Беренсе бүлек

Башҡорттар – Свердловск өлкәһенең көньяҡ-көнбайыш һәм көньяҡ өлөшөнөң төп халҡы

Электән Свердловск өлкәһенең көньяҡ-көнбайыш һәм көньяҡ өлөштәре башҡорт халҡы йәшәгән территория булып торған. Көньяҡ Уралдың географик торошо һәм климаты, шулай уҡ ижтимағи мөнәсәбәттәрҙең үҙенсәлектәре коллективизм, үҙ-ара ярҙамдың үҫешенә булышлыҡ итә һәм индивидуализмдың, урман, һыу, ер кеүек тәбиғәт объекттарын шәхси милек итеү процесының үҫешенә мөмкинлек бирмәй. Ырыу эсе эш тәртибенә ярашлы мал-тыуар уртаҡ көтөүҙәрҙә көтөлә, ер шулай уҡ бөтә коллектив менән эшкәртелә. Башҡорттоң бөтә тормошо, тыуған көнөнән үлгән көнөнә тиклем, ырыу-ҡәбилә алдында үтә. Шуның өсөн, был урында «аҫабалар» төшөнсәһен ҡарап үтеү кәрәк. Аҫаба тип аҫаба ер хоҡуғына эйә булғандарҙы атап йөрөтөү ҡаралған. Был хоҡуҡҡа быуаттар буйына билдәле бер территорияла йәшәгән ырыу йәки ҡәбилә вәкиле булған башҡорттар эйә булған. Академик П.С. Паллас, «башҡорттар үҙ-үҙҙәрен уларҙың үҙҙәренә теүәл билдәле булған тау һәм йылғалар менән сикләнгән ҡайһы бер быуындарға бүләләр», тип яҙған[2]. Әгәр ҙә теге йәки был сәбәп арҡаһында кеше йәки ғаилә аҫаба ер хоҡуғынан мәхрүм ителһә, улар башҡа башҡорт ырыу һәм ҡәбилә ерҙәрендә кергенгә (типтәргә) әйләнгән. Ырыу һәм ҡәбилә, аҙаҡ инде волость территориялары тамға менән билдәләнгән. Башҡорттарҙың аҫаба хоҡутары ҡағыҙҙа ғына теркәлмәгән, ғәмәлдә ла буллған. Ул хоҡуҡтар тәүҙә Алтын Урҙа хандарының ярлыктары, аҙаҡ инде Мәскәү хакимдарының «хоҡуҡ грамоталары» менән раҫланған. Урыҫ тарихсыһы П.И. Рычковтың XVIII быуаттың уртаһында ла башҡорттарҙа булған хоҡуҡ грамоталарының юридик көскә эйә булыуын билдәләүе осраҡлы түгел.

Исследуемый нами регион современной Свердловской области был вотчиной родоплеменных объединений башкир: опей или упей – села Шакур, Акбаш (Нижнесергинский район) и Арслан (ныне Незяпетровский район Челябинской обл.), сызги – села Сызги, Озерки, Юва, Усть-Бугалыш, Верхн.Бугалыш, Нов.Бугалыш и Ср.Бугалыш. (Красноуфимский район), кошсы – Артя-Шигир, Азигул, Битки (Артинский р-н), Уфа-Шигир, Урмикей (Нижнесергинский район), Усть-Баяк, Бишково, Рахмангул, Верх.Баяк (Красноуфимский район) и терсяк – село Аракай (Нижнесергинский район). С начала XVII в. эти земли стали нсивно заселяться башкирами- гайнинцами, не только приселившиеся сюда в большом числе, но и привнесшие в это регион множество своих названий (например, речка Бардымка, Бардымский хребет, а также названия населенных пунктов). Появление гайнинцев в этом регионе было вызвано колонизацией русскими Башкирского Прикамья и потерей ими значительной части своих вотчинных земель в между Камой и Сылвой, Особенно много гайнинцев переселилось в долину Уфы и Бисерть после подавления крестьянской войны 1773-1775 гг. Потомки гайнинцев (бисер-гайнинцев) проживают в селе Гайны Ачитского района, также составляют значительную часть жителей сел Уфа-Шигири, Усть Баяк и других. Как и большинство башкирских сел других регионов Башкортостана, перечисленные села Свердловской области расположены в долинах водоемов. Не случайно, в списке (реестре) волостей, составленном около 1730 г. в Уфимской провинциальной канцелярии, башкирские волости всех четырех дорог указаны (сориентированы) по рекам, а волости Сибирской дороги еще и по озерам, например «Сызгинская – за Уралом, по Миясю и по озерам; между колков больше степи...». Это одна из особенностей расселения башкир, как вотчинников селившихся на наиболее удобных местах для жительства и хозяйственной деятельности. Долина реки Караидель (или Уфимки), в окаймлении Бардымского и Сабарского хребтов является, без преувеличения, наиболее живописной и благоприятной частью области для проживания. В этом регионе расположена, так называемая Красноуфимская лесостепь – уникальное явление в условиях окружавших эту зону хвойных лесов.

