Арифметикалық есептеулерді автоматты түрде орындайтын құрылғыларды құру үшін программалық басқаруды пайдалану идеясы бірінші рет ағылшын математигі Ч.Бэббиджбен 1833 жылы айтылған. Бірақ оның программалық басқарумен механикалық есептеу құрылғыларын құруы табыс әкелмеді.
Бұл идея 100 жылдан кейін 1942 жылы Германияда К.Цюзе мен 1944 жылы АҚШ-та Г.Айкенмен іске асты. Олар есептеу программасы жазылатын перфолентадан басқаруға болатын есептеу машиналарын құрды.
Есептеу процесімен программалық басқару идеясы американдық математика Дж.фон Нейманмен дамытылды. Ол 1945 жылы программа жадында сақталатын принципті тұжырымдады. Программалық басқару және программамен жадыда сақталатын бірінші ЭЕМ біруақытта Англияда, АҚШ-та және СССР-де шықты.
ЭЕМ буыны машинаның құрылу кезінде пайдаланылатын бір-бірімен байланысқан ерекшеліктері мен сипаттамаларының жиынтығымен анықталады.
Бірінші буын ЭЕМ шамдары құрылды, өндірістік шығуы 50-ші жж. басында басталды. Логикалық элемент компоненттері ретінде электронды лампалар пайдаланылды. Бұл буынның ЭЕМ-рі төмен сенімділік пен жоғары бағасымен сипатталады. Олардың жұмыс істеу жылдамдығы 5 ¸ 8 мың опер/с құрады.
ЭЕМ-нің екінші буыны 50-ші жылдардың соңында пайда болды. ЭЕМ-нің екінші буынының элементтік базасы жартылайөткізгішті құралдар болды. Осыған сәйкес олардың тиімділігі жоғарылаты, сонымен бірге жұмыс істеу жылдамдығы 30 мың опер/с (Минск-2, Минск-22, Минск-32, Урал-10, БЭСМ-4, М-220) дейін өсті.
2-ші буын ЭЕМ-рі негізінде академик Лебедев С.А. өнімділігі 1 млн. опер/с дейін БЭСМ-6 ЭЕМ-рін құрды.
Төртінші буын ЭЕМ-нің негізі үлкен және өте үлкен ИМС болып табылады. Оның негізінде микропроцессор сияқты есептеу техникаларының жаңа әдістері мен микро-ЭЕМ пайда болды. Микропроцессорлар мен микро-ЭЕМ-дер мәліметтерді өңдеу және технологиялық процестерді басқару, өлшемдерді автоматтандыру құрылғылары мен жүйелерінде кең қолданыла бастады.
Микро-ЭЕМ есептеу мүмкіндіктері дербес ЭЕМ құру үшін жеткілікті болды.
Төртінші буын ЭЕМ үшін басты сипаты қандайда бір операцияны, процедураны орындауға немесе есептің бірнеше класын шешуге негізделген бірнеше процессорлардың болуымен сипатталады.
Төртінші буынға жатқызуға болатын ірі есептеу жүйелері мысалына 100 млн. опер/с орындайтын «Эльбрус-2» көппроцессорлы кешен болып табылады.
90-шы жылдары ЭЕМ-нің бесінші буыны анықталды. Бұған жапон фирмаларымен және ғылыми мекемелерімен құрастырылған бесінші буын ЭЕМ-рі жобасы туралы мағлұматтардың шығуы әсер етті. Олардың мақсаты 90-шы жылдары есептеу техникасы облысында жапондық өндірістің әлемдік лидер болуын көздеді. Сондықтан бұл жобаны көбінесе «жапондық шақыру» деп атайды. Осыған сәйкес ЭЕМ жобасы мен бесінші буынның есептеу жүйелері жоғары өнімділігімен және төмен бағасымен жаңа сапалы құрамдарға ие болуы керек. Оларға ең басты тіл, графикалық бейнелер көмегімен ЭЕМ-мен қатынас жасау, логикалық талғам жасау, адаммен сұрақ және жауап формасында әңгіме жүргізу мүмкіндігін жатқызуға болады. Бесінші буынның есептеу жүйелері «мәліметтер қоры» мазмұнын түсіну, сонымен қатар «білім қорына» айналу және есептерді шешу кезінде осы «білімді» пайдалану керек. Қазіргі уақытта осындай мәселелер бойынша зерттеулер Ресейде де жүргізілуде.
