|
Читайте также: |
Серіктестіктің техника-экономикалық көрсеткіштерін талдауды ұйымның балансын талдаудан бастаған дұрыс болады. Себебі кез келген ұйымның негізгі көрсеткіштері бұл баланс көрсеткіштері болып табылады.
кесте 5 – серіктестіктің 2008-2009 жылдардағы балансын талдау
теңгемен
| № | Көрсеткіштер | % | % | Ауытқу | % | ||
| Қысқа мерзімді активтер | - | ||||||
| Ақша қаражаттары | 55,28 | 3,84 | - 18276590 | -51,44 | |||
| Қысқа мерзімді дебиторлық берешек | 9,11 | 74,13 | - 53639220 | 65,02 | |||
| Қорлар | 0,48 | 1,81 | 1,33 | ||||
| Ағымдағы салықтық активтер | 33,40 | 19,15 | -14,25 | ||||
| Өзге қысқа мерзімді активтер | 1,72 | 1,07 | -0,65 | ||||
| Ұзақ мерзімді активтер | -43795450 | - | |||||
| Негізгі құралдар | 99,97 | 99,95 | -43792290 | -0,02 | |||
| Материалдық емес активтер | 0,03 | 0,05 | -3160 | 0,02 | |||
| БАЛАНС (1+2) | -5141410 | - | |||||
| Қысқа мерзімді міндеттемелер | -7296300 | - | |||||
| Қысқа мерзімді қаржы міндеттемелер | 52,43 | 65,63 | 13,2 | ||||
| Салықтар бойынша міндеттеме | 2,65 | 13,73 | 11,08 | ||||
| Қысқа мерзімді кредиторлық берешек | 3,50 | 19,31 | 15,81 | ||||
| Өзге қысқа мерзімді міндеттемелер | 41,42 | 1,34 | -26472610 | -40,08 | |||
| Капитал | - | ||||||
| Жарғылық капитал | 104,5 | 100,9 | -3,6 | ||||
| Бөлінбеген пайда, жабылмаған залал | -3088540 | 4,5 | -933666 | 0,9 | -4022206 | -3,6 | |
| БАЛАНС (3+4) | - | ||||||
| Ескерту – қолданылған әдебиеттер және ұйым балансы негізінде автормен жасалынған. (А – қосымшасын қараңыз) |
Жоғарыдағы кестеде серіктестіктің екі жылдық баланс көрсеткіштерінің талдауы жасалынған. Серіктестіктің қысқа мерзімді активтері есепті жылы -5141410 теңге көлеміне азайған, ал қысқа мерзімді міндеттемелері -7296300 теңге көлеміне есепті жылы төмендеген. Серіктестікте ұзақ мерзімді активтер жоқ. 2009 жылы серіктестікте 34500000 теңге көлемінде жарғылық капиталы көбейді, ол ұйымның құрылтайшысының салған салым сомасы. Серіктестік оны құрылтайшысына қаржылық қызмет көрсеткен сомасымен өзара келісім негізінде жабады. Міндеттемелер мен капиталдар жиыны 2009 жылы 134718370 теңге, ал 2010 жылы 164407950 теңге көлемінде 29689580 теңгеге ұлғайған.
Төмендегі 2-суретте серіктестіктің баланс көрсеткіштері салыстырмалы түрде берілген.
сурет 2 - баланс көрсеткіштері (А,Ә,Б қосымшаларын қараңыз)
Активтердың көбеюі 2007 жылы байқалады. Ең аз көлем 2006 жыл. Міндеттемелердің ұлғаюы 2007 жылы, ал ең төмен 2006жыл. Капиталдың оң өзгерісі 2009 жылы болып отыр, жабылмаған залалдардың көбеюі салдарынан 2007 жылы капитал көлемі азайған.
кесте 6 – пайда мен залал деңгейі 2009-2010 жылдардағы көрсеткіштер негізінде төмендегі кестеде ауытқуы берілген.