Свердловск өлкәһенең беҙ тикшергән өлөшө түбәндәге башҡорт ырыу-ҡәбиләләренең аҫаба ерҙәре булып тора: өпәй – Шәкүр, Аҡбаш (Түбәнге Серги районы) һәм Арҫлан (хәҙерге Силәбе өлкәһенең Незятровский районы) ауылдары, һыҙғы – Һыҙғы, Озерки, Юва, Усть-Боғалыш (Красноуфимский районы), ҡошсо (Оло һәм Бәләкәй ҡошсо) – Артя-Шигер, Азиғол, Биткә (Артинский районы), Өфө-Шигер, Үрмәкәй (Түбәнге Серги районы), Усть Байяҡ, Бишкәү, Рахманғол, Үрге Байяҡ (Красноуфимский районы) һәм терһәк – Араҡай ауылы (Түбәнге Серги районы). XVII быуаттың башынан был ерҙәргә әүҙем рәүештә ғәйнә башҡорттары күсенә башлай. Улар күпләп күсенеп кенә ҡалмай, үҙҙәренең күп төрлө этник атамаларын (мәҫәлән, Барҙым йылғаһы, Барҙым һырты) һәм ауыл исемдәрен бындағы объекттарға ҡушалар. Ғәйнә башҡорттары Ачитский районының Ғәйнә ауылында йәшәй, Өфө-Шигер, Усть-Байяҡ һ.б. ауылдарҙың күпселек халҡын тәшкил итә.

Башҡортостандағы күпселек башҡорт ауылдары кеүек үк һанап үтелгән Свердловск өлкәһе ауылдары ла йылға йәки башҡа һыу буйына урынлашҡан. 1730 йылда Өфө төбәк канцелярияһы төҙөгән волостар исемлегендә бөтә башҡорт волостары йылғалар буйлап, Себер юлы волостары иһә күлдәр буйлап та билдәләнеүе осраҡлы түгел. Мәҫәлән, «Һыҙғы Урал аръяғында, Миәс һәм күлдәр буйында...». Был йәшәү Һәм хужалыҡ алып барыу өсөн яраҡлы һәм уңайлы булған ерҙәрҙе һайлаған аҫаба башҡорттарҙың урынлашыу үҙенсәлеге булып тора. Барҙым һәм Һабар һырттары менән уратып алынған Ҡариҙел буйҙары һис шикһеҙ өлкәнең иң күркәм һәм йәшәү өсөн уңайлы өлөшө булып тора. Был төбәктә уникаль күренеш һаналған ылыҫлы урмандар менән уратып алынған Красноуфимский урманлы далаһы урынлашҡан.

Башкиры этого края являются представителями различных типов уральской расы с примесью европеоидных антропологических типов южного происхождения, что свидетельствует о сложной генетической истории их формирования, тесной этнической взаимосвязи (ассимиляции) с угорским населением этого региона. Не случайно, лингвисты наиболее явственные следы лексического влияния финно-угорских языков на башкирский язык обнаруживают, прежде всего, среди северных башкир[3].

