3 страница. Ну, а во всем остальном наша Собака вела себя как все собаки на свете

Ну, а во всем остальном наша Собака вела себя как все собаки на свете. Ночь спала на дворе. Считала обязательным своим долгом лаем откликаться на крик петуха, мяуканье кошки, вой шакала. Ворчала на полную луну, колесом выкатывавшуюся из-за Медвежьей горы. Улаживала свои любовные дела. Подняв лапу, мочилась в огороде на свежезеленевшие грядки сельдерея. И еще: услышав, как где-нибудь начинала вопить и причитать несчастная женщина, получившая похоронку на мужа, сына или брата, поднимала вверх морду и разражалась жалобным воем.

\ ასე მისდევდნენ დღეები დღეებს. ვცხოვრობდით მე და ბაბუა ისე, როგორც ადამიანებს შეეფერება ომის დროს, ძაღლი კი ისე, როგორც ძაღლს შეეფერება.

Шли дни. И жили мы, как полагается жить людям и собакам во время войны…

●

1943 წლის 22 აგვისტოს, ღამით, სოფელი ძაღლების გნიასმა შესძრა. ძუკნაობა იყო და ამ ამბისთვის მაინცდამაინც დიდი ყურადღება არავის მიუქცევია.

22 августа 1943 года ночью село взбудоражили собачий лай, грызня и вой. Была случная пора, и поэтому особого внимания на шум никто не обратил.

დილით ასლანა თავბერიძემ ჭანიშვილების საცივთან დაგლეჯილი ძაღლი იპოვა. არც ეს გაგვკვირვებია, რადგან ძაღელების ძუკნაობა უამისოდ არ ჩაივლის, ამიტომ ის დაგლეჯილი ძაღლი სადაც ვიპოვეთ, იქ დავმარხეთ და შინ წავედით.

Утром Аслан Тавберидзе нашел у родника растерзанного пса. Для случной поры это тоже не было явлением необычным. Труп зарыли.

შუადღეზე სოფელში უცხო კაცმა ჩამოიარა. ძაღლს ეძებდა. ასლანთან მიასწავლეს. იმ საუბარს მეც დავესწარი:

В полдень в селе появился незнакомец, разыскивавший свою собаку. Его направили к Аслану. Пришел туда и я.

- კირილე ვარ, მამალაძე, ხევიდან! - გაეცნო უცხო.

— Кирилле Мамаладзе из Хеви, — представился он.

- რაზე შეწუხებულხართ, ბატონო? - ჰკითხა ასლანამ.

— Очень приятно. Чем могу служить? — вежливо спросил Аслан.

- ძაღლს ვეძებ ჩემსას, ასე მითხრეს, დაგლეჯილი ძაღლი გიპოვიათ ვითომ თქვენ და დაგიმარხავთ.

— Собака у меня пропала… Сказали, будто вы сегодня зарыли какую-то…

- კი, მე და ამ ბაღანამ დავმარხეთ, არ უნდა დაგვემარხა?

— Точно. Мы и зарыли — я и этот парень. А что, разве не следовало этого делать?

- რას ბრძანებთ, მადლობელი ვარ ჭირისუფლობისათვის, მაგრამ ის ადგილი უნდა მაჩვენოთ.

— Что вы, наоборот, спасибо за внимание. А место показать можете?

— Пожалуйста.

წავყევით და ვაჩვენეთ. საფლავი ამოთხარა. ძაღლი ამოათრია და დააკვირდა.

Мамаладзе отрыл труп собаки, пригляделся.

- კი ჩემია! - თქვა ბოლოს დაბეჯითებით.

— Моя! — заявил он уверенно.

- გადასვენებას ხომ არ უპირებთ, ბატონო? - გაუღიმა ასლანამ.

— Желаете перенести останки? — улыбнулся Аслан.

- გადასვენებას კი არა, დანა კბილს არ მიხსნის, ბავშვი დამიჭამა გუშინ ამ ძაღლიშვილმა, ასე მითხრეს პასტერის სადგურში: იმ ძაღლის თავი მოგვიტანე, ანალიზს ავუღებთ ტვინშიო, თუ არა და, ცოფის ნემსების გაკეთება მოგიწევთო. ჩემ თავს არ ვჩივი, ასლან ბატონო, მუცელში ორმოცი ნემსის გაკეთებას გაუძლებს ჩემი ბაიასავით გაყვითლებული და უდღეური ბაღანა? - ამოიოხრა კირილე მამალაძემ და ტომრიდან ნაჯახი ამოიღო. ასლანას აღარ დაველოდე, შემოვბრუნდი და შინ წავედი.