Сурет-3. ЭЕМ-нің жалпы құрылымы
ЭЕМ құрамына мыналар кіреді:
- жедел есте сақтау құрылғысы (ОЗУ, қысқаша белгіленуі – жедел жады ЖЖ);
- процессор;
- енгізу-шығару құрылғылары (УВВ, басқаша белгіленуі- периферийлі құрылғылар ПҚ);
- бақылау және басқару пульті (ПКУ).
Процессор ақпаратты өңдеуге арналған. Ол екі бөліктен тұрады: УУ – басқару құрылғысы (устройство управления), және АЛУ - арифметико-логикалық құрылғы.
Процессор ақпаратты өңдеуді ЖЕСҚ-да сақталатын программа басқаруымен жүзеге асырады. ЖЕСҚ-да программамен бірге өңделуге тиіс мәліметтер де сақталады. Программа мен мәліметтер ЖЕСҚ-нан процессорге ЖЕСҚ мен процессор арасындағы байланыс арнасы бойынша түседі. Олар есептеу техникасында шина деп аталады. Мұндай шиналар процессорды ЭЕМ-нің басқа құрылғыларымен де байланыстырады.
Бақылау және басқару пульті (ПКУ) мәтіндік программалардың әр түрін қолмен іздеуге, есептеу процесінің жүруін немесе ЭЕМ құрылғыларының жұмыс істеуін бақылау үшін арналған.
ЭЕМ сәулеті
ЭЕМ сәулеті – бұл ЭЕМ құралатын аппаратты-программалық құралдардың көпдеңгейлі иерархиясы. Деңгейді нақты жетілдіру ЭЕМ-нің құрылуының ерекшеліктерін анықтайды. Схемотехник инженерлер жеке техникалық құрылғыларды жобалайды және олардың бір-бірімен тартылыс әдістерін құрады. Жүйелік программистер есептеу процесінің деңгейлері немесе программалары арасында ақпараттық қарым-қатынастың техникалық әдістерін басқару программаларын құрады. Қолданбалы программистер жоғары деңгейдегі программалар пакетін құрастырады. Олар пайдаланушылардың ЭЕМ қатынасын және өзара есептерін шешу кезінде қажетті сервисті қамтамасыз етеді.
ЭЕМ сипаттамасы
Электронды есептеуіш машина – бұл пайдаланушылар есебін шешу мен дайындауды автоматтандыруға арналған техникалық және программалық құралдар кешені. Өз есептерін шешу үшін ЭЕМ-ді таңдай отырып, пайдаланушылар келесі ЭЕМ сипаттамаларынан бастап техникалық және программалық құралдардың функционалды мүмкіндіктеріне қызығушылық танытады:
1. ЭЕМ-нің техникалық және эксплуатациялық сипаттамасы (жылдамдығы мен өнімділігі, сенімділік көрсеткіштері, нақтылық, жедел және сыртқы жады көлемі, габаритті өлшемдер, техникалық және программалық құралдар бағасы, эксплуатация ерекшеліктері және т.б.);
2. ЭЕМ-нің базалық конфигурациясының функционалды модулінің сипаттамасы мен құрамы; техникалық және программалық құралдар құрамын кеңейту мүмкіндігі, құрылымды өзгерту мүмкіндігі.
3. ЭЕМ-нің программалаық қамтамасының құрамы мен сервистік қызметтер (жедел жады немесе орта, қолданбалы программалар пакеті мен программалауды автоматтандыру әдістері).
ЭЕМ маңызды сипаттамаларының бірі оның жылдамдығы болып табылады, онда ЭЕМ 1 секундта орындайтын командалар саны сипатталады.
