|
Читайте также: |
Практычны модуль № 8.
Тэма: СТЫЛІСТЫКА ТЭКСТУ
І. Тэарэтычная частка
1. Паняцце аб тэксце. Канстытутыўныя прыметы тэксту. Суадносіны “мова – маўленне – тэкст”.
2. Структура тэксту. Асноўныя адзінкі тэксту. Складанае сінтаксічнае цэлае (празаічная страфа) і абзац як найменшыя адзінкі тэксту. Іх суадносіны. Фрагмент і іншыя буйныя адзінкі тэксту (раздзел, частка, глава і інш.).
3. Тыпы тэкстаў, звязаныя з пазіцыяй вытворцы маўлення: маўленне ад 1-й асобы, маўленне ад 2-й асобы, маўленне ад 3-й асобы.
4. Вобраз аўтара і вобраз апавядальніка як найважнейшая праблема стылістыкі мастацкага і публіцыстычнага тэксту. Структура катэгорыі аўтара публіцыстычнага тэксту.
5. Функцыянальна-сэнсавыя тыпы маўлення: апісанне, апавяданне і разважанне.
ІІ. Развіццёвая частка
Заданне 1. Знайдзіце ў журналісцкіх творах прыклады (2-3), у якіх арганічна спалучаюцца апавяданне, апісанне і разважанне як кампазіцыйна-сэнсавыя тыпы маўлення. Як спалучаюцца ў гэтых тэкстах тропы і характэрныя мастацкія дэталі?
Заданне 2. Зрабіце аналіз тэксту. Ахарактарызуйце катэгорыю аўтара публіцыстычнага тэксту.
Суд времени
Леонид Радзиховский, политолог
"Российская газета" - Федеральный выпуск №5327 (248) от 2 ноября 2010 г.
На вопрос, почему наше ТВ такое пошлое, всегда отвечают очень просто.
Потому что зритель - еще пошлее!
"Пипл хавает", "клиент всегда прав" - вот вечный ответ на вечные упреки.
Основной вопрос ТВ-философии неразрешим.
Чья пошлость первична - дурака зрителя или ловкача продюсера? Кто кого за нос ведет? (КУДА ведет, вопрос не стоит, это всем очевидно).
Как водится, обе стороны кивают друг на друга. ТВ-мастера объясняют, что они только обслуживают население, сгибая творческие выи, лезут в игольное ушко зрительского интеллекта. "Защитники населения", журналисты, гневно обличающие "зомби-ящик", говорят о "воспитании пошлости", растлении малых сих и прямом оболванивании "зрительской массы".
Сами по себе споры о ТВ-курице и зрительском яйце вполне бесплодны.
Интересно совсем другое - можно ли эту ситуацию как-то ИЗМЕНИТЬ?
Возможно ли ТВ, привлекающее не скандалами, разговорами "про это" и демонстрациями "этого же", а чем-то все-таки другим.
Кстати, такое ТВ совсем не обязано быть "планово-дотационным".
Дело в том, что если все сгрудились на золотой поляне скандалов-криков, то это значит, что конкуренция там жесточайшая. Перескандалить всех почти невозможно.
В таких условиях, может быть, вполне выгодно попробовать перейти на другую, нетоптаную поляну. Там, разумеется, такого большого рейтинга в принципе не добиться - но и конкуренция ниже. Так что расчет есть... Классический закон рынка, закон сообщающихся сосудов.
Ну и, наконец, сами телевизионщики - "тоже люди".
Их мотивация не всегда сводится к "только бизнес - ничего личного". Есть и творческие интересы, часто хочется сделать что-то свое, незаезженное, попробовать "по-другому".
Конечно, "не такой как все" канал существует - "Культура". Но его рамки достаточно ограничены названием.
Более амбициозная попытка связана с Национальной медиа группой (НМГ).
Как известно, она объединяет "Пятый канал", РенТВ, ОАО "Национальные телекоммуникации" (кабельные сети) и ряд печатных СМИ.
Создана НМГ в феврале 2008-го группой частных АО. Больше 50% акций принадлежит банку "Россия", входят также "Северсталь", "Сургут нефтегаз" и т.д. Это я к тому, что акционеры - вполне солидно-стратегические.
