|
Читайте также: |
16 ғ. соңы мен 18 ғ. басында өндірістің өсуіне және акционерлік қоғамдардың пайда болуына байланысты баланс жүргізу бағыты дүниеге келді. Оның дүниеге келуіне құқықтық арнайы саласын - баланстың құқықты жасаған заңгерлердің іс-әрекеті; балансты бухгалтерияның іргесін қалаушы негізгі тұжырымдама ретінде насихаттау; акционерлерді негізгі есепті форма тетігі - баланспен таныстыру қажеттігі себешпі болды. Балансқа мынандай талаптар қойыла бастады: дәлдік; толықтық; айқындық; шынайылық;сабақтастақ; баланс тұтастығы. Германияда баланс-бруттоны (бөлінбеген пайданы көрсете отырып) және баланс-неттоны (бөлінген пайда көрсетіліп жасалған) бір-бірінен ажыратып тани бастады. Сонымен қатар алғаш рет Германияда бухгалтерлік есептің неміс мектебінде баланс арқылы есептеудің екі теориясы пайда болды: статикалық баланс және динамикалық баланс. Бұл теориялырдың негізін қалаған – атақты бухгалтерлердің бірі – Эйген Шмаленбах(1873-1955). Бұл теориялардың жалғастырушылары болып И.Ф. Шер (1846-1924), Генриха Никлиш (1876-1946) саналады. Статикалық теорияның негізгі идеясы – кәсіпорынның несиеқабілеттілігін анықтау, оның өз қарыздарын өтеу мүмкіндіктерін анықтау. Бұл теорияды есептің негізгі қолданушылары болып компания кредиторлары саналады. Ал динамикалық теорияның идеясы – кәсіпорынның қаржылық есебінің эффиктивтілігін анықтау. Бұл теорияда бухгалтердің есептің негізгі қолданушылары болып кәсіпорын иелері саналады. Бұл кездеңдегі бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты бухгалтерлің есептің методологиясының айырмашылықтарын анықтау, яғни баланс құрамындағы, топтасуындағы айырмашылықтарды көрсету.
36. Италияндық мектептің дамуына еңбегі сіңген ғалымдар
Б Котрульи Рагузадан шыккан көпес (Дубровник). «Ссуда жэне жетілдірілген көпестер туралы» кітабының авторы. Кол жазба 1458 жылы жазылган. Оны Патризи 115 жыл откен сон 1570 жылы түзетіпбасып шығарды. Осы кітаптын екінші басылымы 1602 жылы. ал үшінші жылы 1990 жылы басылып шыгарылды.
Л. Пачоли (1445-1517) әлемдік аты бар математик, эмбебап білімдері бар адам. Пачолиге атак II - трактаттагы шоттар мен жазбалар туралы кол жазбасын шыгарган сок келді. 'Грактатт: «Арифметика, геометрия сомалары пропорциялар мен катынастар туралы білімдер» 1494 жыл. Бүл трактатт көптеген тілдерге аударылды. Есепке эсер ету дэрежесі бойынша бүленбекпен ешкандай еңбек артык келмеді.
Флори барлык шоттарды 4 гопка бөлді:
• капитал;саудалык;операциялык шоттар:есеп айырысу.
XVIII гасыр ортасында Пиетро Паоло С кали (І755ж.) шоттарды 3 топка бөлді: 1)меншікті (капиталпайда мен зиян. нэтижелер):
2)мүліктік;3) корреспонденттік.
Барлык шоттар екі жакты жазумен байланысты болу керек.
Джиованни Антонио Тальинте (1525 жылы) кос бухгалтерия енгізе отырып екі жакты жазу жок екендігін түсіндіріп, акпараттык моделін кұрды. Олар Пачолидің 2 постулаттары дел ататады:
1) Дебиттік айналымдардын сомасы сол жүйе шоттарынын кредиті ік айпалым сомалары на тенбе-тсн..
2) Дебиттік калдыктың (сальдо сомасы) сол жүйе шоттарынын кредиттік калдығының сомасына тек болуы керек.
