Структура, Семантыка і змест абрадау завяршэння Каляд на вольным паветры (“Кола”,”Цягнуць Каляду на дуба“,”Конікі“).

Білет №1

У Беларусі існавалі старажытныя язычніцкія абрады завяршэння Каляд на вольным паветры.

1.Абрад “Кола” (в.Вялікае Сяло, Дзяржынскі р-н, Мінск.вобл.) існуе дагэтуль.Рабілі слуп вышынёй 15 м пасярод вёскі аблівалі яго вадой, каб замёрз (слуп уяуляу сабой стары Новы Год; кола,якое мацавалася да слупа-сімвалстарога года.). Побач распальвалі касцёр.У абрадзе прымалі удзел і мужчыны (абрад з’явіуся у эпоху патрыярхату). Трэба было залезці на слуп (рытуальнае знішчэнне старага года), зняць кола і кінуць яго у касцёр.

Хто гэта зробіць-прыносіць сонца у жыццё. Той чалавек будзе лічыцца самым ганаровым госцем у любой хаце (яму налівалі гарку,давалі закусць).

2. Абрад “Цягнуць Каляду на дуба” (в.Глухі ток, Неганічы, Светлічы Бярэзінскі р-н).

Калядоушчыкі рыхтавалі ляльку-Каляду з саломы, бралі барану уверх зубамі, накладвалі сена, усаджвалі Каляду, паміж ног ставілі гаршчок з хуццёй. Раніцай у 10-11 гадзін людзі з усіх вёсак едуць да дуба з песнямі, музыкай. З вёскі вязуць Каляду і адбываецца рытуал пахавання Зімы. Ляльку вешалі на дубе, барану з куццёй узцягвалі як мага вышэй на дуб бліжэй да сонца, каб яно магло пасці, каб хутчэй пусціла гарачыя промкі, каб буяла жыццё.У старажытнасці гэта быу дуб.Часам куццю не узцягвалі, а адзін з спрытных хлапчукоу залазіу як мага вышэй і там пакідау гаршчок з кашай. Запальвалі вогнішча да нябёс (чым вышэй,тым больш сонца абагрэе). Вакол вогнішча вадзілі харагоды, спявалі

Зімовыя песні (у гульні не гулялі). Пускалі чарку-кругавуху, апошні выпівау і спявалі “Будзь ваша здароу” і ціха разыходзіліся да дому (існавау да 80-х гадоу). Зразумела,што гэта была калектыуная (агульнавясковая) ахвяра Сонцу, багам, продкам, а найперш- адной з прыродных стыхій – Марозу,каб ён улетку не “спёк ” жытнішча, садавіну і агародніну.

3. Абрад “Конікі” (Давыд-Гарадок, Сталінскі р-н, Брэсцк вобл.). Па традыцыі у Давыд-Гарадку кожны рог, канец вуліцы, рабіу свайго “коніка” і іншых персанажау. Гурты калядоушчыкау да 15 чалавек хадзілі па хатам: упоунач на плошчы Леніна з’яуляецца Сурмач. З розных бакоу горада ідуць гурты са сваімі конікамі.Кожны гурт ведае сваё месца. З’яуляецца Сурмач і дзед (самы сталы чалавек) стучыць тры разы і крычыць: “Пачынаем конікі”.

Гурты пачынаюць спяваць,гуляць у гульні,далучаць да сябе людзей. Задача- сабраць каля сябе як мага больш народу-той гурт і перамагае.Дзед назірау дзе лепш, ён і аб’яуляу:

“Сёння выйграу гурт вуліцы …”. Гэты гурт з музыкай падыходзіць да сцэны. Дзед: “Пачынаем кола шанавання”. Астатнія гурты ідуць па колу і аддаюць пераможцам пачастункі. Затым дзед аб’яуляе конкурс музыкау.Усе гарманісты па чарзе іграюць, астатнія танчаць і выбіраюць коніка. Той хто зможа перайграць усіх, на увесь год атрымлівау незвычайную прывілею: на працягу усяго года ён быу самым запатрабаваным музыкам на усіх мясцовых вяселлях. Лепшы “конік” атрымлівае прыз. У завяршэнні Конікау, распальваюць вогнішча. Яго запальваюць: Дзед, кіраунік лепшага гурта, лепшы

“конік”, лепшы музыка. Пад барабан робяць 3 кругі вакол кастра,на кожную чвэртку круга загадваюць 12 жаданняу. Пасля гучыць калядная песня “Будзь ваша здароу” і свята вяршаецца. Такім чынам – беларусы.

Дата добавления: 2015-08-02