ЭЕМ-мен қамтамасыз етілетін нақты және тиімді жылдамдық шешілетін есептер класына қатысты қатты ерекшеленуі мүмкін. Сондықтан жылдамдық сипаттамасының орнына көбінесе онымен байланысты өнімділік – уақыт бірлігінде ЭЕМ-мен жүзеге асырылатын жұмыстар көлемі сипаттамасы пайдаланылады. Жадыда көлемі ақпараттың құрылымдық бірлігінің санымен өлшенеді. Ақпараттың құрылымдық ең кіші бірлігі – бит болып табылады. Жады көлемі көбінесе өлшемнің ірі бірлігі – байтпен бағаланады.
Көбінесе жедел жады көлемі мен сыртқы жады көлемін сипаттайды. Қазіргі дербес ЭЕМ-дің жедел жады көлемі 64-256 Мбайт және одан да үлкен болуы мүмкін. Бұл көрсеткіш қандай программалық пакеттер мен олардың қосымшалары машинада біруақытта өңделетінін анықтау үшін өте маңызды.
ЭЕТ әдістерінің классификациясы
ЭЕТ аналогтық және цифрлік деп бөледі. Аналогты ЭЕМ-дердің есептеу нақтылығы жоғары емес (0,001-0,01). Мұндай машиналар аз таралған. Қазіргі кезде көбінесе цифрлік есептеу машиналарын пайдаланады. Цифрлік есептеу машиналары – мұнда ақпарат цифрлердің екілік кодымен қодталады.
2. Қазіргі уақытта негізінен ДК 4 класы шығарылады.
1. Үлкен ЭЕМ (main frain) олар мәліметтер қорымен жұмыс істеу үшін қолайлы.
2. RS6000 машиналары – өнімділігі бойынша өте күшті, графикпен, Unix жұмыс істеуге арналған.
3. Орташа ЭЕМ – ең бірінші қаржылық құрылымдармен жұмыс істеуге арналған (ЭВМ типа AS\400-бизнес 64-разрядты ДК типті ЭЕМ). Олар локальды желі және корпорация желісі ретінде пайдаланылады.
4. Intel фирмасының микросхемалары платформаларындағы компьютерлер.
5..
Көптеген компьютерлерді құру негізінде 1945 жылы американдық ғалым Джон фон Нейманмен құрастырылған келесі жалпы принциптер жатыр.
1. Екілік кодтау принципі. Осы принципке сәйкес ЭЕМ-ге келіп түсетін барлық ақпарат екілік сигналдар көмегімен кодталада.
2. Программалық басқару принципі. Бұдан программа командалар жиынынан тұратыны белгілі. Олар процессормен қандайда бір ретпен бір-бірімен автоматты түрде орындалады.
Жадыдағы программаны таңдау командалар санағышымен жүзеге асады. Процессордың бұл регистрі ондағы сақталған команда адресін команда ұзындығына ұлғайтады. Демек, программа командалары жадыда бірінен кейін бірі орналасқандықтан, жадыда реттеліп орналасқан ұяшықтардан командалар тізбегін таңдау ұйымдастырылады.
Ал егер команда орындалғаннан кейін келесіге көшу керек болса, шартты немесе шартсыз көшу командасы пайдаланылады. Олар командалар санағышына (счетчик) келесі командадан тұратын жады ұяшығының номерін енгізеді. Жадыдан команданы таңдау «тоқта» (стоп) командасын орындағаннан кейін тоқтайды. Демек, процессор программаны адамның қатысуынсыз автоматты түрде орындайды.
3. Жадының біртектілік принципі. Программалар мен мәліметтер бір жадыда сақталады. Сондықтан компьютер жадының берілген ұяшығында – сан, мәтін немесе команда сақталғанын айыра алмайды.
4. Адрестік принцип. Негізгі құрылымдық жады нөмірленген ұяшықтардан тұрады; процессорға қандайда бір уақыт моментінде кез келген ұяшық қолайлы. Осыдан жады облыстарына атау беру мүмкіндігі туады. Олардың мәндеріне берілген атау көмегімен программаның орындалу процесінде қатынас жасауға немесе ауыстыруға мүмкіндік туғызады.