Известно, что РенТВ традиционно выделяется на нашем ТВ наиболее независимой информационной политикой. По сравнению с "большими каналами" позволяет себе большие вольности, появляются там и те люди, которые по странной случайности не светятся на основных федеральных каналах. И после того как РенТВ перешло к НМГ, никаких перемен вроде "завинчивания эфира" (чего многие опасались!) не наступило.
А 9 месяцев назад руководить каналами позвали команду А. Роднянского. И на РенТВ вместо программы "Голые и смешные" и сериала "Солдаты" появилось лучшее правовое ток-шоу нашего телевидения - передача Андрея Макарова. Говоря "лучшее", я выражаю не только свою точку зрения - такова единодушная оценка всех экспертов. Не говоря уже о том, что Макаров реально "нашел себя" (понятно, что он работает не ради денег или известности, видно, что человек просто самореализуется, "ловит кайф"), у программы есть еще одна "фишка". Она довольно проста. В известном анекдоте, когда Сталина спросили: "Так что же такое" соцреализм?", вождь в ответ пыхнул трубкой: "Говорите ПРАВДУ. Это и есть соцреализм". Так вот: шоу Макарова - это не соцреализм, это правда. В максимально возможной на ТВ степени.
Еще большие перемены НМГ задумала на "Пятом канале". Известно, что Петербургское ТВ (собственно "Пятый" до его приобретения НМГ) всегда отличалось от федеральных каналов большей "вдумчивостью". Может, это "национально-петербургская черта"?
А в начале 2010-го "Пятый канал" - извините за штамп - "преобразился с приходом новой команды". Решено было традиции "вменяемого разговора для вменяемых зрителей" поднять на другой уровень.
Почти все лучшие ТВ-журналисты (в том числе работающие на других каналах) пришли туда. С. Сорокина. Н. Сванидзе. Л. Млечин. Приглашен был Д. Быков. Все программы оригинальные, со своей концепцией.
Преимущества канала не в том, что это известные люди, есть на ТВ и не менее (и более) известные. Преимущество в другом: на "Пятом" этим людям не мешали думать, от них не требовали прятать интеллект, прикрывать его фиговым листком пошлости и скандала, как бывает с другими ведущими (совсем "по жизни" не глупыми людьми!), на других каналах.
Концепция нового руководства канала - А. Роднянский, Н. Никонова, В. Ханумян - на этом и была построена. Привлечь того забытого зрителя, которого тошнит от "желтого экрана". Более того, попробовать немного "переформатировать" и стандартного потребителя ТВ-скандалов, показать ему, что на экране можно не только кричать, но иногда и говорить, и это, в общем, не больно и не страшно. (Я, разумеется, не хочу сказать, что "Пятый канал" - это какие-то нудно-академические чтения или натужная "элитарность". Понятно, что там есть и острые столкновения, и голос повышают, словом, это и правда шоу для обычных людей. Шоу - но не цирк-шапито... В общем, надеюсь, читатели сами видели какие-то программы и могут оценить, чем "пятые шоу" отличаются от других).
Понятно, что все это предполагало игру вдолгую.
Да, обычная ТВ-программа - продукт скоропортящийся. Или в течение нескольких эфиров (максимум месяц-другой) она "выстрелит" - или ее надо снимать. Но штука в том, что речь-то в данном случае идет - если применить театральную метафору - не об отдельном новом спектакле, а новом театре. А это уже требует гораздо большего времени...
Меньше чем за год новый "Пятый канал" добился немалого. Он вполне популярен не в таких уж узких кругах, точнее, в узких кругах, формирующих широкое общественное мнение. Ряд программ у всех на слуху.
Словом, "процесс пошел".
Но, разумеется, никакого "прорыва в рейтингах" не произошло и произойти не могло. Вот в течение следующего года могло бы определиться - начнет рейтинг канала "протекать сверху вниз", от критиков и "продвинутых зрителей" к "широкой зрительской массе" или нет.
Однако сейчас над "Пятым", как говорится, "сгустились тучи".
Недавно был уволен гендиректор НМГ Ханумян - один из авторов новой концепции вещания. В ТВ-мире говорят, что "подвисла" и вся команда, на каналы опять придут новые люди, снова начнется "перестройка"...
