Фаризат бакырып жибере сактады.

- Мени таштайын деп турасыңбы?.. Сен каякка?.. Мен сенден өзүмдү да аяган жокмун го. Мен сойку эмесмин. Мен билсең... билсең кол жеткис... кол жеткис аялдарданмын...

Ички сезиминде бирөө "эсиңе кел" деп кыйкырып жибергенсиди. Көзүнөн он талаа болуп куюлган жашты аарчый "мен кимге сырымды айткан жатам" деп ойлоду. Сестейе түштү. Эгер кореец коркуп "кетем" десе, азыр бутун кучактап жыгылса да, бүт байлыгын астына чачса да карабай качат. Анткени, кылмышы тоодой. Адамга алгач жан керек. Анан акча, дүйнө керек. Ушуга акылы жетпей калдыбы.

- Жок... жоок... таштабайм... мен өз кишилерим аркылуу иштин жайын билейинчи. Кореец эшикке бет алды. Фаризаттын аялдык долулугу кармай түштү.

- Жок. Кишилериңе кайрылып убара болбой эле кой. Башка келгенди көрөм. Мага илээшип өзүң колго түшпө. Андан көрө кош бол. Жардам берүүгө аракет кылганыңа рахмат. Мен эми калган ишти өзүм бүтүрөм. Бара бер.

Иштин мынчалык тез өзгөрүп кетээрин кореец күткөн эмес. Сустайа түшкөн Фаризатты бир тиктеп алып "Мен буга артист болбой эле, бул мага артист болуп башымды чагып жаткан болбосун. Балким, детектив жалдап аңдыгандар кимдер? Кимдин тапшырмасын аткарып жүрөт билип алсачы? Балким, бул катын коопсуздук комитетинде иштеген неме болуп шорумду шорподой кайнатпайбы?" деген миң сан ой башын чагып өттү. Эми эле бүжүрөп айласы куруп бырылдап ыйлаган аял кайра мисирейип "кош бол" деп турушуна ишенип-ишене албай делдейди. "Аялды түшүнүп болбойт" деген ушубу деп күбүрөнүп да алды. Же чыгып кете албай, же кала албай чайналды. Советтик системада тарбияланган аңкоо адамдарды "Сокур ит бок жалагыча" алдап жүрүп, жедеп өзүнө-өзү ишенип калган аферист Фаризатка түшүнө албай, мээси дуулдап ысып чыкты. Аргасыз кайра артка басты.

- Фаризат, кечирип кой. Чын айтам. Алгач сенин кейпиңди көрүп коркуп кеттим. Азыр сен кайраттансаң мен да өзүмө келе түштүм. Кантсе да эркекмин го. Эркектик сөзүмдү бердим эле. Сени таштабай ала кетем. Бүт документ даяр. Түнкү саат 1де учабыз. 11де бөлмөңдүн жарыгын өчүрбөй эркекче кийинип чыгып кет. Мейманкананын сол жагындагы көчөдөн кызыл "Жигули" маркасындагы машина күтөт. Дасыккан шоферлор. Артыңдан куугун болсо оңой эле жазгырып коюшат. Аэропортто болсо өз кишилер. Кантип кирип самолетко отуруп калганыңды да билбейсиң. Болгону жолдон чачыңды жазып кайра өз кейпиңе кел, - деди жылмая карап.

Кореецти теше тиктеген Фаризат эмне дээрин билбей туруп калды. Ичинен бирөө "Укпа! Кош де! Бул шүмшүктөн ушунчаңда кутул!" деп жатты.

Сыртынан кореецтин таштап чыгып кетпей кайра кайрылганына кубана түштү. Басып келип кучактап оозунан өптү да акырын:

- Рахмат. Сенин мени таштабасыңды билгем, - деди. Жеңилдене дем алды. Үстүнөн бирөө оор жүк ала койгондой болду. Эптеп Гонконгко жетип алса, калганын көрөт. Мына ушул сокур үмүт жетелеп, алтынчы туюмдагы акылды өчүрүп кореецти дагы ээрчиди.

