше, халқыңызға сол кітапты ұсынар күніңіз де тезірек тусын деп тілейміз Алладан! Алтын уақытыңызды құнды дүниелерге сарп еткеніңіз үшін, жұртыңыздың атынан рахмет айтамын.

Әңгімелескен Тұмар АЛМАЛЫ,

Дата добавления: 2015-12-08