Если действительно канал начнут "рыть в другом направлении", это будет печально.
Значит, очередной эксперимент по окультуриванию ТВ провалился. И на поставленный в начале статьи вечный вопрос следует вечный ответ - ДРУГОГО ТВ "нам" не нужно. Зритель его не принимает - голосует кнопками. "По просьбе трудящихся" возвращаемся к традиционно желтому цвету... И пенять не на кого - таков "суд времени".
Я думаю, что это был бы ошибочный приговор.
Метания из стороны в сторону не принесут финансовой выгоды: конкурировать в пошлости с профессионалами этого дела - занятие бесполезное, рейтинги не вырастут (или вырастут очень незначительно).
А вот репутация будет испорчена, бренд смазан.
ІІІ. Практычная частка
Заданне 1. Зрабіце аналіз тэксту. Адначце, які гэта тып тэксту з пазіцыі вытворцы маўлення. Чаму?
РЭЗАНАНС: ПОГЛЯД
"Самаадданасць педагогаў нельга бясконца эксплуатаваць"
Паважаная рэдакцыя!
З цікавасцю прачытаў артыкул Надзеi Нiкалаевай "Прыцягальнасць прафесii педагога ў грамадстве iмклiва знiжаецца" ("Звязда" ад 2 сакавiка 2010 г.). Шмат думак узнiкае на гэты конт. Нельга не пагадзiцца з аргументамi наконт павышэння статуса педагогаў, аднак хочацца адзначыць тое, што рэальнае вырашэнне праблемы ажыццяўляецца занадта марудна. Пакуль Мiнiстэрства адукацыi будзе павышаць статус педагогаў на ўзроўнi дэкларацый, школа страцiць сапраўдных Настаўнiкаў. Зразумела, што педагогам чалавек павiнен станавiцца невыпадкова, што настаўнiк павiнен быць высокамаральным чалавекам. Аднак тыя абставiны, у якiх знаходзяцца сучасныя педагогi большасцi агульнаадукацыйных навучальных устаноў, не лепшым чынам спрыяюць павышэнню прафесiйнай кампетэнтнасцi i духоўнасцi настаўнiкаў.
Калi адысцi ад тэарэтычных выкладак наконт неабходнасцi павялiчыць колькасць мужчын у школах i прааналiзаваць рэальнае становiшча спраў, то стане зразумелай утапiчнасць гэтай iдэi. Прывяду простыя разлiкi. На сённяшнi дзень прыкладны памер аплаты працы настаўнiка, якi працуе на адну стаўку ў сельскай мясцовасцi, вагаецца ў межах 400 тысяч. З улiкам даплат з фонду матэрыяльнага стымулявання ў лепшым выпадку за месяц настаўнiк, працуючы на стаўку, можа атрымаць 600 тысяч рублёў. Пагадзiцеся, не вельмi шмат. Аднак гэта ў лепшым выпадку, бо на наступны ж дзень пасля атрымання зарплаты ў школе вывешваецца распараджэнне аб правядзеннi iндывiдуальнай падпiскi на перыядычныя выданнi, дзе ўказваецца, што кожны настаўнiк павiнен падпiсацца на раённае, абласное i рэспублiканскае выданне. Мiнiстэрства па надзвычайных сiтуацыях настойлiва "рэкамендуе" выпiсаць пэўную колькасць экзэмпляраў газеты "Юны выратавальнiк" (а калi не выпiшаш гэтае выданне, то будзе накладзена спагнанне). Усе згодныя з тым, што педагогi павiнны павышаць свой iнфармацыйны ўзровень, таму неабходна таксама падпiсацца на "Настаўнiцкую газету" i прадметнае выданне. Такiм чынам, выдаткi на перыёдыку складаюць сама меней 40 тысяч рублёў у месяц. Кожны настаўнiк у наш час карыстаецца паслугамi сусветнай iнфармацыйнай сеткi. Калi папрацаваць з мiнiмальнымi выдаткамi, то аплата паслуг таксама вылiваецца тысяч у 30 штомесяц. У школе адмiнiстрацыя жадае бачыць усе рабочыя матэрыялы настаўнiка ў эстэтычным выглядзе (набраныя на камп'ютары, у файлавых скорасшывальнiках i г.