От Aesus Deuon

Gesta Danorum, Liber II, Caput 7

Saxo Grammaticus

От Aesus Deuon

Здесь я приведу только латинский текст поэмы и предисловия к ней, если кому-либо вздумается на него посмотреть и изучить его подробнее. Русского перевода не нашлось, а браться за перевод «Деяний Данов» Саксона Грамматика, я не решился. Впрочем, при желании можно найти английский перевод поэмы и «Деяний Данов» вообще.

Dan 2.7.1 (p. 52,16)
[1] Interea Sculda tributariae solutionis pudore permota, diris animum commentis applicans, maritum, exprobrata condicionis deformitate, propulsandae servitutis monitu concitatum atque ad insidias Rolvoni nectendas perductum atrocissimis novarum rerum consiliis imbuit, plus unumquemque libertati quam necessitudini debere testata.

[2] Igitur crebras armorum massas diversi generis tegminibus obvolutas tributi more per Hiarwarthum in daniam perferri iubet, occidendi noctu regis materiam praebituras.

[3] Refertis itaque falsa vectigalium mole navigiis, Lethram pergitur, quod oppidum a Rolvone constructum eximiisque regni opibus illustratum ceteris confinium provinciarum urbibus regiae fundationis et sedis auctoritate praestabat.

Dan 2.7.2 (p. 52,26)
[1] Rex adventum Hiarwarthi convivalis impensae deliciis prosecutus ingenti se potione proluerat, hospitibus praeter morem ebrietatis intemperantiam formidantibus.

[2] Ceteris igitur altiorem carpentibus somnum, Sueones, quibus scelesti libido propositi communem quietis usum ademerat, cubiculis furtim delabi coepere.

[3] Aperitur illico telorum occlusa congeries, et sua sibi quisque tacitus arma connectit.

[4] Deinde regiam petunt irruptisque penetralibus in dormientium corpora ferrum destringunt.

[5] Experrecti complures, quibus non minus subitae cladis horror quam somni stupor incesserat, dubio nisu discrimini restitere, socii an hostes occurrerent, noctis errore incertum reddente.

Dan 2.7.3 (p. 52,35)
[1] Eiusdem forte silentio noctis Hialto, qui inter regios proceres spectatae probitatis merito praeeminebat, rus egressus scorti se complexibus dederat.

[2] Hic cum obortum pugnae fragorem stupida procul aure sensisset, fortitudinem luxuriae praetulit maluitque funestum Martis discrimen appetere quam blandis Veneris illecebris indulgere.

[3] Quanta hunc militem regis caritate flagrasse putemus, qui, cum ignorantiae simulatione excusationem absentiae praestare posset, salutem suam manifesto periculo obicere quam voluptati servare satius existimavit?

[4] Discedentem pelex percontari coepit, si ipso careat, cuius aetatis viro nubere debeat.

[5] Quam Hialto perinde ac secretius allocuturus propius accedere iussam, indignatus amoris sibi successorem requiri, praeciso naso deformem reddidit erubescendoque vulnere libidinosae percontationis dictum multavit, mentis lasciviam oris iactura temperandam existimans.

[6] Quo facto, liberum quaesitae rei iudicium a se ei relinqui dixit.

[7] Post haec repetito ocius oppido, confertissimis se globis immergit adversasque acies mutua vulnerum inflictione prosternit.

[8] Cumque dormientis adhuc Biarconis cubiculum praeteriret, expergisci iussum tali voce compellat:

Dan 2.7.4 (p. 53,12)
[1] Ocius evigilet, quisquis se regis amicum
aut meritis probat aut sola pietate fatetur.
[2] Discutiant somnum proceres; stupor improbus absit;
incaleant animi vigiles; sua dextera quemque
aut famae dabit aut probro perfundet inerti;
noxque haec aut finis erit aut vindicta malorum.
[3] Non ego virgineos iubeo cognoscere ludos
nec teneras tractare genas aut dulcia nuptis
oscula conferre et tenues astringere mammas,
non liquidum captare merum tenerumve fricare
femen et in niveos oculum iactare lacertos.
[4] Evoco vos ad amara magis certamina Martis.
[5] Bello opus est nec amore levi, nihil hic quoque facti
mollities enervis habet; res proelia poscit.
[6] Quisquis amicitiam regis colit, arma capessat.
[7] Pensandis animis belli promptissima lanx est.
[8] Ergo viris timidum nihil aut leve fortibus insit,
destituatque animos armis cessura voluptas.
[9] In pretio iam fama manet, laudis sibi quisque
arbiter esse potest propriaque nitescere dextra.
[10] Instructum luxu nihil adsit; plena rigoris
omnia praesentem discant exsolvere cladem.
[11] Non debet laudis titulos aut praemia captans
ignavo torpere metu, sed fortibus ire
obvius et gelidum non expallescere ferrum.