Бұл принциптерге қатысты құрылған компьютерлер фон-неймандық типке жатады. Бірақ фон-неймандықтан ерекшеленетін компьютерлер бар. Оларда, мысалы, программалық басқару принципі орындалмауы мүмкін, яғни программаның ағымды орындалып жатқан командасын көрсететін «команда счетчигінсіз» жұмыс істеуі мүмкін. Бұл компьютермен жадыда сақталған қандайда бір айнымалыға қатынас жасау үшін оған атау беру қажет емес. Мұндай компьютерлер фон-неймандық-емес деп аталады.
Компьютер жұмысын жалпы былай сипаттауға болады. Біріншіден қандайда бір сыртқы құрылғы көмегімен компьютер жадына программа енгізіледі. Басқару құрылғысы жадының ұяшығындағы мәліметті оқиды. Мұнда программаның бірінші инструкциясы (команда) болады және оның орындалуын ұйымдастырады. Бұл команда арифметикалық немесе логикалық операциялардың орындалуын, арифметикалық немесе логикалық операциялар орындау үшін мәліметтер жадынан оқуды немесе оның нәтижесін жадыға жазуды, сыртқы құрылғыдан мәліметтерді жадыға енгізу немесе мәліметтерді жадыдан сыртқы құрылғыға шығаруды орындайды.
Микропроцессорда конструктивті түрде орталық жүйелік блок ретінде көрінеді, онда алмалы-салмалылар (разъемы) арқылы сыртқы құрылғылар: жадының қосымша құрылғысы, пернетақта, дисплей, принтер және т.с.с. қосылады.
Жүйелік блок өзіне жүйелік платаны, қоректендіру блогын, дисктерде жинақтағыштар, қосымша құрылғылар және контроллерлермен бірге кеңейту– сыртқы құрылғылар адаптерлерімен платаларды қосады.
Жүйелік платада (көбінесе аналық плата деп атайды– Mother Board), мыналар орналасқан:
2. Жады көлемі (сыртқы және негізгі).
ЭЕМ-нің басқа маңызды сипаттамасы есте сақтау құрылғыларының көлемі болып табылады. Ол ақпараттың құрылымдық бірлік санымен өлшенеді. Бұл көрсеткіш программалар мен мәліметтер жиынының қайсысы біруақытта жадыда орналастырылуы мүмкін екендігін анықтауға мүмкіндік береді.
Негізгі жады, қандай үлкен болмасын, әрқашан шектеулі. Компьютер сипаттамасы үшін негізгі жады көлемі пайдаланылады. Жадыны пайдалану көпбайтты (многобайтно) жүреді, демек, кіру байтпен (максималды жады 4Гб) өлшенеді.
Сыртқы жады шексіз. Сыртқы жады – барлық жинақтаушы құрылғылардың көлемі.
Қазіргі компьютерлерде жоғары оперативті жады (cashe, кэш-жады) бар, оның көлемі – есепті шешу уақытына әсер ететін маңызды параметрлердің бірі. КЭШ-жады – бұл буферлі, пайдаланушы үшін қолайлы емес, жоғары жылдамдықты жады, ақпаратпен операцияны жеделдетуге арналған автоматты түрде компьютермен пайдаланылатын жады. Мысалы, негізгі жадымен операцияны жеделдету үшін микропроцессор ішінде (бірінші деңгей КЭШ-жады) немесе микропроцессордан тыс аналық платада (екінші деңгей КЭШ-жады) регистрлі КЭШ-жады ұйымдастырылады; дискілік жадымен операцияны жеделдету үшін электронды жады ұяшығында КЭШ-жады ұйымдастырылады.
256 Кбайт көлемі бар КЭШ-жады ДК өнімділігін 20% ұлғайтатынын есте сақтау керек.