д.). Гэта толькi тэарэтычна педагогi забяспечваюцца канцылярскiмi прыладамi, на самай жа справе настаўнiк набывае ўсё гэта за свой кошт, прычым нiкога не цiкавяць магчымасцi твайго сямейнага бюджэту. Калi падлiчыць выдаткi на аплату электрычнасцi, абслугоўванне камп'ютара, камунальныя выдаткi, то набягае сума прыкладна ў 150 тысяч рублёў. Такiм чынам, на забеспячэнне сям'i застаецца 350—380 тысяч беларускiх рублёў. На гэтыя грошы неабходна годна апрануцца, пракармiць сям'ю, набыць рэчы першай неабходнасцi (пра прадметы раскошы гаворка не iдзе). Якi мужчына пры такой фiнансавай перспектыве з ахвотай пойдзе працаваць настаўнiкам? Ведаю, што знойдуцца апаненты i прывядуць статыстыку сярэдняй зарплаты настаўнiкаў па краiне, аднак у рэальнасцi гэтыя паказчыкi дасягаюцца за кошт таго, што асноўная большасць настаўнiкаў працуюць больш чым на адну стаўку, што вядзе да павелiчэння выдаткаў як матэрыяльных, так i маральных. А як забяспечыць годны ўзровень жыцця, калi ў сям'i два настаўнiкi? У большасцi маiх калег апошняе павелiчэнне заработнай платы на 5 % выклiкала мякка кажучы, неўразуменне, бо ў рэальнасцi да акладу дабавiлася ад 6 да 15 тысяч беларускiх рублёў. Што i казаць, статус педагога павысiўся! Калi прааналiзаваць сiтуацыю з аплатай працы, то настаўнiк сёння з'яўляецца малазабяспечаным чалавекам, а як можа педагог, абцяжараны думкамi "пра хлеб надзённы", "сеяць разумнае, добрае, вечнае"? Вось i прыходзiць настаўнiк на працу, як на "адбывалаўку", а пасля ўрокаў спрабуе знайсцi дадатковы заробак (прычым любы). Гэта адзiн бок медаля. Ёсць i другi, не менш складаны. Якiя б не прымалiся iнструкцыi i нарматыўныя дакументы пра дэбюракратызацыю, чамусьцi настаўнiкаў яны не датычацца. Ваша газета ўжо друкавала артыкул настаўнiка, якi звяртаўся з просьбай пазбавiць педагогаў неабходнасцi пiсаць бязмежную колькасць папер. Прычым паперы гэтыя ў большасцi бессэнсоўныя. Навошта ў малакамплектнай школе, дзе настаўнiк ведае кожнага вучня, яго бацькоў, складаць пiсьмовыя справаздачы, аналiзы, комплексныя праграмы па кожным кiрунку работы? Чаму для школы галоўнае — не рэальнае мерапрыемства, а "разумная" справаздача? У вынiку на работу з дзецьмi застаецца мiнiмальная колькасць сiл i часу.
Пра колькасць правяраючых iнстанцый можна лепш увогуле не прыгадваць. Цiкава, але чамусьцi сiстэму адукацыi маюць права правяраць па ўсiх кiрунках, пачынаючы ад пажарнай iнспекцыi i заканчваючы пракуратурай, прычым у любым выпадку настаўнiк i адмiнiстрацыя будуць несцi адказнасць ("Калi iнспекцыя не выявiла недахопаў — гэта не iнспекцыя"). Пра пагардлiвыя адносiны правяраючых ведае кожны настаўнiк. Складваецца ўражанне, што настаўнiк вiнаваты ва ўсiх праблемах, якiя толькi могуць iснаваць.
