Текстка лексик анализ.

1.1 нче җөмләдән бермәгънәле һәм күпмәгънәле сүзләрне языгыз.

________________________________________________________________________________________________________________

2. 2 күпмәгънәле сүзнең мәгънәләрен аңлатыгыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. 4-5 нче җөмләләрдән метафора табыгыз.

________________________________________________________

4. 2, 5, 7 нче җөмләләрдән омонимнар табыгыз.

________________________________________________________

5. А) төрки-татар, Б) гарәп-фарсы, В) рус телләреннән кергән сүзләрне билгеләгез

Тышкы, яктан, киез, тәхете, өстәл, имән, һәр, стена, җинаять, белән, мич, Шәйдуллин, колхоз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. 6-7 нче җөмләләрдән фразеологик әйтелмәләр табыгыз.

________________________________________________________________________________________________________________

7. Җөмләләрдән А) һөнәри, Б) диалекталь сүзләрне, В) фәнни терминнар, Г) жаргоннарны табып, мәгънәләрен аңлатыгыз, текстта кулланылу максатын билгеләгез.

1) Үз телеңне әллә белмәстерсеңме, нәмә дәшмисең? (М. Юныс) 2) Гомумән, безнең студентлар универда күңелләренә хуш килгән урыннарга яңа исемнәр уйлап табарга яраталар (“Ялкын” ж.) 3) Редиска! Клоунга охшаган кеше нәкъ син үзең инде! (М. Юныс) 4) Авазларның формант төзелеше аларның спектрында ачык күренә. (Ф. Сафиуллина) 5) Инструктаж үтү өчен шәп вакыт. (И. Юзеев) 6) Кызларның күлмәкләре киң вә озынлыкта уртача булып, фәкать бер кыса вә ике катлы зур-зур итәкләрдән генә буладыр. (З. Бәшири)

8. Фразеологик әйтелмәләрне билгеләгез.

1) авыз еру, авыз йомып калу, авыздан өзү

2) зирәк, зиһенле, тапкыр, акыллы

3) карт аю - картаю, карат - кара ат, яра (утын яра) - яра (җәрәхәт)

4) ал - арт, дус - дошман, югары - түбән

9.Мәкаль һәм әйтемнәрәге төшеп калган урыннарга тиешле синонимнарны куегыз.

1) Дан һәм _________________ җирдә ята- билең бөк тә казып ал.

2) Кулым көче-зур байлык, тиз йөрешем – _____________.

3) _________________ – көч, татулыкта – ______________.

4) Ак булмаса да, _________ булсын.

Хаталар өстендә эш

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

СҮЗ ЯСАЛЫШЫ

1)Иртән көтү куг...нчы безнең ише...алдында иде инде көчекләр. 2)Ничек шулай яраткандыр т...бигать? берсе – бүздәй ап-ак, икенчесе – җир кебек кап-кара? агының күзләре күксел төстә, карасының күзләре дә чем-кара? ерактанрак карасаң? аның күзләре күренми дә хәтта? нәни төймәчекләр генә елтырап торасыман.
3)Көчекләр д...релди-д...релди сөт эчтеләр дә кояшта җылы...ган басма тактасы өст...ндә икесе бер йомгакка әверелеп, йокыга киттеләр.

4)Көз җитте. 5)Бәрәңге бакчалары Карабай йоныдай каралгач? атна-ун көн микән? юк микән? бервакыт иртүк сәер тавыш сискәндереп уятты мине. 6)Кайдадыр кемдер кемгәдер рәнҗеп, җ...берләнеп елый иде сыман. 7)Тор...п? тәрәзә янына килдем. 8)Бөтен җи...ан ап-ак. 9)Кар яуган, беренче кар яуган. 10)Җиңел генә киенеп? ише...алдына чыктым. 11)Йомшак карга беренче эз салуым булды? теге тавыш янә, бу юлы якында гына ишетелде. 12)Күз камашуы кими төшкәч? ише...алдындагы тамашаны күреп? тетрәнеп киттем? кар җәймәсе уртасында сорг...лтланып? төсе уңы...рак калган Акбай? ак дөньяның бердәнбер чәчәгедәй балкып утырган туганының ияге астына башын яшереп, кызгандырып, нәзек кенә шы...шып, үзенчә чын күңелдән елый иде. 13)Карабай әледән-әле аның колак артына кара бор...нын тидергәләп ала. 14)Әйтерсең лә, Акбай үзенең ак төстә булуы белән масаеп йөрү... өчен туганыннан гафу үтенә, тегесе исә? “Елама, елама, гафу итәм сине… Дөнья шулай ул, гел актан я...сә карадан гына тормый, аклы-каралы була”? — дип, Акбайны ю...та иде. (Ф.Шәфигуллин)

Дата добавления: 2015-07-20