Dan 2.7.5 (p. 53,37)
[1] Ad hanc vocem expergefactus Biarco cubicularium suum Scalcum ocius excitatum hoc alloquitur modo:
[2] Surge puer crebroque ignem spiramine pasce;
verre larem ligno et tenues dispelle favillas.
[3] Scintillas extunde focis ignisque iacentes
erige relliquias et opertas elice flammas.
[4] Languentem compelle larem producere lumen,
arenti rutilas accendens stipite prunas.
[5] Proderit admota digitos extendere flamma.
[6] Quippe calere manu debet, qui curat amicum,
et nocui penitus livoris pellere frigus.

Dan 2.7.6 (p. 54,10)
[1] Rursum Hialto:
[2] Dulce est nos domino percepta rependere dona.
[3] En virtus sua quemque monet meritum bene regem
rite sequi dignaque ducem gravitate tueri,
acceptare enses famaeque impendere ferrum.
[4] Enses Theutonici, galeae armillaeque nitentes,
loricae talo immissae, quas contulit olim
Rolvo suis, memores acuant in proelia mentes.
[5] Res petit et par est, quaecumque per otia summa
nacti pace sumus, belli dicione mereri,
nec laetos cursus maestis praeponere rebus
aut duris semper casus praeferre secundos.
[6] Mente pari proceres sortem capiamus utramque,
nec mores fortuna regat, quia condecet aeque
delicias ac dura pati, vultuque sub illo
ducamus tristes, quo dulces hausimus annos.

Dan 2.7.7 (p. 54,26)
[1] Omnia, quae poti temulento prompsimus ore,
fortibus edamus animis et vota sequamur
per summum iurata Iovem superosque potentes.
[2] Danorum primus herus est meus, adsit eidem,
ut probus est quisque; procul hinc, procul este fugaces!
[3] Forti opus est stabilique viro, non terga ferente
in dubium bellive truces metuente paratus.
[4] Maxima saepe duci virtus ex milite pendet:
tanto etenim princeps aciem securior intrat,
quanto illum melius procerum stipaverit agmen.
[5] Arripiat digitis pugnacibus arma satelles,
iniciens dextram capulo clipeumque retentans,
inque hostes ruat et nullos expalleat ictus.
[6] Nemo se retro feriendum praebeat hosti,
nemo enses tergo excipiat; pugnacia semper
pectora vulneribus pateant. Certamina prima
fronte gerunt aquilae et rapidis se rictibus urgent
anteriore loco; species vos alitis aequet,
adverso nullam metuentes corpore plagam.

Dan 2.7.8 (p. 55,8)
[1] Ecce furens aequoque sui fidentior hostis,
ferro artus faciemque aurata casside tectus
in medios fertur cuneos, ceu vincere certus
intimidusque fugae et nullo superabilis ausu.
[2] Suetica, me miserum, Danos fiducia spernit.
[3] Ecce truces oculis Gothi visuque feroces
cristatis galeis hastisque sonantibus instant;
in nostro validam peragentes sanguine cladem
destringunt gladios et acutas cote bipennes.
[4] Quid te, Hiarwarthe, loquar? quem Sculda nocente replevit
consilio tantaque dedit crudescere culpa?
[5] Quid te, infande, canam, nostri discriminis auctor,
proditor eximii regis, quem saeva libido
imperii tentare nefas furiisque citatum
coniugis aeternam pepulit praetendere noxam?
[6] Quis te error factum Danis dominoque nocentem
praecipitavit in hoc foedum scelus? unde subibat
impietas tanto fraudis constructa paratu?
Quid moror? Extremam iam degustavimus escam.
[7] Rex perit, et miseram sors ultima corripit urbem.
[8] Illuxit suprema dies, nisi forte quis adsit
tam mollis, quod se plagis praebere timescat,
aut imbellis ita, ut domini non audeat ultor
esse sui dignosque animo proscribat honores.