Теңгемен
| № | Көрсеткіштер | Базалық жыл | Есепті жыл | Ауытқу | % |
| Өнімді сату мен қызмет көрсетуден түскен кіріс | 47044497,80 | 31679148,05 | -15365349,75 | -32,66 | |
| Жалпы пайда | 47044497,80 | 31679148,05 | -15365349,75 | -32,66 | |
| Әкімшілік шығыстар | 38455497,24 | 31469245,67 | -6986251,57 | -18,17 | |
| Жалғасатын қызмет кезеңіндегі пайда (таза пайда) | 9204400,56 | 209902,38 | -8994498,18 | -97,72 | |
| Ескерту – қолданылған әдебиеттер және ұйымның пайда мен залал есептілігі негізінде автормен жасалынған. (В – қосымшасын қараңыз) |
Көрсеткіштен өнімді сату мен қызмет көрсетуден түскен кіріс есепті жылда 31679148,05 теңге, базалық жылмен салыстырғанда -32,66%-ға төмен. Өнімді сату мен қызмет көрсетуден түскен кіріс көлемі мен жалпы пайда көлемі тең, себебі өнімнің өзіндік құны болмағандықтан жалпы пайда көлемі алынған кіріс көлеміне тең. Әкімшілік шығыстары базалық жылда 38455497,24 теңге, есепті жылы 31469245,67 теңге, ауытқуы 6986251,57 теңгеге, яғни 18,17%-ға төмендеген. Есепті жылы түскен кірістердің төмендеуі және шығыстардың түскен кіріс көлемінің 99,33%-ын құрауы таза пайда көлемін 97,72%-ға төмендетті.
Пайда мен залал көлемінің 2008-2009 жылдардағы өзгерісі 3 – суретте көрсетілген.
сурет 3 – пайда мен залал туралы есептіліктің көрсеткіштері
(Г, Ғ - қосымшаларын қараңыз)
Жоғарыдағы 3-суретте 2008 жылы өнімді сату мен қызмет көрсетуден түскен кіріс 47044497,80 теңге, ал 2009 жылы 31679148,05 теңге көлемінде. Есепті жылы 15365349,75 теңгеге кіріс көлемін азайған.
Жалпы пайда сомасының кірістер көлеміне тең болатыны, серіктестікте өнімнің өзіндік құны жоқ.
Әкімшілік шығыстары 2008 жылы 38455497,24 теңге, 31469245,67 теңге 2009 жылғы көрсеткіш, 6986251,57 теңге сомасына есепті жылы әкімшілік шығыстары азайған.
Өнімді сату мен қызмет көрсетуден түскен кіріс сомасынан әкімшілік шығыстары сомасын алып тастағанда жалғасатын қызмет кезеңіндегі пайда, яғни таза пайда сомасы анықталынады, ол базалық жылда 9204400,56 теңге көлемінде таза пайдаға серіктестік ие болған. 2009 жылы 209902,38 теңгеге тең, ол базалық жылмен салыстырғанда 8994498,18 теңгеге төмен. Сонымен серіктестік есепті жылды таза пайдамен аяқтағанымен, ол базалық 2008 жылғы таза пайда көлемінен 97,72 %-ға төмен болған.
сурет 4 – негізгі құралдар (А,Ә,Б – қосымшаларын қараңыз)
Негізгі құралдардың ұлғайуы 2009 жылы байқалады, 2006 жылы негізгі құралдардың ең төмен көрсеткіші.
сурет 5 - әкімшілік шығыстары, 2009 жыл.
Әкімшілік шығыстардың көп бөлігін еңбек ақы, ал екінші негізгі құралдардың амортизациясы алады. Әкімшілік шығыстардың 1 пайызын ғана әлеуметтік аударымдар құрайды. Коммуналдық шығыстар, байланыс шығыстары және электр қуаты шығыстар сияқты негізгі құралдарды, оның ішіндегі ғимараттарды ұстаумен байланысты шығыстар барлық шығыстардың он пайызы және он пайызынан жоғары болып отыр. 2010 жылы серіктестік меншігіндегі ғимараттарға жөндеу жұмыстарын жүргізді, ол шығыстардың 5% көлемін алды.
