Читайте также:
|
Жоспар:
Экспериментте психолог пен зерттелушінің қарым-қатынасы.
Экспериментатор мен зерттелушінің тұлғасы мен іс-әрекеті.
Психологиялық эксперименттің әлеуметтік-психологиялық аспектілері.
Әдебиеттер тізімі:
5. Шмелев А.Г. «Введение в экспериментальную психосементику» М.,1979
Психологиялық эксперимент экспериментатор мен зерттеушiнiң өзара бiрлескен ic-әрекетi. Бiрлескен ic-әрекетi ұйымдастыру және іскe асыру процесi – қарым-қатынас болып табылады. Зерттелуші экспериментаторға өзінің өмірлік жоспары, мотиві, экспериментке қатынасу мақсатымен келедi. Әрине, зерттеу нәтижесiне экспериментатормен қарым-қатынаста пайда болған оның жеке басының ерекшелiктерi әcep етедi. Бұл мәселемен эксперименттің әлеуметтiк психологиясы айналысады. Психологиялық эксперимент бiр тұтастық ситуация ретiнде қарастырылады. Жағдай балалардың ақыл-ойына тест жүргiзуге әcepi туралы сөз осы ғасырдың 20-30 жылдары болған. Атап айтқанда Бине-Симон Tecтi бойынша балалардың интелектiсiнiң дамуының бағасы оның жанұясының әлеуметтiк статусына тәуелдi eкeңi анықталған. Ол кез-келген зерттеуде кез-келген таңдауда кез-келген yaқытта немесе кез-келген елде көрінеді.
Егер тестік жағдайда әртүрлі қоғамдық топтағы балалармен қарым – қатынас кезiндегi түрлi бағыттағы пайдалану, сонымен қатар балаға үйреншiктi тiлдi қолдану қоғамдық топтағы балалардың интелектi дамуында айырмашылық болмайды.
Көптеген психологтар - эксперимент ситуациясы оның нәтижесiне әcepiнің маңызын мойындайды. Эксперимент процедурасы ересектерге қарағанда балаға көп әcep ететiндiгi анықталған. Бұны түсiндiру бала психикасының ерекшелiктерiне байланысты.
1. Ересектерге қарағанда балалар эмоционалды келеді. Ересек бала үшiн үнемі психологиялық үлкен мәні бар объект болып табылады. Ол не пайдалы, не қауiптi, не сүйкiмдi, не жағымсыз немесе одан алшақ болуы мүмкін. Балалар таныс емес ересектерге ұнағысы келедi немесе олармен контакт жасаудан қашады. Баланың экспериментаторға қатынасы - экспериментке қатынасын көрсетедi.
2. Балалардың жеке басының ерекшелiктерiнiң көрінуі ересектерге қарағанда көп деңгейде ситуацияға байланысты келеді. Ситуация қатым - қатынас жасау барысында жинақталады. Бала экспериментатормен нәтижелі қатынас құру керек, оның сұрақтары мен талаптарын түсіну қажет. Ол әдеби немесе қарапайым тiлде сөйлеуi, ал экспериментатор әдеби ғылыми тiлде сөйлей отырып балаға тәрбие беру керек.
3. Бала ересектерге экпериментаторға қарағанда, көбiне шындықты тipi қиял ретінде игередi.
Психологиялық эксперименттiң әлеуметтік психологиялық аспектiсiн алғаш негiзiн салушы С.Розенцвейг болды. 1933ж. баспадан шыққан еңбегi экспериментiң нәтижесiн бұзудың қарым қатынасы негiзгi факторларын көрceттi.
1. Бақылаушыға қатынас құрудағы қателер. Олар реакцияны таңдау негiзiндегi зерттеушiнiң шешiмдi қабылдау критериларын түciнyre байланысты.
2. Зерттеушiнiң мотивациясына байланысты қателер. Зерттелінушi экспериментатордың мақсатына сәйкес емес, эксперименттiң мақсаты мен міндетіне өз түсінігі бойынша сәйкес әpeкeт жасауы мүмкін, не болмаса, зерттелінушiнiң көрсеқызарлығы, көкіректігі, атаққұмарлығы себеп болуы мүмкін.
3. Зерттелінушінің экспериментатордың жеке басын қабылдауына байланысты, жеке тұлғаның әсерiндегi қателер. Зерттелінушi экспериментке өз epкімен, не ceнімімен қатысуы мүмкін. Зерттеуге қатысудың өзi артефакт себептерi болып табылатын зерттеушiдегi түрлi мiнез -құлқын көрсетедi. Экспериментатордың жеке іс - әрекеті бойынша негiзгi 2 мәселенi қараған жөн:
1. Эксперимент нормасынан ерiксiз шығып кету қабілеттері. Мұны кейде жөндеуге болады.
2. Эксперимент ситуациясы барысына әcep eтeтiн және санасыз психикалық әpeкeт бағытына әcepi болып табылады. Экспериментатордың тұрақты мiнез-құлық тенденциясы.
Дата добавления: 2015-07-16; просмотров: 517 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Бақылаудың категориялары мен бірліктері | | | Мақсаты мен міндеттері: Зерттелінушінің зерттеуге қатынасу мотивтерін талқылау. |