Dan 2.7.10 (p. 55,32)
[1] Tu quoque consurgens niveum caput exsere, Ruta,
et latebris egressa tuis in proelia prodi.
[2] Caedes te foris acta vocat; iam curia bellis
concutitur, diroque strepunt certamine portae.
[3] Loricas lacerat ferrum, dirumpitur hamus
nexilis, et crebro cedunt praecordia telo.
[4] Iam clipeum regis vastae minuere secures,
iam longi resonant enses, crepitatque bipennis
humanis impacta humeris et pectora findens.
[5] Quid pavitant animi? quid hebescit languidus ensis?
Porta vacat nostris, externo plena tumultu.

Dan 2.7.11 (p. 56,4)
[1] Cumque Hialto, magna admodum strage edita, proelium cruentasset, tertio tabernaculum Biarconis offendebat, quem metus causa avidum quietis ratus tali ignaviae exprobratione pertentat:
[2] Ut quid abes, Biarco? num te sopor occupat altus?
Quid tibi, quaeso, morae est? Aut exi aut igne premeris.
[3] Elige quod praestat! eia! concurrite mecum!

Dan 2.7.12 (p. 56,10)
[1] Igne ursos arcere licet; penetralia flammis
spargamus, primosque petant incendia postes.
[2] Excipiat torrem thalamus, tectique ruina
fomentum flammis et alendo praebeat igni.
[3] Fundere damnatis fas est incendia portis.

Dan 2.7.13 (p. 56,15)
[1] At nos, qui regem voto meliore veremur,
iungamus cuneos stabiles tutisque phalangem
ordinibus mensi, qua rex praecepit, eamus,
qui natum Bøki Røricum stravit avari
implicuitque virum leto virtute carentem.
[2] Ille quidem praestans opibus habituque fruendi
pauper erat, probitate minus quam fenore pollens;
aurum militia potius ratus, omnia lucro
posthabuit, laudisque carens congessit acervos
aeris et ingenuis uti contempsit amicis.
[3] Cumque lacessitus Rolvonis classe fuisset,
egestum cistis aurum deferre ministros
iussit et in primas urbis diffundere portas,
dona magis quam bella parans, quia militis expers
munere, non armis, tentandum credidit hostem,
tamquam opibus solis bellum gesturus et usu
rerum, non hominum Martem producere posset.
[4] Ergo graves loculos et ditia claustra resolvit,
armillas teretes et onustas protulit arcas,
exitii fomenta sui, ditissimus aeris,
bella toris inops hostique adimenda relinquens
pignora, quae patriis praebere pepercit amicis.
[5] Annellos ultro metuens dare, maxima nolens
pondera fudit opum, veteris populator acervi.
[6] Rex tamen hunc prudens oblataque munera sprevit,
rem pariter vitamque adimens, nec profuit hosti
census iners, quam longo avidus cumulaverat aevo.
[7] Hunc pius invasit Rolvo summasque perempti
cepit opes, inter dignos partitus amicos,
quicquid avara manus tantis congesserat annis,
irrumpensque opulenta magis quam fortia castra
praebuit eximiam sociis sine sanguine praedam.

Dan 2.7.14 (p. 57,4)
[1] Cui nil tam pulchrum fuit, ut non funderet illud,
aut carum, quod non sociis daret, aera favillis
assimulans famaque annos, non fenore mensus.
[2] Unde liquet, regem claro iam funere functum
praeclaros egisse dies, speciosaque fati
tempora praeteritos decorasse viriliter annos.
[3] Nam virtute ardens, dum viveret, omnia vicit,
egregio dignas sortitus corpore vires.
[4] Tam praeceps in bella fuit, quam concitus amnis
in mare decurrit, pugnamque capessere promptus,
ut cervus rapidum bifido pede tendere cursum.