Орта ғасырлык тәжірибеде балансты кұруда. дебиттік және кре- диттік айналымдар арасында арифметика кателер нәтижесінде пайда болған айырмашылыкты кайта санап тексерген жок. онын орнына бұл айырмашылык пйада мен зиян шоттарына шығарылды.
XVIII гасырда Италияда экономика жайлап дами бастады.
XIX гасыр басынан бастап Итальяндык есепте екі тенденция белгілі болды:
• біріншісі - есепті күндылыктардың козғалысымен сакталуымен байланысты пайда болатын катынастардаи шыгады деп түсіндірді (заңдылыкты бағыт);
• екіншісі - есепті күндылыктарды есепке алуға негізделген деп түсіпдірді (экономикалык бағыт).
Бірінші тенденция - Николло Анастасио мен Джузеппе Борначи- нимен байланысты. Н.Анастасио (1803 жыл) екі маңызды ойлар шығарды:
1. есеп- меишік иелерінін кұкығы мен міндеттемелерін тіркеу;
2. есептік жүйенін оріасында капитал шоты түр;
Барлык шаруашылык өмір деректері осы шотпен байланысты болу керек. Ал Д. Борначини (1818жылы) үшін бухгалтерия әкімшілік бұйрыктарды жургізу жэне реттеу. алдын алу мэдениеті.
Бакылау - бүл есептің шынайы форм асы деп санады.
Екінші тенденция- экономикалык багыттын жактаушылары сонгы корытындысында барлык шоттарда күндылыктар есепке алынады деп сапады. Олар оз іеориясын материалистік деп атады.
Материал исті к тсорияныц түжырымы Джузеппе Людовико Критпен (І 838 жылы) берілді. О.ч есепіін максаты шаруашылык кызмет нэтижелерін зерттеуде деп санады.
Бухгалтерияныц даму барысыпда Италияда 2 мектеп эрекет етті:
H. Ломбарттык - бул мектептің негізін калаушы бухгалтер Франческо Вилла (1801-1884 жыл дары) болды. Ол есептін зандылык жэне экономикалык максапарын біріктірді. Вилла білімі бойынша заціер карсы оргаидарынын жұмысшы жан - жакты білімді адам болды. Вилланың айтуынша бухгалтерлік есеп 3 бөлімнен түрады: экономикалык әкімшілік катынастар облысы (есеп теориясы); регистрлерді жүргізу тәртіптері мен оларды тәжірибеде колдану: баскаруды ұйымдасіыру. сонын ішінде шоттарға ревизия жургізу.Вилла барлык шопарды 3 гонка бөлді:
• топ: депозиттік (мүлікіік);
• топ: жеке;
• топ: әдістемелік корытындылык.
Тоскандык.мектеп. Бум алтерлер тоскандык мектебінде бухгал- терлер теориянын занлык аспекті дамыған болды. Онын негізін калау- шы итальяндык галымы Франческо Марчи (1822-1871жж.) болды.
Марчи кэсіпорып жүмысшыларын 4 топка бөлді:
I. агенттер (материалдык жауапты түлғалар);
J. корреспонденттер (есеп айырысулар жургізетін тұлғалар):
K. администраторлар: 4)меншік иелері.
37.20ғ Германиядағы балансқа қойылатын талаптар
Германияда есеп теориясынын жағдайы төмен децгейде болды.
Ф.Скубиц- коммерциялык училишенің директоры: «Бухгалтерия
• бул кәсіпорыпныц барлык жағдайы туралы сандармен корсетуге бағытталған кызмет» деп санады.
ХІХ-ХХ ғасырларда баланс жүргізу пайда бодды. Осыган сәйкес арнаулы баланс кукығы саласы гіайда болды.
Баланска койылатын талаптардың әртүрлілігі олардын жіктелуін талап етті. Осыган сэйкес Германияда баланстар келесідей бөлінді: Біи і ан с- брутто (бөлінбегеп ітайланы корсету аркылы күрылады);
• Ба.ишс-пстию (болінгеп папдапы корсету аркылы курылады).