Паважаныя работнiкi Мiнiстэрства адукацыi! Колькi б нi абвяшчалi пра станоўчыя вынiкi рэфармавання сiстэмы адукацыi, рэальнае становiшча спраў ад гэтага не паляпшаецца (вяду гутарку пра сiтуацыю ў сельскай мясцовасцi, бо наконт спраў у гарадскiх школах меркаваць не бяруся). Сельская школа "вымiрае" дастаткова iмклiвымi тэмпамi, колькасць вучняў няспынна скарачаецца, многiя настаўнiкi жывуць на мяжы беднасцi, абцяжараныя грузам непатрэбнай бюракратычнай валакiты. Адмiнiстрацыя знаходзiцца ў стане пастаяннага эмацыянальнага напружання, дырэктар ператварыўся ў гаспадарнiка, якi павiнен займацца найперш вырашэннем фiнансава-гаспадарчых пытанняў, а не арганiзацыяй адукацыйнага працэсу ў школе. Апошняе распараджэнне кiруючых iнстанцый аб выкананнi планавага задання па платных паслугах пераўзышло ўсе чаканнi. Адкажыце, калi ласка, з каго браць грошы за адукацыйныя паслугi ў вёсцы, калi ў мясцовым СПК бацька-механiзатар за месяц атрымаў 200 тыс. рублёў, а мацi-даярка — 400 тыс. (пры гэтым у сям'i выхоўваюцца двое дзяцей)? Скажаце, што ёсць не толькi такiя малазабяспечаныя сем'i? Так, ёсць. Але ў вёсцы большасць сем'яў не ў стане карыстацца платнымi паслугамi школы (ды i iншых устаноў таксама). Магчыма, я памыляюся, аднак планавыя заданнi для школ па праграме самазабеспячэння, аказання платных паслуг насельнiцтву — незаконныя. У рэальнасцi ж такiя заданнi даюцца школе кожны год, за iх невыкананне дырэктара i педагагiчны калектыў пазбаўляюць прэмii, але на аснове якога нарматыўнага акта — незразумела! У вынiку, калi настаўнiк не выконвае план па платных паслугах, ён вымушаны проста аддаваць грошы з заработнай платы. Справа настаўнiка — вучыць дзяцей, якасна праводзiць урокi, а не зарабляць грошы для патрэбаў школы (нашаму педагагiчнаму калектыву з 20 настаўнiкаў i 60 вучняў неабходна вырасцiць на прышкольным участку гароднiны на 4 мiльёны рублёў!) Любыя спробы выказаць сваю нязгоду з такой сiтуацыяй заканчваюцца словамi: "Вас тут нiхто не трымае".
Магу сказаць толькi адно — многiх педагогаў у школе ў наш час трымае толькi адданасць сваёй прафесii, аднак нават самаадданыя людзi (такiх ведаю вялiкую колькасць) усё часцей выказваюць жаданне змянiць род дзейнасцi. У асноўнай масе настаўнiкi — дастаткова адукаваныя i квалiфiкаваныя спецыялiсты, i нiякiмi лозунгамi, дэкларацыямi i абяцаннямi пераканаць iх не ўдаецца. "Адукацыя — тая сфера, якая закранае iнтарэсы практычна кожнага жыхара нашай краiны", — сказаў намеснiк мiнiстра Казiмiр Фарыно. Як жа Мiнiстэрства адукацыi збiраецца фармiраваць "высокапрафесiйнае асяроддзе" пры такiм становiшчы спраў, калi зарплата настаўнiка i прыбiральшчыцы на паспяховым прадпрыемстве практычна аднолькавая, а часам у прыбiральшчыцы i больш высокая?
Магчыма, мой лiст i не будзе надрукаваны, бо прозвiшча сваё не пакiдаю. І не папракайце, калi ласка, мяне ў маладушнасцi i непрынцыповасцi, бо на нязгодных заўсёды знаходзiцца ўправа (ды яшчэ якая!). За сябе ўжо не баюся, аднак у школе вучацца мае дзецi. Магу сказаць толькi, што пад гэтым лiстом падпiсалася б дастатковая колькасць маiх калег.
Настаўнiк адной са школ Вiцебскай вобласцi.