сурет 6 - дебиторлық берешектер (А,Ә,Б – қосымшаларын қараңыз)
Дебиторлық берешектердің өте көбею (максимум) көрсеткіші 2010 жылы байқалады. Өткен жылдарға қарай төмендей берген. 2006 жылды 2007 жылмен салыстырғанда 2 есе көп. 2010 жылы дебиторлық берешектердің көбею себебі жалгерлердің осы жылы жалдық төлемдерді уақытында төлемейтіндігімен байланысты.
сурет 7 – қорлар (А,Ә,Б – қосымшаларын қараңыз)
Серіктестіктің балансындағы қорлар деңгейі 2009 жылы миллионнан асқан, бұл соңғы төрт жылдағы ең жоғарғы көрсеткіш. Ең төмен 2006 жылы байқалады.
кесте 7 - ұйымның негізгі өтімділік көрсеткіштерін салыстыру 2009 - 2010 жж.
Теңгемен
| № | Есептеудің формулалары | Ауытқу | Анықтама | Қорытынды | ||
| Ағымдық өтімділік коэффициенті = ағымдағы активтер / ағымдағы міндеттемелер | 38 419 900 / 96 298 460 = 0,40 0,4<0,7 | 77 073 940 / 52 503 010 = 1,47 1<1,47 | 1,07 | Ағымдық активтердің қанша есе ағымдық міндеттеме-лерді өтейтінін анықтайды. | Серіктестікте 2009 жылы ағымдық міндеттеме- лерін өтеуі жоғары болған, 2008 жылы төмен | |
| Жедел өтімділік = ағымдағы активтер – қорлар / Ағымдағы міндеттемелер | (38 419 900 - 185 860) / 96 298 460 = 0,4 0,4 = 0,4 0,4<0,4-0,6 | (77 073 940 - 1 319 240) / 52 503 010 = 1,44 1,44>0,8 | 1,05 | Ұйым өзінің міндетте-мелерін қорларын қолданбаған жағдайда қалай өтейтінін көрсетеді. | 2009 жылы серіктестік өзінің міндеттеме- лерін қолданбай өтей алу деңгейі жоғары болды | |
| Таза айналым капиталы = ағымдағы активтер - ағымдағы міндеттемелер | 38 419 900 - 96 298 460 = (57 878560) | 77 073 940 - 52 503 010 = 24 570 930 | -82449490 | Ұйым өзінің операциялық қызметін қанша ұлғайта алатынын көрсететін коэффициет. | 2009ж. серіктестік өзінің операциялық қызметін ұлғайта алатын мүмкіндігі бар | |
| Дебиторлық қарыздар айналымдылығы = сатудан түскен түсім / дебиторлық қарыздардың орташа жылдық қалдығы | 9204400,56 / 3 499 370 = 2,63 2,63<3 | 209 902,32 / 57 138 590 = 0,0037 0,0037<3 | -2,63 | Қанша рет дебиторлар ұйымға берешек- терін төлегенін анықтайды. | 2008 жылы серіктестіктің дебиторлары берешектері 2009 жылға қарағанда 2,63 есе жоғары, яғни уақытында төлеген. | |
| ТМҚ айналымдылығы = өнімнің өзіндік құны / ТМҚ орташа жылдық қалдығы | 0 / 185 860 =0 | 0/1 391 240 =0 | Белгілі бір мерзім ішінде ТМҚ сатылу көлемі. | Серіктестікте өнімнің өзіндік құны жоқ. | ||
| 7 кестенің жалғасы | ||||||
| Активтердің рентабельділігі = таза пайда / активтер * 100% | 9204400,56 / 134 718 360 = 0,068 *100% =6,8% 0,068>0,05 | 209 902,32 / 129 576 950 = 0,0016 * 100% =0,16% 0,0016 < < 0,05 | -0,6784 | Ұйымның активтері- нің табысты лығын көрсетеді. | 2008 жылы серіктестік рентабельді- лігі 6,8% пайдамен, ал 2009 жылы 0,16% пайда көлемімен аяқтаған. | |