Калганы тим эле кинодогудай өттү. Айтылгандай саат 11де мейманканадан таанылгыс болуп кийинип чыгып айтылган жердеги "Жигулиге" отуруп зуу койгондо кичине өтпөй астыда отургандардын бири "Артыбызда аңдуучу бар" деп калды. Шофер караңгы көчөлөр менен зуулдатып айдап, биртоп айлампа жасагандан кийин гана аэропортко барды. Самолет качан абага көтөрүлгүчө Фаризат жанын оозуна тиштеп отурду.

Кореец тигил шоферлорго атайлап тапшырма бергенин кайдан билсин. Акыркы күндөрдө ушунчалык чарчагандыктан кантип уктап кеткенин да билбеди.

Ххх

- Рыжый, кара муну, - деп өзүнчө кыжынган Азият иш бөлмөсүнө кирип, компьютерге отуруп кандай иштей баштаганын да байкабай калды. Фаризат Саид менен качып кеткенден бери ушул бөлмө көзүнө суук көрүнүп, киргиси келчү эмес.

Бүгүн болсо компьютериндеги архивин ачып "Рыжый Болоттун" досьесин издеп жатты. Тим эле колдору лыпылдап ишти сагынып калган экен. "Рыжыйды" бат эле тапты. "Ого, сен да көркоо карышкырлардан экенсиң го" деди экрандан чуурган досьени окуп жатып. Экрандагы кыска досьенин ичинде өзүнчө узун тагдыр жаткан. Азият анын негизин билген менен көбүн билчү эмес.

Бул "Рыжый" 45 жаштык өмүрүнүн 20 жылга жакынын баягы СССР империясынын аймагындагы түрмөлөрдө өткөргөн белгилүү кылмышкерлерден. Биринчи, 14 жашында "сабайм" дешкен өзүнөн 2 жаш улуу 3 баланы бычактаган. Алардын экөө оор жаракат алып аман калып, бирөө мүрт өлгөн. Ошентип, алты жылга эркинен ажыраган чыканактай арык, сары, мышмыйган бала кийин жашы жеткенде чоңдордун колониясына которулат. Ошентип, алты жылын өтөп бүтүп калганда, колонияда чыр чыгып, катышуучу катары күнөөсүз жерден дагы үч жылды кошуп алат. Зектердин тили менен айтканда "Биринчи конгуроодон акыркысына чейин" так отуруп чыгып келсе, жалгыз чоң энеси эчак кайтыш болуптур. Өз энеси болсо күйөөсү согушка кеткенден кийин эле баласын кайненесине таштап кете берген экен. Ошол бойдон кайда экенин да, атын да укпады. Таалайына атасы да согуштан кайтпай калды.

Канткен менен Сарыгулду чоң энеси колунан келишинче эч нерседен кем кылбай бакты. (Кийин- кийин гана Рыжый Болотко айланган. Төрөлгөндөгү асан чакырылып коюлган аты Сарыгул болгон) Өзү да тууган уругунун арасында, айылда кадыр-барктуу кемпир эле. Сарыгулду "Ата-энеси жок жетимдей кылбай өстүрөйүн. Жалтак өспөсүн. Күнкор өспөсүн" деп жүрүп ашыкча эрке да кылып койду. Мектепке жашы жеткенде жергиликтүү элге билим берүү бөлүмү кемпирди көндүрүп, баланы шаардагы жетимдердин, малчылардын, турмуш шарттары оорлордун балдары окуган интернатка жиберишти. Шаарда орусча окуп, айылга барса кыргызча сүйлөп, кичинесинен чыйрак өстү.Мектепти деле жаман окубады, жалаң беш болбосо да "ударник" деген аттан түшкөн жок. Тентектиги да биртоп болчу. Сарыгулдун жайкы каникулда айылга келишин өзү теңдүү курбулары чыдамсыздык менен күтөөр эле.