Пытанне, што трэба зрабiць, каб педагогi адчулi сваю значнасць у грамадстве на справе, а не на словах — зусiм не рытарычнае. Не сакрэт, што педагагiчныя спецыяльнасцi апошнiм часам становяцца "запасным аэрадромам" для маладых людзей, якiм трэба атрымаць дыплом аб вышэйшай адукацыi, так бы мовiць, любой цаной. Таму i конкурсы на педагагiчных спецыяльнасцях складваюцца вельмi нiзкiя, i сумай прахадных балаў будучыя педагогi, якiм праз колькi гадоў давядзецца навучаць дзяцей, пахвалiцца не могуць. У школах маладыя спецыялiсты (асаблiва ў сталiцы) таксама надоўга не затрымлiваюцца. Рызыкнём выказаць меркаванне, што нiзкiя заробкi ў адукацыйнай галiне — не адзiная прычына знiжэння статусу i аўтарытэту настаўнiкаў у грамадстве, паколькi адукацыя нiколi не была высокааплатнай сферай. I цi стануць педагогi знакавай фiгурай у беларускiм грамадстве — залежыць у тым лiку i ад iх самiх, ад актыўнай пазiцыi беларускiх настаўнiкаў. Калi вам ёсць што сказаць на гэты конт, запрашаем далучыцца да дыскусii, вынiкi якой мы прааналiзуем разам з Мiнiстэрствам адукацыi.
Заданне 2. Прааналізуйце тэкст. Адзначце, якія функцыянальна-сэнсавыя тыпы маўлення сустракаюцца ў тэксце. У якіх суадносінах у ім вобраз аўтара і вобраз апавядальніка?
Вострыя адчуванні
Толькі без панікі! Супакойся. Запаволь хаду, распрастай плечы, выпрамі спіну. Дзе твая ўсмешка, якая абяззбройвае любага? Не хавай яе! Вось так, цудоўна... Свет клінам на ім не сышоўся.
Я іду па вячэрнім горадзе — лёгкае дэмісезоннае паліто расшпіленае на ўсе гузікі, яркі шаўковы шалік развіваецца па ветры, як сцяг маленькай, але няскоранай дзяржавы... У сумачцы, закінутай за плячо, разрываецца мабільны... Але мне ўсё роўна. Я амаль лунаю над асфальтам, ледзь дакранаючыся да яго абцасамі сваіх мадэльных туфлікаў. Я ведаю, што мяне ўжо шукаюць, і здагадваюся хто. Нічога, няхай пабегае, няхай панервуецца, як гадзіну таму нервавалася я. Няхай пабудзе ў маёй скуры...
На гадзінніку — амаль дзесяць вечара. Цікава, што́ ён усё ж будзе рабіць? Выкліча таксі і паедзе шукаць мяне па горадзе? Ці пачне тэлефанаваць усім маім сяброўкам запар? Ды якая розніца... На гэтую ноч я — вольная птушка, якой хочацца вострых адчуванняў, нягледзячы на штампік у пашпарце (на якім, заўважу, я абсалютна не настойвала). Мне ўсяго трыццаць з невялікім "хвосцікам". Я — прыгожая, разумная і адукаваная. І калі ён думае, што можна вось так, беспакарана, пратанцаваць увесь вечар з нейкай пігаліцай, быццам жонкі побач і няма, дык вельмі памыляецца. Я, безумоўна, не помслівая, але памяць у мяне добрая.
...Калі падняцца па гэтай вуліцы ўверх, потым звярнуць налева і прайсці яшчэ метраў дзвесце, мінаючы будынак пасольства (здаецца, чэшскага), можна патрапіць у цудоўную маленькую кавярню, яшчэ не цалкам узурпаваную малалеткамі. Я не старая буркліўка, але ўсе гэтыя дзяўчынкі-хлопчыкі з аднолькавым пірсінгам на аголеных пупках і ў вушах мяне раздражняюць.
Вось і кавярня — над уваходнымі дзвярыма павольна раскачваецца матавы ліхтар, абвіты металічным ланцужком. Адна лесвіца вядзе ўверх, другая — уніз... Ну што ж, пачнём з верхняга ўзроўню...
Мілая дзяўчына-адміністратар выходзіць з-за стойкі і праводзіць да свабоднага століка. На хаду скідваю паліто, папраўляю шалік — ледзь заўважна, непрыкметным рухам, але так, каб крыху адкрылася дэкальтэ... Адначасова, гэткім жа непрыкметным рухам, абцягваю прыталеную (вельмі прыталеную) цёмна-сінюю сукенку, якая ледзь прыкрывае калені... Але зараз жа пачынаю злавацца сама на сябе: я што, выбралася на форум манашак?.. Сцягваю шалік і хаваю ў сумку. Прымаю нязмушаную позу...