Бухпиперлік ессп - кэсіпорыпиыц шаруашылык кызметін үздік- сі j кужаігык байкау мен оны бакылау жүйесі болып табылады.
38.Жалпы баланс құрылысын Э.Косиоль тәжірибесімен талдай отырып,оны басқа баланс түрлерімен салыстыру
Германияда неміс авторларының негізгі проблемалары баланс жайында болған. Немістік мектепте баланстық есеп жүргізу статикалық, динамикалық және органикалық баланс болып жіктелді. Осылардың ішінде динамикалық баланс ойларының дамуына үлес қосқан Э.Косиоль(1899-1990).Ол өткен баланстар мен ағымдағы баланстар айымашылығын жүргізген. Біріншісін (өткен) кәсіпорынның бастапқы және соңғы балансы, яғни туу туралы куәлік пен қайтыс болғаны туралы куәлік деп,ал екіншісін (ағымдағы) кәсіпорынның белгілі бір уақыт аралығындағы(ай, жыл және т.б.) балансы деп көрсетті. Косиоль статикалық баланс жақтаушыларына балансты инвентардан шығарып қарастырғаны үшін қарсы шықты.Оның ойынша,бухгалтерлік есепті бұлай жүргізу баланстың актив пен пассивке кері әсерін тигізеді,ол уақытта актив пен пассив бухгалтерлік есеп жүргізудің басты құралы мен капитал айналымының фазасы, ал баланс – үй шаруашылығының көрсеткіші.Табиғаты жағынан баланс операциялық периодтарға негізделген. Косиоль балансты төлем кезеңімен тығыз байланыстыра отырып, төлем кезеңінде де құнның бір-біріне тең кірістер мен шығыстарға бөлінетінін айтқан. Косиольдың көзқарасы бойынша, баланс тенденция түрінде тек қаржылай болады. Ал Ригер бухгалтерияда баланстың орнына қаржылық бірлік өлшемдерінен басқа ештеңе болуы мүмкін емес және кез-келген бухгалтер есепті тек ақша үшін жүргізеді деп қарсы пікір айтқан. Органикалық балансты қарастыратын болсақ, оның өкілі Шмидтің айтуынша,динамикалық баланс үй шаруашылығының тепе-теңдігін,статикалық баланс динамикалық процестің белгілі-бір кезеңіндегі көрсеткішті көрсетсе, ал органикалық баланс тірі организм сияқты.
39.18ғ ортасы Англиядағы өндірістік шығынлдарды есептеу жүйесі
XVIII ғасырдың ортасында англияның өнеркәсіптік есептерінде екіжақты бухгалтерияны пайдалануға алғашқы ұмтылыстар байқалады. Осы уақытта өндірістік шығындар есебінің жүйесі қалыптасады.
Өнеркәсіптік есептің алғашқы теоретиктерінің бірі Ф.В.Кронхейльм 1818 екіжақты бухгалтерия сауда есебінің айналым операцияларынан тауарларды сату мен сатып алу пайда болды деп тұжырымдап, ішкі өндірістік процестерді көрсете алмайтынын айтқан. Нәтижесінде Кронхейльм есепті екі бөлімге бөледі:
· өндірістік
· бухгалтерлік
Біріншісі үш шотты қарастырды, олар тек қана натуралды өлшем бірліктерін жүргізді.
Екіншісі дәстүрлі бухгалтерлік шоттар жүйесін қарастырды.
Есептің жаңа кезеңіне көшудің ең басты дәлелі дебиттік және кредиттік жазудың пайда болуында болды. Шаруашылық операцияларының мазмұнын екі жақты жазу үшін әртүрлі әдістерді кеңінен пайдалану мен екі жақтылық принципті қолдану өте жоғары дәреже ашылған ғылыми жаңалық болып табылды.