Сарыгул келгенден кайра күздө окууга кеткенче кемпирдин үйүнөн опур-топур балдар кетпей, базарга айланчу. Топ эле аттуу болсо бардык оюндун түрлөрүн волейбол, баскетбол, футбол ойной берчү, айыл балдары. Бул топ футболдуку, бул баскетболдуку, бул болсо волейболдуку дегенди Сарыгулдан үйрөнүшчү. Ал түгүл Сарыгул айылга түрлүү тукумдагы иттердин күчүктөрүнүн түрлөрүн да апкелип уу-дуу кылчу. Керек болсо ал иттердин тукумдары арадан 30-35 жыл өткөн бүгүнкү күнгө чейин да айылда үзүлө элек.

Бүт өмүрүн кылмышкерлердин турмушуна буруп кеткен ошол каргашалуу күнү Сарыгул райборборго барган. Айылы райборборго жакын тургандыктан жөө эле барышкан. Себеби, Сарыгул айылга келээри менен курбуларынын "Райборбордун балдары күн көрсөтпөс болду. Барсак эле кармап алып сабашат. Чөнтөгүбүздөгү болгонду тонойт. Ал түгүл түзүгүрөөк кийимибизден бери чечип алышат" деген арызды укту. Биринчи кезекте райборбордун балдарын тарбиялап, өзүнүн кадыр-баркын мурдагыдан да дүңгүрөтүп жогору көтөрүш үчүн жөнөп жүрбөйбү. Анын үстүнө республикада өспүрүмдөр арасындагы дзюдо боюнча өткөн чемпионатта чемпион болуп көкүрөгү шамалдап турган. Орто бойлуу, арык болгону менен шамдагайлыгы илбирстей ийкем болчу.

Сарыгулдун "эрдигин" көрөбүз деген он чакты жүрөктүүрөк айылдашы кошо ээрчип алышты. Көбү "Сарыгулуң ким болуп кетиптир, райборбордун балдары жаман. Барыбир төпөштөп коөт" дешип барышпады.

Айылдан келгендерди "секиртебиз" деген райборбордун балдарын Сарыгул бат эле тапты да баарын паркка чакырды. (Ал кезде өспүрүмдөрдүн "разборкалары" көбүнчөсүн парктын калың бактуу бурчтарында өтчү.) Мындайда балдар күттүрбөйт эмеспи бат эле чогулушту. Кантсе да жергиликтүүлүк кылып райборбордун балдары 20дан ашып кетти. Мындай үрөй учурган көрүнүштү көргөндө Сарыгулду ээрчип келген он чакты баланын көбү "пыр" коюп качып кетип өзүн кошпогондо 4 гана бала менен калың топту каршы алды. Райборбордун балдарынын көбү Сарыгул жөнүндө угуп жүрүшкөн. Ошондо да көптүгүнө салышып "койкоңдогон шаардык короозду ордуна отургузуп коелу" дешип ишенимдүү келишти.

Сарыгул бир гана талапты койду. Ортого чыгып:

- Балдар менин бир гана сөзүм бар. Мындан ары бири-бирибизге тийишпей тынч жашайлы. Силер менин айлымдан келген балдардын бирине да тийбегиле. Мындан ары ынтымактуу бололу. Ушуну гана айткым келет, -деди өзүн колунан келишинче токтоо кармап. Бирок, жүрөгү лакылдап, денеси чымырап бир нерсени сезип турду. Шаардагы интернатта мындай "разборкалар" көп болот. Нечен катышып жүргөндүктөн тигилердин көптүгүнөн деле жүрөксүбөдү. Катуу кыйкырып жиберсе, бири калбай "пыр" коюп качышы да мүмкүн. Эгер алсыз жагын көрсөтсө, коендун тарпындай тытып кетүүлөрү да мүмкүн.