У невялічкай зале душнавата, кандыцыянераў не назіраецца. Бяру са стала папяровую сурвэтку, злёгку прамакваю ёю лоб і ямачку ў тым месцы, дзе пачынаецца шыя... А вось і першы "аб'ект"...
— Дазвольце?
Ён садзіцца за мой столік раней, чым я з гэтым пагаджаюся. За лічаныя секунды паспяваю ацаніць свайго візаві і прыйсці да несуцяшальнай высновы: не, не Ален Дэлон і нават не Фернанда Торэс. Акуратна адпрасаваная кашуля і галодная туга ў вачах выдаюць у ім чалавека, даўно і безнадзейна жанатага, але схільнага да авантур (недарэмна ж я скончыла факультэт псіхалогіі!). Магу паспрачацца на што заўгодна: праз дзесяць хвілін ён пачне жаліцца на сямейнае жыццё і поўнае неразуменне з боку жонкі. Ну давай, пачынай ужо — паслухаем, паспачуваем.
Ён робіць заказ — дзвесце грамаў гарэлкі і дзве шклянкі апельсінавага соку. (Адна, трэба думаць, для мяне?) Не рэагую ніяк. Мне ўсё роўна — хоць адбіўную з мяса кракадзіла. Мне — абы хутчэй прайшоў час, бо вяртацца дадому раней, чым надыдзе раніца, я не збіраюся. Няхай пабегае, памітусіцца, пахвалюецца (гэта я пра мужа), няхай успомніць, як тры гады таму, стоячы на каленях, кляўся ў вечных пачуццях і абяцаў паводзіць сябе так, каб ніколі ў жыцці ніводная слязінка не ўпала з маіх вачэй.
— Міхаіл, — прадстаўляецца тым часам мой візаві. — Георгіевіч, — дадае ён праз некалькі секунд. Напэўна, для саліднасці.
— А я — Маша, — ілгу не міргаючы, проста гэта імя мне заўсёды падабалася.
— У мяне, Маша, складаная жыццёвая сітуацыя, — пачынае ён "з месца ў кар'ер". У гэты момант прыносяць графінчык з гарэлкай, дзве пустыя чаркі і дзве шклянкі з сокам. Адну ён адразу выпівае і следам напалову спусташае графін. Я ўся — увага і з нецярпеннем чакаю працягу.
— Справа ў тым, што я вельмі няшчасны чалавек, — ён нахіляецца так блізка, што я магу разгледзець ярлычок з памерам на каўняры яго кашулі. — У мяне безвыходная сітуацыя.
Ён зноў цягнецца за графінам, але ў працэсе перадумвае, ставіць яго назад і залпам выпівае другую шклянку соку...
— Я, Маша, заблытаўся ў дзвюх соснах, ці як там кажуць... Карацей, кахаю адразу дзвюх жанчын — жонку і... не жонку. Ці не, з жонкай я проста жыву, а без Мар'яны жыць не магу. Што рабіць?
Падумаеш, праблема... Большасць мужчын так жывуць і не замарочваюцца. А ў гэтага сумленне прачнулася...
— Выйсце толькі адно, — кажу яму на поўным "сур'ёзе". — Знайсці каго-небудзь трэцяга...
— Вы сапраўды так лічыце? — ажыўляецца ён, кліча афіцыянтку і паўтарае заказ.
Краем вока бачу, як адчыняюцца ўваходныя дзверы і ў залу ўпырхвае эльф на танюткіх ножках і ў такой кароценькай спаднічцы, што, у прынцыпе, можна было б спакойна абысціся і без яе. Акінуўшы хуткім позіркам невялікую залу (усяго сем столікаў па перыметры), эльф упэўненым крокам рушыць у наш бок, падыходзіць, абвівае Міхаіла празрыстымі ручкамі, паказальна цмокае ў шчаку і ўпэўнена апускаецца ў крэсла.