40.Қайта құру кезеңінде Ресейдегі әр түрлі салалар бойынша есеп жүргізудің ерекшеліктері
Мемлекеттік шаруашылықтағы есеп. есептегі жазбалар кітап түрінде жазылды, олардың әрқайсысы келесідей мәліметтерді қамтыған: 1.уақыт(күн,ай,кейде жыл); 2.текст (контрагенттің аты, келіп түскен заттың көлемі мен сапасы, бір данаға белгіленген бағасы, сомасы); 3.сатып алынған тауардың сипаттамасы жөнінде белгі (заттың не үшін сатып алынғаны, кім сатып алғаны, тауардың қашан шыққандағы, шығыс сметасын кім жасады); 4.ақша алғандығы жөнінде қолхат; 5.сатып алынған тауарды қолданып жатқандығы жөніндегі қолхат.
Монастырлық шаруашылықтағы есеп. Өнім туралы мәліметтер жинақ кітаптарына жазылды, ол кітапты тек жерді иеленуші немесе шіркеуші иеленді. Бұл кітап қорытынды есеп ретінде жүргізілді.
Өнеркәсіп пен құрылыстағы есеп. XYII ғасырдан бізге сол кездегі есепті түсінуге мүмкіндік беретін бірнеше учеттық ескерткіштер сақталған. Осылайша, дуалға жазылған есеп Мәскеу Успен Соборында 1642-1643жж сақталған. Онда мынадай документтер болған: 1.жарғы; 2.смета; 3.кіріс ақшалардың кітабы; 4.шығыс ақшалардың кітабы; 5.шеге, клей, балауыз (воск), майшам, қағаздар жалпы құрылыс материалдары үшін арнайы жеке кіріс пен шығыс кітабы; 6.жасалынған жұмыстар кітабы.
Сауда-саттықтағы есеп. Сауда-саттықтағы есепте ең көп қолданылған тәсілдердің бірі - контокоррент.Тауардың саудадағы есептік тәсілі шаруашылық өмірдегі фактілердің бағалық схемасы партиялық түрде тіркелуі негізінде жүрді. Сонымен қатар натуралдық учет та қолданылды.
41.Бух есеп ғылымына еңбегі сіңген Фридрих Гюгли
Фридрих Гюгли (1833-1902) есептін: жай. косарлы. камералды, константты деп төрт жүйесін есептеп шығарды және біріктірді. Ол бухгалтерияның. экімшіліктін. жэне материалы жауапты адамдардын, есептерін кұндылыктардың сакталуын тексеретін бакылаушылык рөлін атап көрсетті.
Гюглидің идеялары барлык халык шаруашылығыкың біртұтас жүйесін күруга багытталады.
42.Бух есепке еңбегі сіңген Скали
•
XVIII ғасырдың ортасында 1755 жылы П. П. Скали барлық шоттарды 3 топқа бөлген: жеке (капиталдық, кіріс және шығыстық, нәтижелік); мүліктік; корреспонденттік (дебеттік және кредиттік). Орта ғасырларда балансты шаруашылықты бақылау және басқару құралы деп есептеген, бірақ ол әлі бухгалтерлік категория ретінде қалыптаспаған еді. Осылайша П. П. Скали баланс деп дебеттік және кредиттік шоттардың айналымын орнықтырумен байланысты процедураларды айтқан. Сонымен қатар ол баланстың 2 түрін бөліп көрсетті: кіріспе және қорытынды баланстары. Скали бухгалтерлердің бойында болуы керек ерекше қасиеттерін де айтып өткен:
1. Шын мәнінде ақылды болу емес, ақылды болып көріне білу;
2. Жақсы мінезді болу (кішіпейіл, бірақ принципиалды);
3. Жазуы әдемі болуы керек (қолдан жазған секілді);
4. Адал болу;
5. Атаққұмар, бірақ ар – намысы биік болу;
6. Кәсіби маман болу.
Скали барлық шоттар екіжақты жазумен байланысты болу керек деп есептеген. Бухгалтерлік есепте екіжақты жазу болмаса, онда бухгалтерияның негізі де болмайды деген.
Скали ең алғаш бухгалтерлік есеп тарихы жайлы еңбек жазған ғалымдарды саралап, оларды 2 топқа бөлді. Бірінші топқа сауда бухгалтериясының авторларын жатқызған болатын (Лука Пачоли, Казанова, Манчини, Тальенте, т.б.); ал екінші топқа административті бухгалтерияның авторларын жатқызған (С.Стсвин). Былайша айтқанда, бірінші топ негізінде азаматтық құқық, ал екінші топ негізінде административті құқық жатыр. Скали өзін екінші топқа жатқызған екен, және де ол өзінің Стсвиннің еңбектерін жалғастырушысымын деп айтқан.
