Частка А

ВАРЫЯНТ 4

А1. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару а:
1)дрызіна; 4) тр_аскучы;

2) арэхападобны; 5) _экспанат.

3) майстар;

А2. Адзначце словы (прыклады), у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару я:

1) з _е ляніна; 4) м я целіца;

2) метро; 5) б _е з жартаў.

3) сін _я крылы;

АЗ. Адзначце словы (прыклады), у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару у (складовае):

1) пад_ у ражаннем; 4) заў _ зята;

2) з горада У ральска; 5) польска- ў краінскі.

3) ліноле у м;

А4. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць ‘:

4) кап_’ё; 5) поступ_

1) жнівень _ скі;

2) надвор’ _ е;

3) пашталь _ ён;

А5. Адзначце правільна напісаныя словы:

4)антэнна; антэна 5) пятнаццаць.

1) узвышша;

2) купленныя; купленыя

3) рассылаць;

А6. Адзначце правільна напісаныя словы:

4) дакладчык; 5) асветніцтва.

1) аткрышыць; адкрышыць

2) колькасны;

3) брэстскі; брэсцкі

А7. Адзначце словы, якія маюць канчатак:

4) распранаюся; 5) песня.

1) лес;нулявы

2) пабудаваўшы;нязменнае слова

3) збоку; нязменнае слова

А8. Адзначце абстрактныя назоўнікі:

4) снег; 5) чарот.

1) працавітасць;

2) гонар;

3) рамантызм;

А9. Адзначце словы, якія трэба пісаць праз злучок:

1) мастак-пейзажыст; 4) паў-Гродна;

2) суперматч; 5) домаўласнік.

3) авіябілет;

А10. Сярод пранумараваных у сказе слоў вызначце прыметнікі. Адзначце нумары гэтых слоў.

Сяджу ў квартале маладзенькіх бярозак, ствалы якіх быццам некім 1 выраўнены, і разумею: люблю ² нашы 3 шматлікія лясы не толькі за тое, што яны ⁴ прыветныя, духмяныя, але і за тое, што няма ў іх аднатоннасці, бо, куды ні кінеш позірк, перад табою зусім іншы, ⁵ непадобны на папярэдні, пейзаж, і кожны выклікае захапленне.

А11. Адзначце словы, якія трэба пісаць праз дэфіс:

4) васьмікратны; 5) агульнавядомы.

1) іншагародні;

2) жыллёва-камунальны;

3) чырвона-жоўты;

А12. Адзначце характарыстыкі, якія адпавядаюць выдзеленаму ў сказе дзеяслову:

Чалавек усё сваё жыццё вучыцца ў прыроды

1) I спражэння;

2) закончанага трывання;

3) зваротны;

4) абвеснага ладу;

5) ужыты ў форме 3-й асобы адзіночнага ліку.

А13. Адзначце дзеясловы, якія ў форме 2-й асобы множнага ліку цяперашняга часу напісаны правільна:
1)думаеце; 4) кахаяце;кахаеце

2) льяце; 5) снедаяце.снедаеце

3) гуляеце;

А14. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы трэба пісаць праз дэфіс:

1) крочыць паціху; 4) прыняць напавер;

2) застацца сам-насам; 5) прывезці адкуль -небудзь.

3) па -свойму прыгожы;

А15. Адзначце прыклады, у якіх не, ні з выдзеленымі словамі трэба пісаць злітна:

1) незаасфальтаваная дарожка; 4) колькі б ні атрымаў;

2) агуркі не пасолены; 5) не пачуўшы адказу.

3) ні кому не дазваляў;

А16. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) ужываецца не:
1)__ Ні свет ні зара выйшлі ў поле камбайны.

2)Несціхае,не _ змаўкае лясное гулкае рэха.

3) Кажуць, што для вырабу скрыпак італьянскія майстры непрымянялі адзінокіх, згорбленых, сумных дрэў.

4) Куды б __ ні закінуў лёс жыццёвы, ніколі не забываў, тваіх, Беларусь, лясоў і дуброў.

5) Дзед Антось не мог не _ пажартаваць з Марыны, калі заўважыў, як пры сустрэчы з маладым настаўнікам

паружавелі ў дзяўчыны шчокі.