— Гэта Мар'яначка! — спяшаецца прадставіць яе Міхаіл, быццам і так не зразумела. Ну і дзякуй Богу, думаю я, утраіх усё ж весялей час бавіць. Ёй прыносяць меню, яна заказвае самую дарагую піцу і кактэйль. Сядзім, размаўляем пра надвор'е. У Міхаіла перыядычна звоніць мабільны, ён выходзіць з ім за дзверы. За гэты час Мар'яна паспявае мне расказаць, што ў шлюбе ў яго двое дзяцей, што яна таксама цяжарная, і цяпер ён наўрад ці "адкруціцца". Пры гэтым яна з апетытам, кавалак за кавалкам, паглынае піцу, заядае яе дэсертам, запівае ўсё гэта кактэйлем, і на яе тварыку не адбіваецца ніякіх эмоцый... На гадзінніку — далёка за поўнач. На імгненне ўяўляю сабе, як носіцца па пакоях (іх у нас два) мой муж, як набірае знаёмыя тэлефоны маіх сябровак... Як, падумаўшы, што я магла схавацца ў шафе ці пад ложкам, заглядвае туды і, не знайшоўшы нікога, пачынае ў шаленстве выкідаць з шафы маё адзенне... Потым садзіцца на канапу і плача, бо ўпэўнены, што я не магла проста так знікнуць, што са мной нешта здарылася...
Так табе і трэба, нягоднік...
Міша і Мар'яна ўжо высвятляюць адносіны. Яна наязджае — ён маўчыць, яна зноў наязджае — ён зноў маўчыць. Я, вядома ж, не ўмешваюся. Нарэшце ён не вытрымлівае, ускоквае з месца і, перакульваючы крэслы, выбягае за дзверы. Яна — за ім... Абодва знікаюць назаўсёды — з кавярні і з майго жыцця. Праз дзесяць хвілін афіцыянтка прыносіць рахунак. "Гэта з вас і з вашых сяброў", — тлумачыць, заўважыўшы маё аслупяненне. Спрачацца з ёю ў дзве гадзіны ночы ўжо няма ні сіл, ні жадання, ні сэнсу. Разлічыўшыся па поўнай праграме (два "графінчыкі", чатыры шклянкі апельсінавага соку, піца з морапрадуктамі, два дэсерты, два кактэйлі і мая салата), без усялякай надзеі пакідаю адміністратару нумар свайго тэлефона (а раптам людзі ўспомняць, што не разлічыліся, і вернуцца?) і выклікаю таксі.
Бліжэй да трох гадзін ночы ціхенька адчыняю дзверы сваім ключом. У прыхожай цемра — хоць вока выкалі. Уключаю святло, абыходжу кватэру — нікога, заглядваю ў ванны пакой, у шафу для адзення, пад ложак — вынік той жа... Вяртаюся ў прыхожую, раздумваючы, што рабіць далей... І тут адчыняюцца ўваходныя дзверы, і на парозе вымалёўваецца мая "палова" — узрушаная, з вясёлым тварам. Заходзіць у кватэру і раптам бачыць, што я стаю ў паліто і туфлях.
— Куды гэта ты сабралася? — пытаецца здзіўлена. — Вяселле ўжо звярнулася, госці разышліся, я быў апошнім.
Здымае плашч і акуратна вешае яго ў шафу.
— А чаму ты збегла, галава забалела ці што? Я ўжо вырашыў не надакучваць табе званкамі, падумаў: даедзеш дадому — адразу спаць ляжаш... Але калі ты ўсё роўна не спіш... Ідзі, лапуля, на кухню, пастаў чайнік. Нешта мяне сушыць пасля гэтага вяселля. Напэўна, востранькага пераеў...
Наталля УЛАДЗІМІРАВА.
IV. Творчая частка
Напішыце тэкст “Калядная гісторыя, ці Як сустракае свята наш народ”, у якім былі б выкарыстаны тры асноўныя тыпы сувязі паміж сказамі (ланцуговая, паралельная, далучальная) і ўсе функцыянальна-сэнсавыя тыпы маўлення (апісанне, апавяданне, разважанне).
Дата добавления: 2015-12-08; просмотров: 162 | Нарушение авторских прав