43.Бух есеп ғылымына еңбегі сіңген Пачоли
Лука Пачоли өзінің «Шоттар жэне жазулар туралы» трактатында шаруашылык операпияларын. тіркеу жіне кітаптарды жүргізу женінлегі орын алған әдістерді. мемориялдарды (естелік кітаптар). журналдарды. Бас кітапты. кошірмелері түскен кітаптар. жазылған хаттар жэне меншік иесі муліктерінің тізімі толык гүскен мүліктік кітаптардағы жазуларды талдай келс екі жактылык заңдылыкты жазып: мұның негізінде созсіз тиімді шоттар мен кітатар кұруға болатындығын дэлелдеген. Лука Пачоли математика мен бухг-нын тар их ы на жер жүзінде екі жактылык принииптін негізін кағазға түсіріп жазған галым ретіняе танылды. Алайда кенбір тарихи деректерге сүйенсек көптеген ғалымдардін келісілген тұж-на кара-ғанда бухгалтерлік есептегі екі жактылык жазу Лука Пачолидің жазган трактатынан бурын едәуір ертерекіе пайда болеа керек. Мұнын дэлелі регінде белгиялык тарихшы Раймонда де Рувераның «Как возникла двойная бухгалтерия (1958 жыл)» атты еңбегінде жаз-ған бух-к есеп тарихыпа тэн флорентикалык есеп варианты жөнінде келтірген мэліметтерін айтуга болады. Л. Пачоли (1445-1517) әлемдік аты бар математик, эмбебап білімдері бар адам Пьеро Франческа мен Баттист Альбертидің окушысы болған Леонардо до Винчидің досы мен ұстазы болган. Пачолиге атак II - трактаттагы шоттар мен жазбалар туралы кол жазбасын шыгарган сок келді. 'Грактатт: «Арифметика, геометрия сомалары пропорциялар мен катынастар туралы білімдер» 1494 жыл. Бүл трактатт көптеген тілдерге аударылды. Есепке эсер ету дэрежесі бойынша бүленбекпен ешкандай еңбек артык келмеді. Осы Б. Котрульи мен Л. Пачолидің ойлары бойынша есепгін максаты - сұл оз істерін кажетті тэртіпте жүргізу жэне карыздары мен талаптары туралы кез келген мәліметтерді күткізбей алу. Осыған байланысты бірінші бухг-к жұмыста есеп карыздары мен талап етулердін молшерлерін жедел табу максатымен жүргізілетіндігі айкындалды. Бухгалтерлік есел бойынша бірінші кітап математик. монах Лука Пачоли 1494 жылы жазып шығарды. мәнінде бүл кітап математика бойынша жазылған және «Арифметика, геометрия соммасы. препорциялар мен катынастар туралы ілімі» деп аталынды. Бірак оның ішінде «Шотіар мен жазулар туралы трактат» деп аталатын бөлімі болды. Онда екі жакты бухгалтерия жүргізу тәсілі сипатталды.
44.Бух есеп ғылымына еңбегі сіңген Фридрих Гюгли
Фридрих Гюгли (1833-1902) есептін: жай. косарлы. камералды, константты деп төрт жүйесін есептеп шығарды және біріктірді. Ол бухгалтерияның. экімшіліктін. жэне материалы жауапты адамдардын, есептерін кұндылыктардың сакталуын тексеретін бакылаушылык рөлін атап көрсетті.
і юглидің идеялары барлык халык шаруашылығыкың біртұтас жүйесін күруга багытталады.
45.Бух есептің даму тарихында аты қалған адамдар
Антон Хаар (1926ж.) есеп кезеңділігін бес сатыға бөлді:
7. соңғы түгендеуі мен соңғы балансы жоқ бухгалтерия;
8. инвентарлық тізімсіз пробный баланс;
9. түгендеусіз баланс;
10. статикалық (мүліктік) баланс – белгілі есеп кезеңдерінде түгендеу негізінде капитал ұсынылып отырды.
