Мәлімет қорын анықтау

Жасалынып отырған сайтқа байланысты мәлімет қорының өрістері әр түрлі болуы мүмкін. Бірақ біз ұсынып отырған мәлімет қоры кез-келген сайтта қолдануға болатындай құрылған. Осы құрылымды пайдаланып көптілді кез-келген сайт жасай беруге болады.

Мәлімет қорын kitaphana деп атаймыз. Мәлімет қорын құрастыру үшін MySQL ортасында (/mysql/bin/mysql.exe) келесі бұйрықтарды беру керек. Бұл бұйрықтар қосымша http://192.168.10.1/php-course/kitaphana/sql/k.sql деген жерде тұр. Осы файлды алып /mysql/bin/ деген жерге көшіріп, MySQL ортасында source k.sql деген бұйрықты берсе (1-сурет) осы k.sql ішіндегі барлық бұйрық бірінен соң бірі орындалады. Дегенмен, қолды үйрету үшін бұйрықты бірінен соң бірін жазып беріп көрген де пайдалы.

1-сурет. Мәлімет қорын жасау.

CREATE DATABASE kitaphana;

Мәлімет қорына қосылу үшін connect kitaphana деген бұйрық беріледі.

Бұл мәлімет қоры бірнеше кестеден тұрады. Мұндағы кестелердің біреуінің ішіндегі бір өрісінде ғана мәлімет қоры сақталады, ал қалғандары тек мәлімет қорын ұйымдастыруға арналған. Осылай жасалған мәлімет қоры ішінен мәлімет іздеу оңай болады.

Сонымен, бірінші кесте сайтты басқаратын бастықтың логині мен паролін сақтауға арналған.

CREATE TABLE edit (id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT, login CHAR(25), password CHAR(25), PRIMARY KEY(id));

Оның ішіне қандай да бір логин мен пароль жазып қоямыз. Бұл басқа біреулер сайттың мәлімет қорына тиіспеу үшін жасалған сақтық шара.

INSERT INTO edit VALUES (NULL,'libadmin','123');

Бұл жерде бірінші өріске енгізілейін деп тұрған NULL, осы id өрістің құрылысына байланысты, әр жазба қосылғанда өздігінен ұлғайып отырады. Өйткені id анықтағанда AUTO_INCREMENT деп көрсеттік. Яғни ең алғашқыда бұл өріске 1 деген мән енгізіледі. Одан кейін енгізілген мән автоматты түрде 2 болады. Жаңа жазба қосылған сайын өсіп кете береді. Ал екінші мен үшінші өріске логин мен пароль енгізіліп тұр. Енді осы екі бұйрықтың нәтижесін көру үшін SELECT * FROM edit; деген бұйрық берсек 2-суреттегі кестені алуымыз керек.

2-сурет. Жүйенің алғашқы кестесі.

Екінші кесте - өрістердің аты сақталатын кесте, оны field (ағыл. өріс) деп атайық. Бұл кесте бар болғаны екі өрістен тұратын сайт жұмысын ұйымдастыруға арналған кестелердің бірі:

CREATE TABLE field (id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT, name CHAR(15), PRIMARY KEY(id));

Бірінші өріс реттік нөмір, ал екінші өрістің аты. Бұл кестеде біз өзімізге керекті өрістердің кодтары мен қысқаша (15 әріптен аспайтын) аттарын сақтаймыз.

Жасалайын деп отырған жүйе кітапхана болғандықтан, мәлімет қорында сақталатын негізгі мәлімет кітапқа қатысты. Кітап туралы мәліметті кітапханада жазып сақтауды библиографиялық сипаттама дейді. Біз де сондай бибилиографиялық сипаттаманың құрамын қарастырайық. Кез-келген кітаптың бастапқы беттерін ашып, оның библиографиялық сипатталуын қарасақ, онда кітаптың УДК, ББК, авторлық белгілері, авторы, кітаптың аты, бірқатар анықтамалар, шыққан жері, кітап бетінің саны, ISBN, аннотациясы келтірілген. Библиографиялық сипаттамадағы УДК, ББК, авторлық белгі мен ISBN кодтары кітапты кітапхана немесе кітап дүкенінде тұрған орнын тауып алуға, бағасын анықтауға пайдаланады. Ал қалған ақпарат кітаптың өзі жайлы мәлімет береді. Біз жоғарыдағы жасаған field кестеге осы аталған ақпарат түрлерін енгізетін өрістердің аттарын анықтайық.

INSERT INTO field VALUES (NULL,'UDK');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'BBK');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'AZ');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'author');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'title');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'details');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'ISBN');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'abstract');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'Public Nrow As Integer

Public Ncol As Integerscreen');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'picture');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'place');

INSERT INTO field VALUES (NULL,'count');

Бөлек тұрған picture, place және count деген өрістер кітаптың қосымша сипаттамалары. Олар сәйкесінше кітаптың қабығының суреті, тұрған жері және қанша дана екенін сақтауға арналған. Бұл жерде тұрған жері кітапхананың қандай бөлімінде тұрғанын көрсетеді. Мысалы, кітап кітапхананың оқырман залында, кітап қорында тұруы мүмкін. Үлкен кітапханаларда кітап қоры әр жерде болуы мүмкін.

Әрине, шын кітапхана жүйесін жасап отырғанда бұдан гөрі күрделірек мәлімет құрастыруға болады. Әзірше осы қарапайым жүйемен шектелейік. Біздің мәлімет қорында өрістер санын көбейте беруге болатыны көрініп тұр. Бірақ жүйені іске қоспас бұрын field кестесін толтырып алған дұрыс болады. Сонда мәлімет қорының құрылысы анықталған деуге болады. Ал қосымша өріс қосуды аса қажет болғанда ғана жасау керек. Өріс қосқан кезде сайттың кейбір жерлерін өзгерту керек болуы мүмкін.

