СИНТАКСИС. 1. Фразеологик сүзтезмәне табыгыз.

1. Фразеологик сүзтезмәне табыгыз.

А) Ватанны саклау;

Ә) яхшы кеше;

Б) башны ташка бәрү;

В) агачтан ясау,

2. Фигыльле исем сүзтезмәне табыгыз.

А) алмагач утыртасы урын;

Ә) кирәк кадәр икмәк;

Б) хат язарга ашыгу;

В) авыл аркылы үтү.

3. Кушма фигыль хәбәрле җөмләне табыгыз.

А) Кояшның соңгы нуры күздән югалды (Г.Б.);

Ә) Ә язмыш аңа каршы барырга әйтә (И.Г.);

Б) Ә хәле аның җилкә кашырлык (Ә.Е.);

4. Максат хәле булган җөмләне табыгыз.

А) Аның әрнүдән йокылары кача иде (Г.И.);

Ә) Минем күзләрем ул хәтле җете түгел, алай да күрәм (Г.Б.);

Б) Киткән урманга утынга, ялгызы бер ат җигеп (Г.Т.).

5. Дөрес раслауны билгелзгез.

А) Җөмләнең барлык кисәкләре дә тиңдәш була;

Ә) Җөмләнең баш кисәкләре тиңдәш була ала;

Б) Җөмләнең иярчен кисәкләре тиңдәш була.

6. Хәбәрлекнең санын билгеләгез.

Качаклар, ял өчен яшерен урын табылганга шатланып, Григо­рий артыннан киттеләр (А.Р.)

А) бер;

Ә) ике;

Б) өч.

ФОНЕТИКА, ГРАФИКА, ОРФОГРАФИЯ, ОРФОЭПИЯ

1. Җөмләне дәвам итегез:
фонема дип, телдәге...

1) сүзләрне һәм морфемаларны төзүче, аларны бер-берсеннән аеру өчен хезмәт итүче иң кечкенә аваз берәмлеге санала;

2) сүзләрне һәм җөмләләрне төзүче, аларны язуда чагылдыру­чы иң кечкенә язу берәмлеге санала;

3) сузык һәм тартык авазлардан торган иң кечкенә фонетик
берәмлек санала.

2. Бер фраза эчендә бер басым астында әйтелгән ике сүз чигендә
у, ү, и сузыклары очрашканда (мәсәлән, бару урыны, сөйли иде, бел­ми икән тезмәләрендә) элизия күренеше:

1) күзәтелә;

2) күзәтелми.

3. Түбәндәге сүзләрне юлдан-юлга күчерүнең дөрес очрагын бил­геләгез:

1) ала-чак-мын, елау, нефть, ре-зо-нанс;

2) а-ла-чак-мын, елау, нефть, ре-зо-нанс;

3) ала-чак-мын, е-лау, нефть, ре-зо-на-нс.

4. Түбәндәге җөмләләрдә рәт гармониясенә буйсынмаган
сүзләрнең астына сызыгыз:

Әй, сиңа әйтәм! Сәгать өчтә Ташлытаудан кодагый килергә тиеш, китапны алып калырга онытма! Рәхмәтулла, син дә бара­сыңмыни?!

5. [Ч] тартыгы әдәби телдә

1) өрелмәле аваз;

2) аффрикат аваз;

6. Фонетика дип тел белеменең

1) сөйләм авазларын өйрәнә торган тармагына әйтәләр;

2) хәреф һәм аваз мөнәсәбәтен өйрәнүче тармагына әйтәләр.

7. Хәзерге татар телендә ничә сузык аваз бар?

1) 9 сузык аваз бар;

2) 12 сузык аваз бар;

3) 10 сузык аваз бар.

8. Талларда сүзендә [А] авазы

1) иренләшми;

2) иренләшә.

9. Сүзләрнең дөрес язылышын билгеләгез:

1) йылга, йолдыз, йылан, йугары, сагаю, елмайып, егэт;

2) елга, йолдыз, елан, югары, сагаю, елмаеп, егет;

3) елга, йолдыз, елан, югары, сагайу, елмаеп, егет.

10. Түбәндәге җөмләләрдә рәт гармониясенә буйсынган сүзләрнең астына сызыгыз:

Соңгы арада миңа Хәсәнбай күленең зәңгәрсу дулкыннарын еш күзәтергә туры килде. Күлне билбау сыман ямь-яшел камыш­лар уратып алган.

11. Хәзерге татар әдәби телендә

1) 6 иренләшмәгән сузык аваз бар;

2) 7 иренләшмәгән сузык аваз бар;

3) 4 иренләшмәгән сузык аваз бар.

12. Татар телендәге [И] фонемасына билгеләмә бирегез.

1) алгы рәт, түбән күтәрелешле, иренләшмәгән, озын сузык аваз;

2) алгы рәт, югары күтәрелешле, иренләшмәгән;

3) алгы рәт, түбән күтәрелешле, иренләшкән, кыска сузык аваз.

13. Каеннар, урманнар, синнән, таңнан сүзләрендә тартыклар ассимиляциясенең нинди төре күзәтелә?

1) яңгыраулыкта-саңгыраулыкта охшашлану;

2) борын ассимиляциясе.

14. Түбәндәге мисалларда ирен ассимиляциясенә караган аваз үзгәрешләренең астына сызыгыз:

Туксан бер; иртәнге; ун галим бар; торган бул; сүнгән; син матур.

15. [Й] авазы

1) тел уртасы авазы;

2) тел арты авазы;

3) тел алды авазы.

16. [ф] авазына характеристика бирегез:

1) ирен-теш, өрелмәле, шаулы, саңгырау аваз;

2) ирен-теш, йомык, шаулы, саңгырау аваз;

3) ирен-ирен, йомык, шаулы, яңгырау аваз.

17. Латин язуына нигезләнгән беренче татар алфавиты (яңалиф)

1) 1929 елда кабул ителә;

2) 1927 елда кабул ителә;

3) 1939 елда кабул ителә.

18. Сүзләрнең дөрес язылышын билгеләгез:

1) иһтирам, канәфер, нәзакәт, мәгълумат, сурат.
2) ихтирам, канәфер, нәзәкәт, мәгълүмат, сүрәт.

3) ихтирам, канәфер, нәзакәт, мәгълүмат, сурәт.

19. [Л] һәм [М] авазлары –

1) сонор авазлар;

2) саф авазлар;

3) шаулы авазлар

Дата добавления: 2015-08-20