11. динамикалық (қаржылық) баланс – ол пайда сомасын анықтауға қызмет етті.
Мұндай көзқарас негізінде баланссыз бухгалтерия болмайтындығы көрсетілді. Бірақ бұл қате. Өйткені баланстың п.б дейін есептің көптеген ғасырларды есеп жүргізілді. Кезектілікті қарастыру олардың қандай дабір аналитикалық зерттеу жұмыстарын жүргізуге шектеулі екендігін және пайдаға аспайтындығын көрсетті.
Замбели. 1671ж Замбели ең бірінші болып осы шоттарды жеке колонкаларға бөлді, яғни шоттарды саны мен суммасы бойынша бөлді. Бұл шоттар аралас сиптқа ие болды. Өйткені олар иеленуі бойынша дебетттеледісатылу бағасы бойынша кредетттеледі, ал сальдоны баланс құрар алдында осы шоттарға енгізді. 1681 ж Замбели Джузеппе Форнимен бірге бас кітапты журналсыз жүргізудің мүмкін екендігін анықтады
Доменико Манчини Шоттарды классификациялаудың өзіндік әдісін ұсынды. Еп айырысуды білдірді. Ал Ол шоттарды тірі және тірі емес деп бөлді. Тірі шоттар жеке және заңды тұлғалармен есеп айырысуды білдірді, ал тірі емес шоттар материалдық және қаржылай активтердің қалдықтарын көрсетті. Д:Манчини ең бірінші болып 1540 жылы шоттардың классификациясын жасаған тқлға болды. Шоттардың классификациясы бұл олардығ тізімі. Шоттардың классификациясы шоттың құрылымы мен құрамын анықтауға көмектеседі. Манчини жасаған классификация 20 ғ дейін персоналды және материалды шот деген атаумен сақталды.
| 46.Грек және Рим есеп жүйесі |
Ежелгі Грецияда есеп гипспен ақталған тақтайшайларда жүргізілді. Тиын түріндегі ақшалар пайда болғаннан бастап, келесі міндеттерді атқарады:
· есептің өзіндік объектісі
· есептесу құралы
Шаруашылық өмірдің барлық факторларына хронологиялық жазулар жүргізілді, кейін рекапитуляция, яғни барлық жаруларды, операцияларды хронологиялық түрде жүйелі жазу. Сынақ төлемдер енгізіліп, төлемдерді басқа кассаларға аудару болады. Кезеңдік жарияланатын есеп те болды.
Римде есептік регистрлердің кодекс-кітаптар түріндегі неғұрлым дамыған формалары кездеседі. Гректер регистірдің екі түрін қолданды деп болжанады:
· ефемеридтер (журналдар)
· трапецитика (шоттар кітабы – Бас кітап)
Ежелгі Римдік бухгалтерияның есептік регистлер жүйесінің алғашқы кітап Adversaries болды, ол шаруашылық өмірдің фактілерін күнделікті жазуға арналған болатын. Ол кітап кейін Мемориалдық деп аталды. Тағы да екі кітапты (кодексті) атап өту керек, ол: Cоdex accepti et және Codex rationum domesticorum. Зерттеушілер бұл кодекстің біріншісін журналмен, ал екіншісін Бас кітаппен байланыстырды.
| 47.Ежелгі Египеттегі есеп жүйесінің дамуы |
Бірнеше мың жыл бұрын адамдар папирус жасап үйренді. Кейін шарушылық өмір деректерін папирус орамдарында (бос беттер) тіркеді. Орамдардың ұзындығы 4-5м., биіктігі 24-18 см. құрады. Жазба қара және қызыл бояумен жүргізілді. Папирустың формасы кестелік нұсқада көрсетілді. Египеттік жазушылар бағана бойынша әртүрлі құндылықтардың атауын, ал жолдары бойынша олардың сандық қозғалысы болған күндерін жазды. Сол кездегі ең үлкен кестеде 87 бағана болды.