А17.Адзначце прыклады, у якіх прыметнік правільна дапасаваны да назоўніка:

1) два рукапісных артыкулы; два рукапісныя артыкулы

2) беларуская жывапіс; беларускі жывапіс

3) аўтабіяграфічная паэма-раман;

4) кваліфікаваная адвакат Валянціна; кваліфікаваны адвакат Валянціна

5) разнастайнае меню.

А18. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы (слова) — выказнікі (выказнік):

1) Услаўлена многімі паэтаміты, мая Радзіма.

2) Пясок ля возера цёплы, лагодны, і мы доўга гулялі босымі.

3) Блакітны падснежнік пяшчотна зацвіў.

4) Вучыцца ўтэхнікуме Максіму было цікава.Дзейнік

5) Паясы, вядома, нашы продкі лічылі амаль галоўнай аздобай вопраткі.Пабочнае слова, не член сказа

А19. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску трэба абавязкова паставіць працяжнік:

1) Елка, можна сказаць,музычнае дрэва, бо з яе драўніны вырабляюць скрыпкі.

2) Зёлкі -невычэрпная крыніца здароўя.

3) Цемень - хоць вока выкалі.

4) Берагчы перададзенае ў спадчыну - не стаць ніколі жабраком.

5) Натхненне, тыкропелька заўжды, а не струмень.

А20. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску не трэба ставіць коску:

1) Дзень быў пераменлівым: то снегам ён сыпаў, __ то дажджом.

2) Падбел, які надзвычай карысны ад кашлю, спачатку цвіце, __ а потым ужо абрастае лісцем.

3) На поле __ і на хаты спаўзае ночы лёгкі цень.

4) На зялёным фоне маладога лёну буйнымі __ сінімі зоркамі красаваліся васількі.

5) Люблю ліпнёвы грыбасей, _ і ціш палёў, і водар мяты.

А21.Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) трэба паставіць коску (коскі):

1) Залатыя ў полі копы __ што ў моры астравы.

2) Падабраўшы ногі, _ нібы шасі, __ бусел смела кіраваў на поплаў, дзе, відаць, пасадку запрасіў.

3) Зазвінелі з самай раніцы, __ быццам бомы, __ ланцужкі імклівых ручаін.

4) Няма сумнення, што неўзабаве мы будзем гаварыць пра Браслаўшчыну ___ як пра адзін з найбуйнейшых

цэнтраў айчыннага турызму і адпачынку.

5) Чуў я, што па кароне лася __ нібыта можна вызначыць узрост жывёліны: колькі на рагах сучкоў-адросткаў,

столькі і гадоў ласю.

А22. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) не трэба ставіць коску (коскі):

1) Жаўна, _ ці чорны дзяцел, __ гняздзіцца ў беларускіх лясах.

2) Ідзе па зямлі шчодры май, __ цёплы, сонечны.

3) Дзесьці ў небе __, нагадваючы людзям пра вясну, _ вясёлым званочкам звініць жаваранак.

4) Звяртаючыся да жыцця Кіеўскай дзяржавы ___ і апавядаючы пра гісторыю беларускай зямлі, нельга не

ўспомніць аб Яраславу Мудрым, які хоць і не княжыў у Полацку, але быў вялікім сынам полацкай Рагне-ды, унукам полацкага Рагвалода.

5) Здаўна _ самай шанаванай хрысціянамі __ святыняй лічыцца цудатворны Жыровіцкі абраз Божай Маці.

А23. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў не трэба паставіць коскі:

1) Летам 1912 года ў Акопах _ ( так называўся хутар на Лагойшчыне)Янка Купала піша «Паўлінку».

2) Народ пранясе цябе, _ родная мова, __ святлом незгасальным у сэрцы сваім.

3) Куст барбарысу ад ягад _ здаецца __ малінавым.

4) Шчасце __, на маю думку, _ прыходзіць натуральна і часам нечакана, але заўсёды заслужана, за турботы

шчырыя і справы духоўныя.

5) Цяга да выключнага, дзіўнага __, мабыць, _ у самой прыродзе чалавечай.

А24. Адзначце складаназлучаныя сказы, паміж часткамі якіх не трэба паставіць коску:

1) Каляровая фатаграфіядорыць нам многа фарбаў, але часам больш выразным бывае чорна-белы здымак.