- Сен кимсиң анчалык? - деп колдурай сүйлөдү Сарыгулдай эки келген сөөк саактуусу. Муну "Кара дөө" деп коюшчу. Өгүздөй күчтүү болгондуктан ушундай атка конгон.

- Эмне өзүңдү кыйын сезесиңби? Айтканыңа көнбөсөк кыларың эмне? - деп такылдады жүлжүк көз, кара шилбидей арык бала. Топураган балдардын бир даарлары себеп жок болсо деле каткыра күлүп жиберишти.

- Эгер макул дебесеңер мага кимиң болсоң да бирме-бирге чыккыла. Ушу жерде тургандар бүт эркекмин десеңер бирме-бирге гана чыгышалы. Ким көптөгөнгө чакырса катын болсун. Келиштикпи. Эгер көптөйм десеңер эртең шаардан бир автобус бала алып келем да бирден кармайм. Анан да милицияга чуркамай жок, - деди үнүн өктөм чыгарып. Райборбордун балдары сестене түшүштү. Ошол мезгилде өспүрүмдөрдүн арасында бирме-бир чыгуу талабын бузбоо сакталчу. Жанагы күрсүйгөн "Кара дөө":

- Ии-и макул. Талапты бузбайбыз бирме-бир чыгышабыз. Ким көптөсө, таяк жеп ата-энесине арызданып барса "катын" болсун, - деди колдурай.

- Келиштик. Анда мага ким чыгат, - деп, Сарыгул ортого басты. Тигил жактан "Кара дөө" чыкты. Экөө бирин-бири айлана басып тоорушуп туруп "Баштадык" дешти да качырып сала беришти. "Кара дөө" бетке мелжеп муштум шилтеди эле шап колдон алган Сарыгул айландырып туруп дзюдонун ыкмасы менен эби жок немени ыргытканда, тигил бети менен көмөлөнүп түшүп, мурдунун үстү сыйрылып, оозунан да кан жая берди. Мындайды күтпөгөн неме ордунан бозала болуп тура калганда, карап турган балдар "Омий самбис экен" дешип дуу дей түшсө бир даарлары "Кара дөө эми өжөрлөндү. Жейт эми" дешип көкүтүп киришти. "Кара дөө" да бакыра:

- Азыр мойнуңду жулам жилбик сары, - деп өкүрө качырып сала берди. Сарыгул тигинин күчү өзүнүкүнөн алда канча көп болгон менен кенедей эби жок экенин билип калган. Коркпой түз качырды да жакадан кармап туруп жата калып жөнөкөй эле ыкма менен башынан алыс ыргытты.

Салмагы оор неме мешоктой чабылды. Бир колун баса жыгылган экен ордунан турбай "колум-колум" деп өкүрүп кирди.

Шашпай басып барган Сарыгулдан жалтана башын катты эле:

- Мен жаткандарга тийбейм. Эркек жаткандарды урбайт, - деди да колун кармалап көрүп: - Карууң чыгып кетиптир. Догдурга барсаң салып берет. Убада боюнча ата-энеге арызданмай жок - деди. "Кара дөө" колун кучактап, көзүнөн жашы чуура ордунан араң турду.

- Кана дагы кимиң бирме-бир чыгасыңар, - деди Сарыгул үрөйлөрү учкан тигилерге карап. "Кара дөөнүн" кейпин көргөн немелердин эч кими чыга албады. Үнсүз кичинеге тунжурап турушту.

- Анда ушундай. Мындан ары биздин айылдык балдардын бирине да тийбейсиңер. Ким тийсе өзүм сүйлөшөм, - деди да тигилер толук эстерине келгенче кетип калууну чечип - Биз кеттик деди да балдарын ээрчитип парктан чыгып кетти.