3. Жоғары жылдамдық және өнімділік (быстродействие и производительность)
Жоғары жылдамдық бір секундта ЭЕМ-мен орындалатын командалар типінің санын сипаттайды. Өнімділік – бұл уақыт бірлігінде ЭЕМ-мен орындалатын жұмыстар көлемі (мысалы, стандартты программалар саны).
Жоғары жылдамдық және өнімділік сипаттамасының анықтамасы шешімнің бірде-бір әдісі жоқ өте қиын есептерді көрсетеді.
ЭЕМ-нің жоғары жылдамдығы компьютермен ақпаратты өңдеу жылдамдығын (секундына орындалатын операциялар саны (V), орындалу уақыты (τ=1/v)) сипаттайды.
ЭЕМ-нің өнімділігі мыналарға байланысты:
1. Процессордың жоғары жылдамдығы
2. Шешілетін есептер класы
3. ЭЕМ арқылы есептің өту реті
ЭЕМ тиімділігінің сандық мәнін бағалау үшін командалар қоспасы пайдаланылады. Ғылыми-техникалық есептеулер үшін «Гибсон қоспасы»: P= ∑Кз/ ∑Кзτз –n есептер үшін, пайдаланылады.
| Командалар түрі | Салмақтық коэффициент |
| «+»,»-» фикс. зпт. | |
| «*» – фикс. зпт. | 0.6 |
| «/» – фикс. зпт. | 0.2 |
| «+»,»-» плав. зпт | 7.3 |
| «*» – плав. зпт. | 4.0 |
| «/» – плав. зпт. | 1.6 |
| Логикалық операциялар | 1.7 |
| Шартсыз көшу | 17.5 |
| Шартты тармақталу | 6.5 |
Жоғары жылдамдықты өлшеу бірліктері:
МИПС (MIPS – Mega Instruction Per Second) – бекітілген (фиксированный) үтірі (нүктесі) бар сандармен миллион операция.
Операция ретінде мұнда көбінесе қосу сияқты қысқа операция қарастырылады. MIPS екінші және үшінші буынның үлкен машиналарын бағалау үшін кең пайдаланылды. Бірақ қазіргі ЭЕМ-ді бағалау үшін келесі белгілер бойынша аз пайдаланылады:
– қазіргі микропроцессор командаларының жиыны бір-бірінен орындалу ұзақтығымен ерекшеленетін жүздеген командаларды қосуы мүмкін;
– MIPS көрсетілген мәндер программа ерекшелігіне қарай өзгереді;
–MIPS мәні мен өнімділік мәні бір-біріне қарама-қайшы болуы мүмкін (мысалы, жүзуші нүктесі бар және жоқ сандар үшін құрамында сопроцессор бар ЭЕМ).
МФЛОПС (MFLOPS – Mega FLoating Operations Per Second) – жүзуші (плавающей) үтірі (нүктесі) бар сандармен миллион операция.
Ғылыми-техникалық есептерді шешу кезінде программаларда жүзуші нүктесі бар операциялардың салыстырмалы салмағы тез ұлғаяды. Бұл жағдайда үлкен бірпроцессорлы машиналар үшін MFLOPS көрсетілген жоғары жылдамдық сипаттамасы пайдаланылды және пайдаланылып келеді. Дербес ЭЕМ үшін бұл көрсеткіш ондағы шешілетін есептер ерекшелігі мен ЭЕМ-нің құрылымдық сипаттамасы үшін қолданылмайды.
КОПС (KOPS – Kilo Operations Per Second) төмен өнімділікті (низкопроизводительный) ЭЕМ үшін – сандармен қандайда бір орталықтандырылған мыңдаған операция.
ГФЛОПС (GFLOPS – Giga FLoating Operations Per Second) – жүзуші үтірі (нүктесі) бар сандармен бір секундта орындалатын миллиард операциялар.