Башкиры- упейцы, по мнению Р.Г.Кузеева, имеют прямую этническую связь с местным древним финно-угорским или тюркско-угорским этническим компонентом. В дальнейшей своей этнической истории упейцы были тюркизированы в древнебашкирской среде[4]. В XVII – начале XVIII вв. кочевья упейцев и их соседей сызгинцев достигали Кунгура. В дальнейшем они утратили компактность своего расселения.

Башкиры- кущинцы, в этническом отношении имеют древнетюркские, центральноазиатские корни[5]. Из средневековых источников известно, что кушсы (кушчи) участвовали в тюркских военных походах на запад, составляли крупное подразделение монгольских войск Батыхана. В XIII – XVI вв. многолюдные некогда кушчи были рассеяны по различным местностям Евразии и оказались в составе многих тюркских народов: казахов, узбеков, ногайцев турок, азербайджанцев, киргизов, башкир. Еще до расселения на Южном Урале кошсинцы были тесно связаны с дуванцами, история расселения по территории Башкирии, также развивалась параллельно с дуванскими передвижениями: по рекам Самара и Мелекес, далее устье р. Ик (Ык), а оттуда по левобережью Камы перешли в северную Башкирию и далее на восток, в айскую долину.

Атап үтелгән төбәк башҡорттары көньяҡ сығышлы европеоид антропологик тибы ҡушылған урал расаһының төрлө төрҙәренең вәкилдәре булып торалар. Был Свердловск өлкәһе башҡорттары төркөмөнөң формалашыуының ҡатмарлы генетик тарихы булыуы, уларҙың был төбәктең уғыр халҡы менән тығыҙ этник бәйләнештә булыуы хаҡында һөйләй. Телселәрҙең фин-уғыр телдәренең башҡорт теленә лексик йоғонтоһоноң асыҡ эҙҙәрен иң элек төньяҡ башҡорттары телендә табыуы осраҡлы түгел[6].

Р.Г. Кузеев фекеренсә, өпәй башҡорттары ерле боронғо фин-уғыр йәки төрки-уғыр этник компоненты менән тура этник бәйләнештә тора. Үҫеш дәүерендә өпәйҙәр боронғо башҡорт мөхитендә төркиләшкәндәр[7]. XVII-XVIII быуат башында өпәйҙәрҙең һәм уларҙың күршеләре һыҙғыларҙың йәйләүҙәре Көнгөргә тиклем барып еткән. Артабан улар урынлашыу тығыҙлығын (компактность расселения) юғалтҡандар.

Ҡошсо башҡорттарының этник яҡтан боронғо төрки, Үҙәк Азия тамырҙары бар[8]. Урта быуат сығанаҡтарынан билдәле булыуынса, ҡошсолар көнбайышҡа ойошторолған төрки хәрби походтарҙа ҡатнашҡан, Батыхан ғәскәренең эре подразделениеһын тәшкил иткән. XIII-XVI быуаттарҙа бер ваҡыт күп һанлы булған ҡошсолар Евразияның төрлө яҡтарына таралған һәм ҡаҙаҡ, үзбәк, нуғай төрөк, әзербайджан, ҡырғыҙ, башҡорт кеүек төрки халыҡтары составына ингәндәр. Көньяҡ Уралға күсеп ултырғанға тиклем ҡошсолар дыуанлылар менән тығыҙ бәйләнештә булған, уларҙың Башҡортостан территорияһына күсеп килеүе лә дыуан хәрәкәттәре менән параллель барған: Һамар һәм Мәләкәс йылғалары буйлап, артабан Ыҡ йылғаһы тамағы, унан иһә Каманың һул яры буйлап төньяҡ Башҡортостанға һәм артабан көнсығышҡа, Әй буйына.