Dan 2.7.15 (p. 57,15)
[1] Ecce per infusas humana tabe lacunas
caesorum excussi dentes rapiente cruoris
profluvio loti scabris limantur arenis.
[2] Splendescunt limo allisi, lacerataque torrens
sanguinis ossa vehit truncosque superfluit artus.
[3] Danicus undescit sanguis, stagnatque cruenta
latius eluvies, et corpora sparsa revolvit
elisus venis vapidum spumantibus amnis.
[4] Impiger invehitur Danis Hiarwarthus, amator
Martis, et extenta pugnantes provocat hasta.
[5] Attamen hic inter discrimina fataque belli
Frothonis video laetum arridere nepotem,
qui Furivallinos auro conseverat agros.

Dan 2.7.16 (p. 57,28)
[1] Nos quoque laetitiae species extollat honesta
morte secuturos generosi fata parentis.
[2] Voce ergo simus alacres ausuque vigentes.
[3] Namque metum par est animosis spernere dictis
et memorabilibus letum consciscere factis.
[4] Deserat os animumque timor; fateamur utroque
intrepidos nisus, nec nos nota iudicet ulla
parte aliqua signum dubii praestare timoris.
[5] Librentur stricto meritorum pondera ferro.
[6] Gloria defunctos sequitur, putrique favillae
fama superstes erit, nec in ullum decidet aevum,
quod perfecta suo patravit tempore virtus.
[7] Quid clausis agitur foribus? quid pessula valvas
iuncta seris cohibent? Etenim iam tertia te vox,
Biarco, ciet clausoque iubet procedere tecto.

Dan 2.7.17 (p. 58,4)
[1] Contra quae Biarco:
[2] Quid me Rolvonis generum, quid, bellice Hialto,
tanta voce cies? Etenim qui magna profatur
grandiloquisque alios verbis invitat ad arma,
audere et dicta factis aequare tenetur,
ut vocem fateatur opus. Sed desine, donec
armer et horrendo belli praecingar amictu.
[3] Iamque ensem lateri iungo, iam corpore primum
lorica galeaque tegor, dum tempora cassis
excipit et rigido conduntur pectora ferro.
[4] Nemo magis clausis refugit penetralibus uri
cumque sua rogus esse domo. Licet insula memet
ediderit strictaeque habeam natalia terrae,
bissenas regi debebo rependere gentes,
quas titulis dedit ille meis. Attendite, fortes!
[5] Nemo lorica se vestiat interituri
corporis; extremum perstringat nexile ferrum;
in tergum redeant clipei, pugnemus apertis
pectoribus, totosque auro densate lacertos:
armillas dextrae excipiant, quo fortius ictus
collibrare queant et amarum figere vulnus.

Dan 2.7.18 (p. 58,25)
[1] Nemo pedem referat! certatim quisque subire
hostiles studeat gladios hastasque minaces,
ut carum ulciscamur herum. Super omnia felix,
qui tanto sceleri vindictam impendere possit
et fraudum iusto punire piacula ferro.

Dan 2.7.19 (p. 58,30)
[1] Ecce mihi videor cervum penetrasse ferocem
Theutonico certe, qui Snyrtir dicitur, ense,
a quo belligeri cepi cognomen, ut Agner
Ingelli natum fudi retulique trophaeum.
[2] Ille meo capiti impactum perfregit Høchingum,
elisum morsu gladium, maiora daturus
vulnera, si melius ferri viguisset acumen.
[3] Cui contra laevam lateris cum parte sinistri
dissecui, dextrumque petens labensque sub artus
incidit in medias ferrum penetrabile costas.
[4] Hercule nemo illo visus mihi fortior umquam:
semivigil subsedit enim cubitoque reclinis
ridendo excepit letum mortemque cachinno
sprevit et Elysium gaudens successit in orbem.
[5] Magna viri virtus, qui risu calluit uno
supremam celare necem summumque dolorem
corporis ac mentis laeto compescere vultu!

Dan 2.7.20 (p. 59,6)
[1] Nunc quoque cuiusdam praeclaro stemmate nati
vitales fibras ferro rimabar eodem
et ferrum penitus intra praecordia mersi.
[2] Filius hic regis et avito sanguine lucens
indole clarus erat tenerisque nitentior annis.
[3] Non illi hamatum poterat prodesse metallum,
non ensis, non umbo teres: tam vivida ferri
vis erat, obiectis tardari nescia rebus.