| Капиталдың рентабельділігі = таза пайда / Меншікті капитал * 100% | 9204400,56 / 72 000 000 = 0,1278 0,1278 > > 0,07 | 209 902,32 / 106 500 000 = 0,0020 0,0020 < < 0,07 | -0,1258 | Ұйымның капиталы- ның табыстылы-ғы | 2008 жылы капитал табыстылығы жоғары, 2009 жылы таза табыстың төмен болу себебінен капитал табыстылығы да төмен. | |
| Капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті= өнімді өткізуден түскен түсім / Жиынтық капитал * 100% | 47044497,8/ 68911460 * 100% = 68,27% | 31679148,05 / 105566340*100%= 30% | - 38,27% | Ұйымның капитал айналым- дылығын көрсетеді. | Серіктестікте 2008 жылы капитал айналымды лығы басым болған, 2009 жылға қарағанда. | |
| Қаржылық тұрақтылықты бағалайтын тәуелсіздік коэффициенті = Меншікті капитал / Жинақтық капитал – баланс валютасы | 72 000 000 / 68 911 460 – 96 298 460 = - 2,63 -2, 63< 0,15 | 106 500 000 / 105 566 340 - 129 576 950 = - 4,44 -4,44<0,15 | - 7,0,7 | Ұйымның қаншалық- ты деңгейде қарыз қаражатқа тәуелді екендігін және меншікті қаражатын қалай пайдала- натынын білдіретін коэййициент | Серіктестіктің 2008 жылғы тәуелсіз коэффициенті жоғары 2009 жылмен салыстырған да. Қолайлы мәні 0,5-0,6 болуы қажет. | |
| Ескерту – қолданылған әдебиеттер, ұйымның балансы және Қосымша - И негізінде автормен жасалынған. |
Жоғарыдағы 7 - кесте негізінде талдау.
1. Ағымдағы өтімділік коэффициенті 2009 жыл тәуекел аймағында, себебі 0,7 -ден төмен, серіктестікте 0,4-ке тең. 2010 жылы серіктестікте 1,47 ал қолайлы мәні 1 – ден жоғары болса.
2. Жедел өтімділік коэффициенті 2009 жылы 0,4 көлемінде, ол қауіпті жағдайда, себебі 0,4-0,6 аралығы қауіпті мәнді көрсетеді. 2010 жылы 1,44-ке тең, ал қолайлы мәні 0,8-ден жоғары.
3. Таза айналым капиталы ағымдағы активтерден ағымдағы міндеттемелер сомасын азайтқанға тең. 2009 жылы 57878560 теңге көлемінде ағымдағы активтер ағымдағы міндеттемелерден төмен, ал 2010 жылы 24570930 теңгеге активтер міндеттемелерден жоғары. 2009 жылы серіктестік өзінің операциялық қызметін ұлғайта алатын мүмкіндігі бар.
4. Дебиторлық қарыздар айналымдылығы 2009 жылы тәуекел аймағында болды, себебі 2,63 серіктестік көрсеткіші ол тәуекел аймағы көрсеткішінен 3-тен төмен болды. 2010 жылы 0,0037, ол 3-тен тәуекел аймағы көрсеткішінен төмен. Сонымен екі жылда да дебиторлық қарыздар төленуі тәукел аймағында болып отыр.
5. Тауарлы-материалдық қорлар айналымдылығын талдау мүмкін емес.
6. Активтердің рентабельділігі 2009 жылы 0,068 көрсетті, ол 0,05-0,1 аралығы қауіпті мән, ал пайыз бойынша 6,8 пайыз пайдамен аяқтады. 2010 жылы 0,0016-ға тең, ол 0,05-тен төмен болса тәуекел аймағында болады, ал пайыз бойынша 0,16 пайыз пайда алып отыр.