Жоғарыдағы өрістердің ішіндегі screen деген жазба сайт бетінің тіліне арналған. Оның кітап сипаттамасына қатысы жоқ. Бұл кодты тек сайт бетіне шығатын сөздерді мәлімет қорына енгізгенде пайдаланамыз.

Негізі біздің мәлімет қорына жазып отырған бір жолды - жазба деп атайды. Ал неге онда біз бұл field кестедегі жазбаны өріс деп атап отымыз? Бұл жерде ешқандай қате жоқ. Өріс деп отырған себебіміз осы field кесетесіне енгізілген жазбаны біздің жүйенің мәлімет қорындағы өрісі деп қарастыруға болады. Кейінірек осы кестеге енгізілген сөздерді (UDK, BBK, AZ, author, title, details, ISBN, abstract, picture, place, count, screen) өріс сияқты пайдаланатын боламыз. Шындығында бізге керегі кестенің бірінші өрісінде (id) тұрған кодтары. Ол кодтарды жүйедегі мәлімет қорының жазбаларын бір-бірінен ажырату үшін пайдаланамыз. Өйткені жүйедегі барлық мәлімет бір ғана өріске жазылады. Кейінірек бағдарламаны талқылау барысында түсініктірек болады.

Үшінші кесте тілге байланысты. Егер жүйе бір тілді болса, онда бұл кестенің қажеті жоқ. Бірақ қазіргі заманда жүйелердің көбісі кемінде екі, үш тілді болуы міндетті. Біздің жағдайда кітап негізі бір тілде жазылады, бірақ сайт қазақ, орыс және басқа тілде болуы мүмкін.

CREATE TABLE languages (id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT, shortname char(25), name CHAR(255), PRIMARY KEY(id));

Сайт беттерін бірнеше тілде жасау үшін field кестеге арнайы screen деген сөз қосқан болатынбыз. Мәлімет қорына әр түрлі тілдегі сөздерді енгізу үшін осы атаған languages кестесі мен screen өрісін пайдаланамыз. Мұнымен қатар кітап тұрған жерін сайт қолданушы өзі қалаған тілде көретіндей етіп жасаймыз. Библиографиялық сипаттама кітап қай тілде жазылса, сол тілде болады. Бірақ кітап кітапхана ішінде қай жерде тұрғанын оқырман сайттың қай тілін таңдаса, сол тілде көретін болады. Сондықтан place деген өрісті де пайдаланып сайтта қолданылатын тілдерге languages қатысты кітап сақталатын жердің атын енгізетін боламыз.

Бұл айтылған әртүрлі тілдегі сөздер төртінші кестеге сақталады. Бұл жерде сайтқа қатысты барлық мәлімет жиналады.

CREATE TABLE translations (id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT, fid INT, oid INT, lid INT, value TEXT, PRIMARY KEY(id));

Мұнда бірінші өріс реттік нөмір, екінші өріс field кестесіндегі өріске байланысты нөмір, үшінші объекттің реттік нөмірі, төртінші languages кестесіндегі тілдің нөмірі, ең соңғы өріс мәлімет сақтауға арналған. Сонда бұл мәлімет қорында тек бір өрісте ғана мәлімет сақталады. Әр мәлімет бірлігін объект деп атайық. Әр объектті мәлімет қорына қосарда реттік нөмірмен белгелеп отырамыз. Сонымен (fid,oid) жұбы арқылы керек мәліметті тауып аламыз. Ал lid керекті тілді таңдауға мүмкіндік береді. Бұл белгілеулерде әріптер ағылшынша f - field, o - object, l - languages, id - identification деген сөздерден алынған.

Келесі кесте кітап туралы мәлімет сақтауға арналған. Ол алдыңғы translations кестеге ұқсас.

CREATE TABLE books (id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT, fid INT, oid INT, value TEXT, PRIMARY KEY(id));

Бұл жерде тек тілге байланысты өріс жоқ. Қалған өрістердің барлығының аты да, қызметі де алдыңғы кестедегідей.

Бір кітап бірнеше дана болуы мүмкін. Оларды бір бірінен инвентар нөмірі бойынша ажыратады. Сонымен қатар бір кітаптың бір данасы бір жерде, екінші данасы екінші данасы екінші жерде сақталып тұруы мүмкін. Сондықтан бұл екі мәліметті бір жерге жазған дұрыс. Осыған байланысты inventory деген кесте жасаймыз.

CREATE TABLE inventory (id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT, oid INT, pid INT, value TEXT, PRIMARY KEY(id));

Мұнда oid деген өріске кітаптың реттік нөмірі, pid деген жолға тұрған жерінің коды, ал value деген жерге инвентар нөмірі жазылады. Кітаптың реттік нөмірі books кестесінен алынады. Тұрған жерінің коды field кестесіндегі place деген сөз тұрған жазбадан алынады.

Жетінші кесте сайтты қолданушыны тіркейтін кесте. Бұл кестеде қолданушының логині, паролі, аты-жөні, электрон адресі және тіркелген уақыты сақталады.

CREATE TABLE identification (id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT, login CHAR(25), password CHAR(25), name CHAR(255), email CHAR(255), active CHAR(1), td TIMESTAMP, PRIMARY KEY(id));

Сонымен қатар id өрісінде реттік нөмірі, ал activ өрісінде қолданушы актив не пассив екені белгіленеді. Егер қолданушы енгізген мәліметтері қабылданса, оған актив екенін белгілеп қоямыз.

Дата добавления: 2015-11-14