Негізгі есептік тәсіл түгендеу болды.
1 және 2 әулиеттер кезінде әрбір екі жыл сайын қолғалатын және қозғалматын мүліктерге түгендеу жүргізіп тұрды. 4 әулиет кезінде түгендеу ағымдағы есеппен алмастырылды. Шарушылақ өмір деректері 3 толғамен рәсімделді. Біреуі жіберуге тиісті құндылықтардың санын папируста белгіледі, екіншісі қасында нақты жіберілуін қойып отырды және үшінші сандарды салыстырып тексерілген құжатарды ұзына бойына сызып табылған ауатқулар туралы белгі қойып отырды.
Материалдық есеппен қатар сметаларда тіркелетін болды. 6 әулиет кезінде есепте сметалар кездеседі, бұл шаруашалық өмір деректерін тіркеу сметалардың орындалуын бақылауға мүмкіндік берген. Ол құжаттармен расталады.
Жұмыс барысы туралы басшы жазбаша есеп беріп отырды. Жұмысты қабылдау және орындау барысын бақылау арнайы құрылған коммисиямен жүргізілді. Егер есеп қанағаттандырылмайтын болса, онда жазушыны ұрып-соқты.
Египеттегі есепті қарап отырып осы Ніл алқабында есептің айналы табиғи тұжырымы пайда болғанын көруге болады, яғни шаруашылықтағы құндылықтардың қозғалысы дәл сипатталды.
48.Қазақстандағы бух есептің даму тарихы
Бухгалтерлік есеп — заңды тұлғалардың қорлары мен қор көздерін және қаржы айналысын, шаруашылық операцияларының мазмұнын нақты құжаттар негізінде үздіксіз және өзара байланысын сақтай отырып, арнайы өлшеу бірлігімен тіркеп отыру. Бухгалтерлік есеп жүргізу құжаттау мен түгелдеу, есепшоттар мен екіжақты жазу, бағалау мен өзіндік құн шығару, баланс пен қорытынды есеп әдістеріне негізделген. 1997 жылдан бастап Қазақстанда Бухгалтерлік есеп халықар. стандарт жүйесіне көшірілді. Бухгалтерлік стандарт — есеп көрсеткіштерін арнайы ережелерге сай бағалау, өлшеу және шаруашылық операцияларының маңызын анықтау мен ажырату тәртібі. Халықар. стандартқа сай, Бухгалтерлік есеп қаржы және басқарушы есеп салаларынан тұрады. Қаржы есебі қаржы салымшылары мен несие берушілер, заңды тұлғалардың дамуына үлес қосушылар, шетелдік инвесторлар, т.б. үшін жүргізіледі. Басқарушы есеп заңды тұлғалардың өз ішінде басқару жүйесін жетілдіру, ішкі резерв қорларын табу, оны іске қосу мақсатында жүргізіледі. Қазақстандағы заңды тұлғалар жыл сайын аталмыш есеп салаларына қосымша өз кәсіпорнының есеп саясатын, оны жүргізудің принциптерін, қолданылатын есепшоттар жүйесінің тізімін жасап, бекітіп, арнайы орындарға тапсырып отырады. Тиісті заң актілері мен нормативтік материалдардың және есеп стандарттарының талабына сай, Бухгалтерлік есеп объектілерінде қолданылатын бірнеше әдістер ішінен заңды тұлғалардың өзіне ыңғайлы жолын таңдап алуы есеп саясатын көрсетсе, кең көлемде қолданылатын Бухгалтерлік есепке тән ережелер жүйесі (екіжақтылық, консервативтік, автономиялық, сәйкестікке келтіру, сату, т.б.) есеп принципіне жатады. Бухгалтерлік есеп жүргізудегі басты құрал — есепшоттар жүйесі. Онда заңды тұлғалардың әрбір есепшоты нөмірленген. Бухгалтерлік есеп көрсеткіштері (мәліметтері) бухгалтерлік баланс жасау арқылы қорытындыланады.
Дата добавления: 2015-11-30; просмотров: 148 | Нарушение авторских прав