7. Капитал рентабельділігі 2009 жылы 0,1278-ге тең, ол 0,07-0,15 қауіпті мәнге ие. 2010 жылы 0,0020 коэффициенті 0,07 – ден төмен болғандықтан тәуекел аймағында болады.
8. Капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті 2010 жылы 2009 жылмен салыстырғанда 38,27%-ға төмен.
9. Қаржылық тұрақтылықты бағалайтын тәуекелсіздік коэффициенті 2009 жылы -2,63-ке тең, ол 0,15-тент өмен, сондықтан тәуекел аймағында. 2010 жылы -4,44, ол бұл жылғы көрсеткіште 0,15-тен төмен болғандықтан тәуекел аймағында болып отыр.
Серіктестік есепті жылды пайдамен аяқтағанымен, 2009 жылмен салыстырғанда пайда көлемі өте төмен. Пайданың төмен болу себебі, серіктестік құрылған жылда залалмен аяқтау салдары және әр жылы шығындардың пайдаларға тең немесе асып түсу салдарымен сипатталады.
кесте 8 - компанияның негізгі техникалық – экономикалық көрсеткіштері 2009-2010 жж.
Теңгемен
| № | Көрсеткіштер | Есепті жыл | Өткен жыл | Ауытқулар | |
| сома | % | ||||
| Өнімді сатудан немесе қызмет көрсетуден түскен кіріс | 31 679 148,05 | 47 044 497,80 | (15 365 349,75) | (32,66) | |
| Жұмыс істеушілердің орташа адам саны | 7,14 | ||||
| 8 кестенің жалғасы | |||||
| Негізгі қаражаттардың орташа жылдық құны | 2 962 890 | 21 239 680 | (18 276 790) | (86,05) | |
| Ағымдағы активтердің орташа жылдық құны | 77 073 940 | 38 419 900 | 38 654 040 | 100,61 | |
| Қор қайтарылымы /жол1:жол3/ | 10,69 | 2,21 | 8,48 | 4,79 | |
| Қор сыйымдылығы /жол3: жол1) | 0,09 | 0,45 | -0,36 | 0,2 | |
| Әкімшілік шығындар | 31 469 245,67 | 38 455 497,24 | (6 986 251,57) | (18,17) | |
| Жалпы пайда | 31 679 148,05 | 47 044 497,80 | (15 365 349,75) | (32,66) | |
| Салық салынғанға дейінгі пайда | 209 902,38 | 9 204 400,56 | (8 994 498,18) | (97,72) | |
| Табыс салығы /11*20%/ | 41 980,48 | 1 840 880,11 | (1 798 899,63) | (97,72) | |
| Таза пайда | 167 921,9 | 7 363 520,45 | (7 195 598,55) | (97,72) | |
| Дебиторлық қарыз | 57 138 590 | 3 499 370 | 53 639 220 | 7,1 | |
| Ағымдағы активтердің айналғыштығы /1:4/ | 0,41 | 1,23 | (0,82) | (0,33) | |
| Сатылымдардың рентабельділігі, /13:өқ/*100% | 0,53 | 19,15 | (18,62) | (2,77) | |
| Активтердің рентабельділігі, /11:4/% | 0,27 | 23,96 | (23,69) | (99,99) | |
| Өзіндік капиталдың рентабельділігі /13:меншік капитал/ | 0,29 | 6,91 | (6,62) | (0,04) | |
| Ескерту – қолданылған әдебиеттер және ұйым балансы негізінде автормен жасалынған. |
Серіктестіктің техникалық – экономикалық көрсеткіштерін анықтағанда 2009 - 2010 ж. көрсеткіштері алынды.
Дата добавления: 2015-07-11; просмотров: 356 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| АССО Лтд» ЖШС қызмет көрсету аясы кәсіпорынының шаруашылық қызметіне талдау | | | Ызмет көрсету кәсіпорынының маркетингтік мүмкіндіктерін талдау |