ЭЕМ өнімділігінің бағасы әрдайым жуықталған, сонымен қатар операцияның қандайда бір орталықтандырылған немесе нақты түріне негізделеді. әртүрлі есептерді шешу кезінде әр түрлі операциялар жиыны пайдаланылады. Сондықтан ДК сипаттамасы үшін өнімділік орнына көбінесе тактілік жиілікті көрсетеді, өйткені әрбір операция өзінің орындалуы үшін такттер санын қажет етеді. Тактілік жиілікті біле отырып, кез келген машиналық операцияның орындалу уақытын дәл анықтауға болады.
ЭЕМ сенімділігі.
Сенімділік – ЭЕМ құрамы қойылған есепті шешу үшін қажет, уақыттың берілген аралығында оған берілген функцияларды орындау. ЭЕМ-нің функционалдауы процесінде жеке элементтердің немесе олардың арасындағы байланыстың түзетілмегенімен байланысты қабылдамау туындайды.
Туындау сипатына қарай қабылдамау:
1. кенет қабыл алмау (элементтердің механикалық құруы)
2. бірте-бірте қабыл алмау (ЭЕМ параметрлерінің деградациясы)
болуы мүмкін.
Егер ЭЕМ-ді жөндеу керек болса, онда қабылдамау себебін тапқаннан кейін – компьютердің жұмысқа қабілеттілігі қалпына келтіріледі (Тв – қалыпқа келтірудің орташа уақыты). Тв – нақты уақыт. Қарапайым қабыл алмау потогы бар компьютерлер үшін көрсеткіш ретінде дайындық көрсеткіші пайдаланылады: Кг = Тр/(Тр+Тв), компьютер берілген уақты моментінде қажет есепті шешуге дайын екенін сипаттайды.
5. Баға көрсеткіші – ЭЕМ құрамына кіретін барлық жабдықтарының жалпы бағасы. Егер ЭЕМ жабдықтарының саны жоғарласа, онда оның өнімділігі де өседі. Статистикалық анализ жолымен құны және өнімділік арасында байланыс шығарылды. Бірінші рет Найтпен құрылды және «Грош заңы» деген атауға ие болды.(V=kS2), мұнда к – тұрақты.
Қорытынды, егер компьютердің техникалық базасын ауыстырмаса, онда:
1. ЭЕМ бағасының өсуі кезінде жабдықтар саны өседі және есепті шешу жылдамдығы да төмендейді.
2. ЭЕМ бағасының өсуі кезінде жабдықтар көлемі өседі және жөндеу уақыты ұлғаяды.
Сурет-4. Техникалық базасын жақсарту кезіндегі көрсеткіш
Т∑=Тсч+Тр, яғни технологияның берілген деңгейінде жақсы техникалық сипаттама беретін, қандайда бір оптималды бағасы бар.
Жедел жады – бұл машинаның негізгі жадысы. Фон Нейман принципіне сәйкес ол ЭЕМ-мен сол уақытта орындалатын программаларды және оған қажетті мәліметтерді сақтауға арналған.
Жедел жады мыналарға бөлінеді:
-жедел ЕСҚ (ЖЕСҚ);
Жедел ЕСҚ міндеті мен функциясы: ақпаратты жазу және оқу.
-тұрақты ЕСҚ (ТЕСҚ).
ТЕСҚ міндеті мен функциясы: тек қана ақпаратты оқу.
ЕСҚ классификациясын келесі белгілер бойынша жүргізуге болады:
1. жады элементінің типі бойынша (ЕСҚ жадысының элементарлы ұяшығы)
– МОП-транзиторлардағы ЕСҚ
– биполярлы транзисторлардағы ЕСҚ
2. Ақпаратты сақтау принципі бойынша
– статикалық
– динамикалық
Статикалық элементтер электр тогы беріліп тұрғанша, ақпаратты сақтай береді. Ақпараттың бір битін құру және сақтау негізі триггер болып табылады.
Динамикалық есте сақтау элементтері, керісінше, ақпаратты тек қысқа мерзімде сақтауға мүмкіндік береді. Сондықтан ақпаратты сақтау үшін оны жаңарту (регенерация) қажет. Бір бит ақпаратты сақтайтын динамикалық элемент ретінде зарядталған конденсатор пайдалануға болады. Динамикалық элементтерді пайдалану жұмыс жылдамдығын жоғарлатуға мүмкіндік береді.