Особый интерес для этнографов представляет история башкир- сызгинцев. Племя сызги относится к древнесамодийскому этническому пласту, тюркизированному в древнебашкирской среде. В прошлом, вотчинными землями сызгинцев являлись не только территория нынешнего Красноуфимского района (где ныне находятся села основанные сызгинцами), но и в верховьях реки Уфы[9], на которую у них имелись Сберегательные грамоты от царя Петра Алексеевича от 1697 г. Исторические сказания сызгинцев содержат неоднократные сведения о миграции их предков на нынешние земли из Бугульминской возвышенности и их «родстве» с гайнинцами и другими западными башкирскими племенами.

По происхождению племя терсяк, как и их соседи сынгрян и бикатин – потомки тюркизированных еще в Западной Сибири угров, а на территории северной Башкирии они расселились в XIV - XVII вв., где произошло дальнейшее смешение и ассимиляция ими местных финно-угорских групп населения[10]. Этому не противоречат и предания самих башкир-терсяков. В XVI – начале XVII в. терсяки жили в верховьях р.Чусовой до р.Уфы, где была Терсяцкая волость. В 1630 г. появилась также Терсяцкая волость на р.Исеть у впдаения в нее речки Терсюк в Тюменском уезде (губернии).

Все указанные племена были вовлечены в процесс формирования древнебашкирского этноса в конце I тыс.н.э. в юго-западном Приуралье (Бугульмино-Белебеевская возвышенность). На современную же территорию, в северо-восточную Башкирию, они переселились в первых веках II тыс.н.э., где произошло этническое взаимодействие и смешение с местным населением.

Бигерәк тә башҡорт- һыҙғыларҙың тарихы этнографтарҙың ҡыҙыҡһыныуын уята. Һыҙғы ҡәбиләһе боронғо башҡорт мөхитендә төркиләшкән боронғо самодий этник ҡатламына ҡарай. Электән хәҙерге Красноуфимский районы территорияһы ғына түгел (әлеге ваҡытта унда һыҙғылар нигеҙ һалған ауылдар урынлашҡан) 1697 йылда Петр Алексеевич батшанан алынған «һаҡлыҡ грамотаһы»нда күрһәтелгән Өфө йылғаһы үрендәге[11] территория ла һыҙғыларҙың аҫаба ерҙәре һаналған. Һыҙғыларҙың тарихи хикәйәттәрендә уларҙың ата-бабаларының хәҙерге Бөгөлмә ҡалҡыулығы тирәһенә күсенеүҙәре һәм ғәйнә, башҡа көнбайыш ҡәбиләләре менән туған булыуҙары хаҡында бер нисә мәғлүмәт бар.

Терһәк ҡәбиләһе күршеләре һеңрән һәм бикатин кеүек үк Көнбайыш Себерҙә үк төркиләшкән уғырҙарҙың тоҡомдары һанала. Хәҙерге Башҡортостан территорияһына улар XIV-XVII быуаттарҙа күсеп килә. Бында иһә улар урындағы фин-уғыр халҡы менән ҡушыла[12]. Быны башҡорт-терһәктәрҙең риүәйәттәре лә раҫлай. XVI-XVII быуат башында терһәктәр Чусовой йылғаһы үренән Өфө йылғаһына тиклемге территорияла йәғни Терһәк волосында йәшәй. 1630 йылда Төмән өйәҙендә Исет йылғаһының Терһәк йылғаһына ҡойған ерендә лә Терһәк волосы барлыҡҡа килә.

Юғарыла һанап үтелгән бөтә ҡәбиләләр ҙә б.э. I-се мең йыллығының аҙағында көньяҡ-көнбайыш Урал алдында (Бөгөлмә-Бәләбәй ҡалҡыулығы) боронғо башҡорт этносын формалаштырыуҙа ҡатнашалар. Хәҙерге территорияларына иһә (төньяҡ-көнсығыш Башҡортостан) улар б.э. II-се мең йыллығының тәүге быуаттарында күсеп киләләр. Бында урындағы халыҡ менән ҡушылалар.