2) То на сцэне прыгожыя песні далёкіх краін спявалі, то родныя гучалі пад мілыя сэрцу цымбалы.

3) Мы любім хлеб не за яго загар румяны, і хлебароба мы прыкмячаем не за яго смуглы твар.

4) Зноў цвітуць рамонкі ў лугах і васількі сінеюць у жыце.

5) Ціха і вільготна.

А25. Адзначце складаназалежныя сказы, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць коску:

1) Мы з сябрам, смеючыся, назіралі за маленькім крабам, якога выкінула хвалямі на бераг _____ і які, затаіўшыся пад каменем, пагражальна варушыў чорнымі клюшнямі.

2) Вядома, _ што ў мурашніку ёсць хады, якія зачыняюцца ў навальніцу.

3) У першыя па-сапраўднаму халодныя кастрычніцкія дні я ўспамінаў, __ як добра было летнімі вечарамі сядзець на лавачцы каля сваёй хаты, адпачываць пасля працы.

4) Хлопцы і дзяўчаты, _ якія размясціліся ў сярэднім купэ нашага вагона, усю дарогу прыгожа спявалі пад гітару.

5) Думаю, што, _ каб выхаваць мастацкі густ чалавека,з малых гадоў трэба знаёміць з паэтычнай творчасцю народа.

А26. Адзначце бяззлучнікавыя складаныя сказы, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць двукроп’е:

1) Усе ў вёсцы ведалі __: не ўмеў ні скардзіцца, ні жаліцца дзед Талаш.

2) (Калі)Пасееш у пару- (то) будзеш мець хлеба гару.

3) Не прыгажосць праславіла дзяўчыну-(а)рукі працавітыя былі ў яе.

4) Я прыкмячаю зямлі абуджэнне, __ я прыкмячаю лісткоў нараджэнне.

5) Лабановіч адчуваў вялікае маральнае задавальненне: _ вучні займаліся дружна, старанна і рабілі значныя поспехі.

А27. Адзначце нумары пропускаў, на месцы якіх трэба паставіць знак прыпынку:

Седзячы на беразе Свіслачы, мы, дзеці, уважліва слухаем пра тое ^1коска,як у плыні гэтай ракі вечарам 13 жніўня

1500 года жыхары Менска ўбачылі дзівоснае святло ад абраза Божай Маці, як прыплыў ён па Дняпры і Свіслачы

з захопленага татарскай ардой Кіева, пра тое ^2коска,што ў 989 годзе ён быў прывезены з Херсанеса кіеўскім князем

Уладзімірам Святаславічам ³ _ і што сёння абраз ^4коска,ад якога па-ранейшаму ідзе святло, захоўваецца ў мінскім пра-

васлаўным храме, а каб убачыць яго нязгаснае святло, трэба нямнога ^{5двукроп’е}: чалавек павінен толькі мець добрае сэрца

і шчырую веру ў Божае Слова.

А28. Адзначце сцверджанні, якія адпавядаюць сказу з простай мовай:

«Дзядуля, а ты ведаеш, што ў свеце ёсць краіны нават меншыя за некаторыя нашы вобласці?» — спытаўся ўнук, гартаючы падручнік па геаграфіі, і дадаў:— «Ну вось, напрыклад, Бельгія ці Албанія».

1) У сказе адсутнічае знак прыпынку — коска;

2) у сказе адсутнічае знак прыпынку — двукроп'е;

3) простая мова няправільна заключана ў двукоссе;

4) у сказе адсутнічае знак прынынку — працяжнік;

5) у сказе адсутнічае знак прыпынку — кропка.

А29. Адзначце сцверджанні, якія характарызуюць абедзве часціны мовы — прыслоўе шырока і прыметнік жанаты:

1) змяняюцца па склонах;

2) адносяцца да разраду якасныя;

3) змяняюцца па ліках;

4) самастойныя часціны мовы;

5) маюць форму (формы) ступені (ступеней) параўнання.