— Не до шуток мне! — отмахнулся Мамаладзе. — Вчера она покусала моего ребенка, а потом сбежала. На пастеровской станции велели принести голову собаки, чтобы сделать анализ мозга. Если, не дай бог, окажется, что она была бешенной, придется делать ребенку сорок уколов. Представляете себе? Сорок уколов! Дитя и так еле на нагах держится!

Мамаладзе вздохнул и достал из мешка топор.

Я быстро отвернулся и пошел домой.

ბაბუას მოვუყევი ყველაფერი.

Выслушав мой рассказ, дед невольно поморщился.

- არაა მაგი კარგი ამბავი. - თქვა ბაბუამ ფიქრის შემდეგ და მის ფეხებთან უდარდელად გაშოტილ ძაღლს თვალი შეავლო.

— Нехорошее это дело! — сказал он и взглянул на беззаботно развалившуюся у его ног Собаку.

საღამოს ბადრია მეთუთუნე მოადგა ჭიშკარს და თოფი სთხოვა ბაბუას.

Вечером зашел к нам сосед Бадриа и попросил у деда ружье.

- რად გინდა თოფი, ბადრია? - ჰკითხა ბაბუამ.

— Зачем тебе ружье, Бадриа? — спросил дед.

- ძაღლი უნდა მოვკლა, სპირიდონ!

— Застрелить свою собаку.

- რას ერჩი?

— В чем она провинилась?

- წუხელ რომ ხევიდან გადმოვარდნილმა ძაღლმა მთელი სოფლის ძაღლები დაცოფა, შენ არ გაგიგია? იქ არ იყავი, ბიჭო, შენ, იმ კაცმა რომ თქვა, ბაღანე დამიჭამაო? - მომიბრუნდა მე ბადრია.

— А ты разве не знаешь? Вчера чья-то собака напала на наших собак. Да ты же слышал, парень, что сказал хозяин того пса! Ребенка, говорит, покусала.

- იმ კაცს არ უთქვამს, ცოფიანი იყო ძაღლიო! - ამოვღეჭე მე.

— Но он не говорил, что собака бешеная! — ответил я.

- როდის იყო, ბიჭო, ჭკუათმყოფელი ძაღლი პატრონს კბენდა, ისიც ბაღანას? - მკითხა ბადრიამ.

— Дурак! Разве нормальная собака тронет хозяйского ребенка? — спросил Бадриа.

ვერაფერი ვერ ვუპასუხე.

Я промолчал.

- მაგ საქმისთვის თოფს ვერ გათხოვებ, ბადრია! - გააწბილა ბაბუამ.

— Для такого дела я тебе ружье не дам! — отрубил дед.

- აბა, რითი მოვკლა!

— Чем же ее убить?

- სარით!

— Колом.

- სარით რა, მხეცი კი არ ვარ! - ეწყინა ბადრიას.

— Что я, зверь какой-нибудь? — обиделся Бадриа.

- მაინც ვერ გათხოვებ! - თქვა ბაბუამ.

— Тогда как хочешь…

\ ბადრია მიხვდა, წყალს რომ ნაყავდა და წავიდა.

Бадриа ушел.

- ამეღამ ძაღლი ახორში დაამწყვდიე! - მითხრა ბაბუამ და ძაღლს თავზე ხელი გადაუსვა.

— Ночью запри пса в сарае! — приказал дед и ласково погладил Собаку.

●

პირველი თოფი ასლანა თავბერიძის ეზოში გავარდა და ძაღლის კივილმა ცა გახია.

Первый выстрел и душераздирающий визг собаки раздался во дворе Аслана Тавберидзе.

- რა რიცხვია დღეს, ბაბუ? - მკითხა ბაბუამ.

— Какое сегодня число? — спросил меня дед.

- ოცდასამი აგვისტო! - ვუპასუხე მე.

— Какое сегодня число? — спросил меня дед.

- დაიწყო ბართლომეს ღამე! - თქვა ბაბუამ და თავი ჩაქინდრა.

— Двадцать третье августа.

პირველ თოფს მეორე მოჰყვა, მეორეს - მესამე, მესამეს - მეოთხე... თოფის ხმა გრიალით გადადიოდა ეზოდან ეზოში, ყმუილი, წკავწკავი, ყიჟინა, ბავშვების ტირილი, საქონლის ბღავილი - ყველაფერი ერთმანეთში აირია, გავარდა ბადრიას ეზოში, მერე ჩვენი ყურის მეზობლის მაკარიას ეზოშიც გავარდა და ძაღლის კივილმა და წკმუტუნმა დაანგრია ქვეყანა.

