Tl ертінділерінен бөліп алу әдістері

Алтынды үймелік ерітінділеу. Қолданылу аймағы. Технологиясы.

Үймеде ерітінділеу-процессті 1960 жылы әзірлеген.Қазіргі кезде негізінен құрамында алтыны бар баланстан тыс кедей кендерді өңдеуге болады.Алтынды әсіресе кварцты,әктасты,құмды даламитты кендерден тиімді бөліп алуға болады.Үймеде ерітінділеуді кенде Sb,Zn,Fe,Cu,As жартылай тотыққан сульфиттерінің,көміртекті материалдардың,қышқыл түзетін қосылыстардың,беттері инжарланған (пассивный),алтын мен күмістің болуы қиындатады.Әдіс салыстырмалы түрде қарапайым,арзан әдіс болып табылады.Үймеде ерітінділеу үшін арнайы алаңдар дайындайды.әдетте 3 түрде болады.

1)қалыңдығы 10-30 см асфальт төсеніші бар,көп рет қолданылатын алаң.

2)қалыңдығы 13-46 см тығыздалған саз балшықты жабындысы бар алаң.

3)Нығыздалған саз балшық қабатының беті жұқа,пластикалық жабындымен жабылған.Алаңдардың негізгі қалыңдығы 10-46 см ұсақ қиыршықты тастар немесе ұсатылған тау жынысы төселген жер болады.Қиғаштығы 2 бағытта 2-4⁰ С ерітінді пластикамен шегенделген науашаларға ағады.

Ерітіңділеудің 2 түрін қолданады.

1)жылдам ерітінділеу-ұсатылған кенді (25 мм дейін),биіктігі 1-2,5 м,1-10 мың тонна кен көлемінде үймеге үйеді,циандау уақыты 7-30 тәулік.

2)ұзақ уақыттың ерітінділеу-ұсатылмаған кеуектін ірілігі 150-160 мм кенді биіктігі 6-9 м үймеге үйеді.Кеннің мөлшері 10 мың млн тонна,циандау ұзақтығы бірнеше айларға дейін.

Үймені жасаған кезде кен арқылы сүзілген ерітінді бөгетсіз ағу үшін ерітінділенетін кеннен алаңның арасында,ірілігі 300-400 мл-лік қиыршық тас немесе 100мл дейінгі ірі кесекті кен қабатын төсейді.Үймені ерітіндімен сеппелеуді,тарату құбырлары,үйменің үстіне орналастырылған ерітінді бассейні арқылы жүргізіледі.Құбырлар пайдаланылған жағдайда 9 метрлік радиусқа ерітінді шаша алатын бүркігіштерді немесе механикалық сепкіштерді қолданады.Бассейнді қолданған жағдайда,ерітіндінің сүзілуі қарқынды жүреді.

Кемшілігі:Үймеде ерітінділегенде үлкен қиыншылықтар тудыратын жағдайлар кенде саз балшық түйіршіктерінің немесе илдың болуы.Кен қабаты арқылы ерітіндінің сүзілуі нашарланады.Көп болған жағдайда сүзілмеген аумақтардың ерітінді каналдарының пайда болуына әкеледі.Үймеде ерітінділеу кезінде ерітіндінің 10-25% буланып,ерітіндінің жоғалымын тудырады.Себебі,ерітіндіде оттегі жеткілікті болу үшін,ерітінді ні сеуіп шашады.Әдеттегі циандауға қарағанда судың шығыны жоғары.Ортаның температурасы үлкен әсер етеді.Процессті тек жаз айларында жүргізіледі.

Кен ұсақ классты болған жағдайда ерітіндінің сүзу жылдамдығы төмен болады,экологиялық тұрғыдан зиянды.

Қарқынды жолдары:

1)ерітіндіні қыздырып,реак.жылдам.өсіру.

2) материалды механикалық түйіршіктеу арқылы кесектеу.

Таллийдің шикізат көздері. Таллийдің қорғасын және мырыш өндірістерінде өзгеруі. Таллийді байытылған өнімдерінен бөліп алу.

Тl-1861ж ағылшын физигі Крукс ашқан.Атомдық номері-81. Атомдық салмақ 204.Балқу темп-303⁰С,қайнау темп-1406⁰С. Стандарттық электродтық потенциал= -0,336Вт. Негізінен мырыш,қорғасын,мыс,қалайы кендеріндеизоморфтық қоспалар түрінде кездеседі.Мырыш өндірісінде ұшырындыларға Cu,Cd кектеріне өтеді. Pb өндірісіне газдармен ұшып,шаңдарда шоғырланады.Құрамында Tl бар өнімдерді өңдеу сұлбасы

Шаң,ұшырынды

Түйіршіктеу,сульфаттау

Конц H₂SO₄ шаң-газ(SO₂,AS₂O₃,SeO₂)

Сульфаттық өнім

Ерітінділеу

Айналымды ертінді кек(Pb)

Ертінді(Zn,Cd,Fe,As,C.M)

Гидролиттік тазарту

Ертінді(Tl,Cd,Zn) гидриттік тұнба(In,Tl)

Tl бөліп алу In бөліп алу

Tl ертінділерінен бөліп алу әдістері

1 Тұндыру әдісі-Tl(OH) ₃ РН тұну ортасы-3,5-4,5

Ертінді(Tl,Cd,Zn)

Тотықтыру Fe²⁺ Fe³⁺

Fe-As кекі (FeAsO₄,Fe(OH)₃) ерітінді (Tl,Cd)

Арнайы қойма тотықтыруTl⁺ Tl³⁺

Гидролиттік тұндыру

Tl(OH)₃ тұнба,Tl концентраты ерітінді(Cd)Cd өндірісі

H₂SO₄,Fe жоңқасы Концентратты ыдырату

Тұнба ертінді Tl⁺

Үйінді Tl бөліп алу(цементация) Zn жаймасы

Tl кеуегі

2TlCl бөліп алу. TlCl нашар ериді.Оны Tl –ң ертіндідегі концентрациясы5 г/л. Жоғары болған жағдайда тұндырған тиімді,тұндырғыш ретінде NaCl аламыз.

Ертінді Tl NaCl артық мөлшері

Tl тұндыру

Тұнба(TlCl*CdCl₂(шикі хлорид)) конц. H₂SO₄,t=350-400⁰C

Шикі хлоридті ыдырату

Сұлфаттық масса

Ерітінділеу H₂O

Ертінді(Tl⁺,Cd)

Cd тұндыру

CdCO₃ тұнбасы ертінді(Tl₂SO₄)(Tl₂CO₃)

Цементация (Zn жаймасы)

Tl кеуегі

Дата добавления: 2015-12-01