Сызықтарды осьтік меридиан бойынша бағдарлау

Карталар. мен пландарды координаталардың зоналық жүйесінде жасалуымен байланысты, геодезияда дирекциондық бұрыш жиі қолданылады. Егер Аі> нүктесінде (11-сурет) сызықтың бағыты Аг азимутымен емес «'горизонталь бұрышымен анықталса және ол азимут сияқты сағат тілінің бағыты бойымен, бірақ нақты бір М₂ нүкте меридианынан емес, дұрысында меридианға параллель бағытпен кез келген нүктеде, мәселен М\ нүктесінде есептелсе, онда мұндай бұрыш дирекциондық бұрыш деп аталады.

Осыдан келіп, дирекциялық бұрыш () дегеніміз осьтік меридианның солтүстік бағытынан немесе абсцисса осінің оң бағытынан сағат тілінің бағыты бойымен осы бағытқа дейін есептелетін горизонталь бұрыш екендігі шығады. Егер М± нүктесіндегі С₁О₁, сызығына тең бұрышты келденең цилиндрлік проекциясында осьтік меридиан десек, ал С₂0₂ сызығын М₂ нүктесіндегі шын меридиан, Ох сызығын километрлік тордың вертикаль сызығының бірі деп қабылдасақ, онда Л₂«шын азимутты, ал а дегеніміз М_{М₂ сызығының М₂ нүктесіндегі дирекциондық бұрышты көрсетеді, оның үстіне

яғни нақты бір нүктедегі кез келген сызықтың шын азимуты мен дирекциялық бұрышының арасындағы айырмашылық' осы нүктедегі шын меридиан зонасының осьтік меридианымен жақындасуына тең.

Мына формуладан шын азимутты А₂-ыі табамыз:

А₂= .

Осьтік меридианың батысқа қарай орналасқан нүктелер үшін меридианың жақындасуы теріс санмен көрсетіледі. Әрбір сызықтың түрлі нүктелеріндегі дирекциондық бұрыш А азимутпен салыстырғанда тұрақты болып қалады. АВ-бағытының а дирекциондық бұрышы тура, ал ВА бағытының дирекциондық бұрышы кері бұрыш деп аталады. 12-сурет-тен.

Яғни кері дирекциондық бұрыш тура дирекциондық бұрыш» пен,180^с-тың қосындысына тең. Практикада а > 180° болған кезде," дирекциондық бұрышты

мына формуламен анықтаған қолайлы.

Мысалы, а=310°40' болса, онда , немесе =490°40'—360°=130^о40', себебі дирекциоидық бұрыштың 360^а-қа өзгеруі сызықтың бағытын өзгертпейді. Ал (.12) формуланы пайдаланатын болсақ, онда да =310°40'—180°= 130°40' тең болатынын көреміз.

Дата добавления: 2015-09-04