3. Ақпаратты қою және іздеу әдісі бойынша
– адрестік ЕСҚ
– адрессіз ЕСҚ
Адрестік ұйымдастырылуымен жадыда ақпаратты қою және іздеу сөзді (сандығ команданы және т.б.) сақтау адресін пайдалануға негізделген. Адрес жады ұяшығының номері болып қызмет етеді, онда сөз орналастырылады. Адрестік ЕСҚ мыналарға бөлінеді:
1. жадыға дербес кіру (с произвольным доступом)
2. жадыға реттеле кіру (с последовательным доступом)
ЕСҚ дербес кіру (RAM – Random Access Memory) оның номеріне қатыссыз, берілген сөзді іздеуге кететін уақыт.
«Реттеле кіру»термині сөз позициясы тек қандайда бір ретте оқу немесе жазу үшін қолайлы болатын есте сақтау құрылғысына жатады.
Адрессіз ЕСҚ мыналарға бөлінеді
– стекті ЕСҚ
– ассоциативті ЕСҚ
4. Функционалды бағыты бойынша ЕСҚ барлық типтерін функционалды иерархияның келесі деңгейлеріне бөлуге болады:
– жедел ЕСҚ (RAM – Random Access Memory)
– тұрақты ЕСҚ (ROM – Read-Only Memory)
Жедел жады процессордың арифметикалық-логикалық құрылғысы мен басқару құрылғысында операцияны орындау процесінде пайдаланылатын ақпараттарды (программалар мәліметі, өңдеудің аралық және соңғы нәтижелері) сақтауға арналған. Жедел ЕСҚ мыналарға бөлінеді:
1. статикалық
2. динамикалық
Тұрақты ЕСҚ ақпаратты (программалар, микропрограммалар, константалар) ЭЕМ жұмысы процесінде өзгермейтін ұзақ уақыт сақтауға арналған. Тұрақты ЕСҚ мыналарға бөлінеді
1. дайындалу кезінде программаланатын (масочные тұрақты ЕСҚ)
2. программаланатын және репрограммаланатын.
1.2. ЕСҚ негізгі сипаттамалары
1. ЕСҚ ақпараттық көлемі – сақталатын ақпараттың максималды санын анықтайды. Көлем битпен, байтпен және машиналық сөзбен өлшенуі мүмкін. Ең көп таралған өлшем бірлік байт болып табылады. Жадының үлкен өлшемінде оның көлемі килобайтпен (Кбайт) – 1024 байт, мегобайтпен (Мбайт) – миллион байт (нақтырақ 1024*1024 байт), гигобайтпен (Гбайт) – миллиард байт өлшенеді.
2. ЕСҚ ұйымдастыру – сақталатын сөз санын оның разрядтылығына көбейтіндісі. Демек, ЕСҚ ақпараттық көлемін береді.
3. Жадының жылдамдығы үндеу тастау (обращение) операциясының жалғасуымен анықталады, яғни жадыда ақпараттың қажет бірлігін іздеуге және оны оқуға кететін уақыт, немесе ақпараттың берілген бірлігін сақтау және жажыда оны жазу үшін жадыда орын іздеу уақытымен анықталады.
4. Оқу уақыты – оқу сигналының пайда болу моменті мен ЕСҚ шығудағы сөз арасындағы интервал.
Жадыға үндеу тастау уақыты. Оқу кезіндегі үндеу тастау уақыты:
, мұнда
tд – кіру уақыты (дайындық уақыты) - үндеу тастау операциясының басы мен оқу процесінің бастапқы моменті арасындағы уақыт аралығы;
tчт – оқудың физикалық процесінің ұзақтығы;
Дата добавления: 2015-11-14; просмотров: 885 | Нарушение авторских прав
| <== предыдущая страница | | | следующая страница ==> |
| Анализ дел по вопросам о признании выпуска акций недействительным | | | Переход к рыночным отношениям |