Тэкст да заданняў АЗО—А32, В1, ВЗ, В5, В7, В8

(1) Уладзік ду.маў, што чакаць баброў яму прыйдзецца доўга, але, прыжмурыўшы толькі на хвілінку вочы, па-чуў, як нешта грымнула, нібы з пушкі, ірванула так, аж у вушах заклала. (2) Хлопец зірнуў на рэчку: рэчка была ўся ў зіхатлівых ад месячнага святла сцежках, і на гэтых сцежках у золаце і срэбры купаліся гаспадары ракі — цэлае сямейства баброў. (3) Яны і самі былі як адлітыя з пачэрненага серабра ды золата. (4) «Вось дзівакі!» — засмяяўся хлопец.

(5) 1 Дзіўныя бабры то цугам праносіліся па ² брыльянцістых сцежках ракі, разразаючы 3 плынь, як ⁴ мяккую скібу хлеба, то 5 малыя акружалі старога бабра, як унукі сівога дзеда, і, учапіўшыся ў яго, павісалі хто на хвасце, хто на загрыўку, хто збоку. (6) Стары бабёр свечкай уставаў з вады, адбіваўся, а бабрыха ўбаку, здавалася, па-смейвалася і з малых, і са старога. (7) І вось бабёр не вытрымаў: аднаму мусіў даць у каршэнь. другому па вуху, трэцяму выспятка, а сам — сальта-мартале. (8) У гэты момант Уладзік спалохаўся, бо калі ўрэзаў па вадзе бабёр хвастом-лапацінаю, то нават дубы каля рэчкі ўгнуліся. (9) Пасля акрабатычнага скачка бабра настала незвычайная цішыня, здавалася, нікога і не было тут. (10) Але ўжо праз некалькі хвілін на вадзе зноў паявіліся падобныя на вадалазаў-падводнікаў бабры. (11) Пярэднія лапкі ў гэтых вадалазаў-падводнікаў былі складзены на грудзях, мысы выцягнуты ўперад.

(12) «Цырк, ды і годзе», — дзівіўся Уладзік, назіраючы за тым, як смешна бабры перабіралі лапкамі, моршчылі мыскі, варушылі вусікамі, разразалі на дзве часткі ваду, якая доўга не сыходзілася, захоўваючы іх след.

АЗО. Адзначце правільна ўтвораныя ад асновы дзеяслова, падкрэсленага ў 7 м сказе, дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе.
1) даўшы; 4)дадзяны;

2) дадзены; 5) дадзенны.

3) даючы;(ад дзеяслова даваць)

А31. 3 пранумараваных у 5-м сказе слоў выберыце тыя, у якіх колькасць гукаў і літар не супадае. Адзначце нумары гэ-тых слоў.

А32. Адзначце лексічныя характарыстыкі, якія адпавядаюць падкрэсленаму ў 9-м сказе слову:

1) сінонімам з'яўляецца слова выключна;

2) паронімам з'яўляецца слова надзвычайны;

3) антонімам з'яўляецца слова звычаёвы;

4) ужыты ў прамым значэнні;

5) мнагазначнае.

Ч а с тка В

В1. Запішыце падкрэслены ў 5-м сказе назоўнік у форме множнага ліку назоўнага склону.

Дзяды

В2. Устанавіце адпаведнасць паміж падкрэсленымі ў сказах словамі і іх характарыстыкамі. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5ВЗГ4.

А. Нізашто не забуду, што я сын хлебароба.	1. Прыслоўе.
Б. Жьшь па чыёйсьці мерцы не ўмею.	2. Напісана з памылкай.
В. Купалле — адзін з самых прыгожых язычніцкіх абрадаў,	3. Падпарадкавальны злучнік.
які захаваўся да нашага часу.	4. Адносны займеннік.
Г. Каб шчаслівым быць, трэба не толькі сябе, а і другіх любіць.	5. Не мае формы назоўнага склону.

А1Б2В4Г5

В3.Вызначце спосаб утварэння падкрэсленага ў 1-м сказе слова. Адказ запішыце ў форме назоўнага склону.

Суфіксальны

В4.Устанавіце адпаведнасць паміж выдзеленымі ў сказах спалучэннямі слоў і іх характарыстыкамі. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5ВЗГ4.

А. Колькі ж, так бы мовіць, маленькіх тайн у птушынай размове!

Б. Не люблю гаварыць пра тое, чаго не бачыў ва ўлас-

Дата добавления: 2015-07-20