Dan 2.7.21 (p. 59,14)
[1] Ergo duces ubi sunt Gothorum militiaeque
Hiarwarthi? Veniant et vires sanguine pensent!
[2] Qui iaciunt, qui tela rotant, nisi regibus orti?
[3] Surgit ab ingenuis bellum; clarissima Martem
stemmata conficiunt, nec enim vulgaribus ausis
res agitur, quam sola ducum discrimina tentant.
[4] Illustres obeunt proceres. En, maxime Rolvo,
magnates cecidere tui, pia stemmata cessant.
[5] Non humile obscurumve genus, non funera plebis
Pluto rapit vilesque animas, sed fata potentum
implicat et claris complet Phlegethonta figuris.

Dan 2.7.22 (p. 59,25)
[1] Non memini certamen agi, quo promptius esset
alternare enses partirique ictibus ictus.
[2] Dans unum tres accipio; sic mutua Gothi
vulnera compensant, sic dextra potentior hostis
vindicat acceptam cumulato fenore poenam.
[3] Quamquam adeo solus multorum funere leto
corpora tradiderim pugnans, ut imagine collis
editus e truncis excresceret artubus agger,
et speciem tumuli congesta cadavera ferrent.
[4] At quid agit, qui me nuper prodire iubebat,
eximia se laude probans aliosque superba
voce terens et amara serens opprobria, tamquam
uno bissenas complexus corpore vitas?

Dan 2.7.23 (p. 59,38)
[1] Ad haec Hialto:
[2] Quamquam subsidio tenui fruere, haud procul absum;
hac quoque, qua stamus, opus est ope, nec magis usquam
vis aut lecta manus promptorum in bella virorum
exigitur. Iam durae acies et spicula scutum
frustatim secuere meum partesque minutim
avulsas absumpsit edax per proelia ferrum.
[3] Prima sibi testis res est, seque ipsa fatetur;
fama oculo cedit, visusque fidelior aure est.
[4] Rupti etenim clipei retinacula sola supersunt,
sectus et in gyro remanet mihi pervicus umbo.
[5] At nunc, Biarco, viges, quamquam cunctantior aequo
exstiteris, damnumque morae probitate repensas?

Dan 2.7.24 (p. 60,11)
[1] At Biarco:
[2] Carpere me necdum probrisque lacessere cessas?
Multa moras afferre solent. Iamque obvius ensis
cunctandi mihi causa fuit, quem Sueticus hostis
in mea praevalido contorsit pectora nisu.
[3] Nec parce gladium capuli moderator adegit:
nam quantum in nudo vel inermi corpore fas est,
egit in armato; sic duri tegmina ferri
ut molles traiecit aquas, nec opis mihi quicquam
aspera loricae poterat committere moles.

Dan 2.7.25 (p. 60,21)
[1] At nunc, ille ubi sit, qui vulgo dicitur Othin
armipotens, uno semper contentus ocello,
dic mihi, Ruta, precor, usquam si conspicis illum.

Dan 2.7.26 (p. 60,24)
[1] Ad haec Ruta:
[2] Adde oculum propius et nostras perspice chelas,
ante sacraturus victrici lumina signo,
si vis praesentem tuto cognoscere Martem.

Dan 2.7.27 (p. 60,28)
[1] Tum Biarco:
[2] Si potero horrendum Friggae spectare maritum,
quantumcumque albo clipeo sit tectus et altum
flectat equum, Lethra nequaquam sospes abibit;
fas est belligerum bello prosternere divum.

Dan 2.7.28 (p. 60,33)
[1] At nunc, bellice Hialto, extremis viribus usos
ante oculos regis clades speciosa cadentes
excipiat. Dum vita manet, studeamus honeste
posse mori clarumque manu decerpere funus.
[2] Ad caput exstincti moriar ducis obrutus, at tu
eiusdem pedibus moriendo allabere pronus,
ut videat, quisquis congesta cadavera lustrat,
qualiter acceptum domino pensarimus aurum.
[3] Praeda erimus corvis aquilisque rapacibus esca,
vesceturque vorax nostri dape corporis ales.
[4] Sic belli intrepidos proceres occumbere par est,
illustrem socio complexos funere regem.

Дата добавления: 2015-10-29