За первым выстрелом последовали второй, третий, четвертый… Со всех сторон доносились звуки выстрелов, лай и вой собак, крики мужчин, вопли женщин, плач детей, мычание скота. Громыхнуло во дворе соседа Бадриа, затем — у Алистарха и наконец грянуло под боком, у соседа Макариа. Визг собаки оглушил меня.

- ფილთა აქვს მაგ უღმერთოს, და რა გაუძლებს ამ ძაღლის საცოდაობას სანამ მაგი მაგას ხელმეორედ დატენის. - თქვა ბაბუამ და აკანკალებული ხელები ყურებზე აიფარა.

— Несчастная собака!.. Пока Макариа перезарядит свою допотопную кремневку, измучается животное — простонал дед и закрыл уши дрожащими руками.

\ ერთი საათი გრძელდებოდა ძაღლების ეს აუწერელი ჟლეტა. ერთი საათი გუგუნებდა ცა და დედამიწა ჩვენს გარშემო. ერთი საათი ანგრევდა და აწყდებოდა გადარეული ჩვენი ძაღლი ღრენითა და კბილების ღრჭენით გარედან სარგაყრილ ახორის კარს.

Целый час продолжалось это неслыханное, безжалостное истребление собак. Целый час гудело и шумело село. И все это время наша Собака, запертая в сарае, со злобным лаем и рычанием бросалась на дверь, скребла ее когтями.

\ მერე ნელ-ნელა მიწყნარდა ხმაური, სადღაც უკანასკნელი თოფი გავარდა.

Постепенно все стихло. Грохнул вдали последний выстрел, и наступила мертвая тишина.

- ეჰე-ჰეჰე... - დაიყიჟინა მთელ სოფელზე ომახიანად ვიღაცამ.

— Э-ге-ге-ге-ей! — раздался вдруг чей-то победоносный крик.

- გათავდა! შენ მოგეცა ამათი ცოდვა კაცის გაჩენისათვის, ღმერთო! - თქვა ხელაპყრობილმა ბაბუამ და სოფელი ჩაკვდა.

— Все. Кончилось… Боже великий, прости нам грехи наши тяжкие… — вздохнул дед.

●

მამალმაც იყივლა, ძროხამაც იბღავლა, სკოლის ზარმაც დარეკა, მზეც ამოიწვერა კონცხოულაზე, თხამაც დაიპეტელა, თიკანმაც დაიკიკინა, კატამაც დაიკნავლა. ქათამმაც დაიკაკანა, მაგრამ დილა დილას არ ჰგავდა, რაღაც აკლდა სოფელს, რაღაც თითქოს შეუმჩნეველი, მაგრამ უზარმაზარი, მშობლიური, თბილი, ახლობელი, და როდესაც მხარზე წალდგადაგდებულმა ასლანამ ჩაიარა ორღობეში და უკან ძაღლი არ მისდევდა, მივხვდი, რომ ეს რაღაც უზარმაზარი, სოფლის განუყოფელი ნაწილი, მისი სისხლი და ხორცი, ძაღლი იყო, ჩვეულებრივი ძუნკალი ძაღლი. უძაღლოდ გათენდა 1943 წლის მარიამობის თვე ჩემს სოფელში.

… Наступило утро.

Пропел петух.

Замычала корова.

Заблеяла коза.

Закудахтали куры.

Из-за Концхоулы поднялось солнце.

Все было как обычно, и все же то утро было необычным.

Селу чего-то не хватало — незаметного, обыденного, но привычного, близкого, родного чего-то. И когда на проселочной дороге между изгородями показался Аслан Тавберидзе с топором на плече и за ним вприпрыжку не бежал его вислоухий Тузик, я понял: этой неотъемлемой частью, этой плотью от плоти и кровью от крови села была собака — обыкновенная сельская дворняжка.

Утро 24 августа 1943 года в моем селе наступило без собаки…

იმ დილით ჩვენი ძაღლი ახორიდან არ გამოსულა, არც დაუყეფია და არც საჭმელი უჭამია. სკოლიდან დაბრუნებულს, ბაბუას ფეხებში დამხვდა გაშოტილი და თვალდახუჭული, მკვდარივით ეგდო, მუცცელი ოდნავ უფეთქავდა და მხოლოდ იმაზე თუ შეატყობდი, რომ ცოცხალი იყო.

Дата добавления: 2015-07-20