Муса абый» повестен укыгач.

«Муса абый» повестен Әнвәр Давыдов язган. Китапта шагыйрь Муса Җәлилнең Волхов фронтындагы көрәшләрдә әсирлеккә эләгүе, фашистларга каршы батырларча көрәшүе сурәтләнә. Повестьны укыганда, шагыйрьнең көчле ихтыярына, тиңдәшсез ныклыгына сокланасың.

Түбәндәге өзекләр игътибарны җәлеп итә:

«Ишекне ябып бикләделәр. Бераздан килеп ишекне ачтылар, аңа сәләмә күлмәк-ыштан ыргыттылар. Кысырыкта, терсәкләрен сыдыра-сыдыра, шагыйрь аларны көчкә генә киде. Ул тагын елмаеп куйды: әкияттәгедәй тиз үзгәрешләр. Хәерчедән — принцка, принцтан хәерчегә әверелү. Ләкин ул принц кебек киенгәндә дә үзен рәхәттә тоймады: ул чакта үзен ут эчендә хис итте, хәзер менә суга китереп ташладылар. Бер — утка, бер — суга. Корычны шулай чыныктыралар түгелме соң? Әйе, бу корыч (шулай чыныктырыр) чыныгып җитәр һәм явызларга хәнҗәр булып кадалыр әле!

Вакыт акрын гына үтә. Караңгы таш тартмада көнне дә, төнне дә белеп булмый. Инде ике көн үтте бугай.

Өченче көн. Хәл бөтенләй бетә. Түзеп булмас кебек. Уйлар вакыт-вакыт бөтенләй буталып китә. Муса, хәлдән таеп, ишеккә ава да башы бәрелә. Тезләре калтырап бөгелә. Ләкин коридорда аяк тавышы ишетелеп, карцер ишеге ачыла башлау белән, ул бөтен көчен җыеп, тагын торып баса. Тезләренең калтыравын дошманга күрсәтмәскә тырыша».

Автор үзенең бу повестенда Муса Җәлил корал белән генә түгел, ә сынмас рухы белән дә дошманнарны җиңә алырлык көчкә ия булуын тасвирлаган. Мәсәлән, әсәрдән тагын бер өзек: «Муса, төз басып, фашистларга карап тора. Ул горур елмая, һәм тәмуг газабы кичергән бу кешенең шушы елмаюы дошманнарга куркыныч булып күренә».

Әсәргә «Муса абый» дип исем бирелгән, чөнки повестьта геройларның тагын берсе — Вил исемле малай вакыйгаларның башында ук, каты яраланып, һушын югалткан Муса абый белән очраша. Аны фашистлардан яшереп алып калырга тырыша. Әмма булдыра алмый. Язмыш аларны кабат очраштыра. Аларның фикерләре уртак була. Вил Муса Җәлилне бик ярата. Муса абый аның өчен батырлык үрнәге була. Вил үзе дә дошманнарга каршы актив көрәшкә тартыла. Монда Муса абыйның роле бик зур. Менә шуңа күрә дә бу повестька «Муса абый» дигән исем куелган.

Әнвәр Давыдовның бу әсәре миңа бик ошады. Повесть безне батырлыкка өнди. Муса Җәлил кебек яшәргә өйрәтә, илеңә тугрылыклы булырга, халык бәхете өчен көрәшергә чакыра.

Мин совет солдатының тиндәшсез батырлыгына, ныклыгына, көчле ихтыярлы булуына сокланам. Әсәрнең тәэсир көче дә әнә шунда. Бу китапны укырга онытмагыз.

Рецензия (бәяләмә) жанры белән эшләү югары сыйныфларга туры килә. Отзыв — бәяләмә жанры белән эшләүнең башлангыч чоры гына. Әсәргә бәя бирү өчен укучы аның эчтәлегеннән тыш сәнгатьчә эшләнешен дә бәяли белергә тиеш. Бу укучыдан әдәби әсәрне укый белү күнекмәләренә ия булу һәм әдәбият теориясеннән билгеле күләмдә әзерлекле булуын сорый. Мондый белемне укучы югары сыйныфларда туплый. Шунлыктан бәяләмә жанры белән эшләү югары сыйныфларга туры килә. Югары сыйныф укучылары әдәби әсәргә программа таләп иткән күләмдә анализ бирә белергә тиешләр.

Бәяләмә жанры белән язылган сочинениегә мисал китерик.

Дата добавления: 2015-11-04