Ошол жерде турган баягы тапан кара бала:

- Ит болдук. Эртең бүт район угуп шылдың болобуз. Жүргүлө тез барып "Кара дөөнүн" байкесине айталы. Алар тигил Сарыны "жанчып" койсо экинчи сүйлөгүс болот, - деди да эч кимдин коштогон сөзүн укпай эле "зуу" коюп чуркап кетти.

Сарыгулдар жеңиштерин майлап базар аралай кичине-кичинеден жемиш алып жешти да бир шишеден лимонад ичишти. Анан чөнтөктөрүн чемичкеге толтуруп жолго чыгышты. Өз ара сөздөрү бүтпөйт.

- Оомий Сарыгул моминтип туруп ыргытты эле аюудай болуп оонап калды. Чимкириги мурдунан атып кетти, - десе. Бири:

- Мен өз кулагым менен уктум. Экинчи жолу башынан алыс ыргытканда оңбой түштү. Ал түгүл "пап" дедирип осуруп ийди. Ит эле болду, - десе дуу күлүп калышат.

- Колум-колум деп коет. Башын суурча катканычы дешип, -дагы дуу күлүшөт.

Сарыгул жеңишке кубанып келберсип турса да "эртерээк айылга жетеличи" деп жүрөгү дикилдеп чуркап кете сактап араң баратты.

Мына ошол күндөн кийин оңой жеткен жеңишке көп ишенбей артынан корко берүү өмүрлүк адатка айланды.

Райборбордон узай электеринде эле арттарынан чаң чыгып калды. Көрсө, велосипед минген онго жакын чоң-чоң балдар келатышкан экен.

- Качтык, кууп келатышат. Чоң балдар экен, - деп беркилердин бири чыркырап жиберди.

- Качпагыла. Тигилер катындык кылышты. Биз эркекче тособуз. Даярдангыла, - деди да Сарыгул мурдатан даярдалган шымдын ички бетиндеги белге оролгон трос зымды сууруп чыкты. Мындай курал баарында бар болчу. - Бири-бириңерге аркаңардан коргоп, тегерек туруп согушкула. Кимиң качсаңар мындайда ошонуңар көп таяк жейсиңер, - деп буйрук берди.

Дуулдаган тигилер бат эле жетип келишти. Астыда "Кара дөөнүн" байкеси экен.

- Эй күчүктөр, азыр иним үчүн ар бириңдин шыйрагыңарды чагам, - деди ызырынып.

- Токтогула, бул балдарда күнөө жок. Көптөшпөйлү. Улуу болсоңор да мени менен бирме-бир чыккыла. Иниң өзү бирме-бир чыккан. Катындык кылып арызданган тура, - деди Сарыгул.

Тигилер Сарыгулдан 2-3 жаш улуу болсо да, "бирме-бир чыгабыз" дей алышпады. Кичинеге токтой калышты. Аңгыча бири:

- Ушул күчүктөрдүн сөзүн угабызбы. Бирден кармап сабагыла, - деп кыйкырганда жалпы качырып сала беришти.

Сарыгулдун балдары Сарыгул айткандай чогуу туруп урушпай туш тарапка "пыр" коюп кудай бутка кубат берсин деп качып жөнөштү. Сарыгул гана артын жол боюна өскөн терекке такап алып трос зым менен коргонуп, эч кимди жолотпой жатты. Көптөп тепкилеп киргенде: - Байкелер, байкелер... апаке... апаке, - деп бакырган дос балдарынын үндөрүн укканда Сарыгул өзүн жоготуп койду. Шымынын арткы чөнтөгүнөн кнопкасын басса "шарт" деп атып чыкчу узундугу карыш бычагын кандай сууруп чыкканын да билбей калды. Биринчи качырганы "Кара дөөнүн" агасы болду.

Колго илинбеген шамдагай неме тигини жүрөк тушка бышып өткөндө, ал үн да чыгарууга жарабай сулк жыгылды.

- Өлтүрдү, - деп бакырды бири.

Дата добавления: 2015-12-07