Целенаправленная политика колонизации Среднего Урала, жестокое подавление башкирских восстаний, в которых принимали активнейшее участие кошсинцы, сызгинцы, опейцы, терсякцы и другие северо-восточные башкирские племена, сделали их меньшинством на своей вотчинной земле. Вотчинные земли башкир этого региона постепенно сокращаются. Где насильно, а где обманным путем у башкир расхищаются земли под строительство заводов, крепостей и поселений для пришлого населения. На земле сызгинцев основан крупный ныне город этого края – г.Красноуфимск. Такие современные города и поселки как: Бисерть, Нижние Сергии и Верхние Серги, Атиг, Ачит, Арти, Михайловск основаны на землях племен терсяк и упей. «Сергинские заводы… построены в 1740 г. Иваном Демидовым на р.Серга, впадающей в р. Уфу, на земле, купленной у башкир Терсяцкой и Упейской волостей»[13].

Башкирия, долгое время после присоединения башкирских племен к России, в административном отношении, разделялась на четыре дороги: Ногайская, Осинская, Казанская и Сибирская. Частью последней и являлся рассматриваемый нами регион. В дальнейшем, башкиры этого региона, как и бардымские (гайнинские) башкиры, относились к различным уездам Пермской губернии (наместничеству). Основной административно-территориальной единицей была волость, в основе которой лежал этнический принцип. В регионе существовали следующие волости: Опейская, Сызгинская, Большая Кушчинская и Малая Кушчинская, Терсятская. Несколько особняком стоит, существовавшая некоторое время Шигиринская волость (см. карту в приложении), история ее возникновения и существования требует дальнейшего исследования и дополнительных сведений.

Как показала ревизия 1834 г., мусульмане этого региона имели мечети в следующих деревнях Шокурово, Уфа-Шигири, Арти-Шигири, Бит(ш)ково, Биткино, Рахмангулово, Бахметево, Гайны, Азигулово, Еманзелга, Озер­ки, Сызги.

Маҡсатҡа ярашлы башҡарылған Урта Уралды колонизациялау сәйәсәте, ҡошсолар, һыҙғылар, өпәйҙәр, терһәктәр һәм башҡа төньяҡ-көнсығыш башҡорт ҡәбиләләре әүҙем ҡатнашҡан башҡорт ихтилалдарының ҡаты баҫтырылыуы уларҙың аҫаба ерҙәрендә аҙ һанлы булып ҡалыуҙарына булышлыҡ итә. Был төбәк башҡорттарының аҫаба ерҙәре яйлап аҙайа. Ҡайһы урында көсләп, ҡайһы урында алдау юлы менән башҡорттарҙың аҫаба ерҙәре завод, ҡәлғә һәм килгән халыҡ өсөн торлаҡ төҙөү өсөн алына. Һыҙғыларҙың ерендә бөгөнгө көндә был төбәктең ҙур ҡалаларынан һаналған Красноуфимский ҡалаһы төҙөлә. Хәҙерге Бисерть, Түбәнге һәм Юғары Серги, Атиг, Ачит, Арти, Михайловск кеүек ҡала һәм ҡаласыҡтар терһәк һәм өпәй ҡәбиләләренең ерҙәрендә төҙөлгән. «Серги заводтары... 1740 йылда Иван Демидов тарафынан Өфө йылғаһына ҡойған Серга йылғаһы эргәһендә, Терһәк һәм Өпәй волостары башҡорттарынан һатып алынған ерҙәрҙә төҙөлгән»[14].

Башҡортостан башҡорт ҡәбиләләре Рәсәйгә ҡушылғандан һуң оҙаҡ йылдар административ йәһәттән Нуғай, Осинская, Ҡазан һәм Себер юлдарына бүленгән. Беҙ тикшергән төбәк Себер юлына инә. Артабан был төбәк башҡорттары барҙы (ғәйнә) башҡорттары кеүек үк Пермь губернияһының төрлө өйәҙҙәренә ҡарай. Төп административ-территориаль берәмек булып нигеҙенә этник принцип һалынған волость тора. Төбәктә Өпәй, Һыҙғы, Оло һәм Кесе Ҡошсо, Терһәк волостары була. Волостар араһында Шигер волосы (картаны ҡарағыҙ) айырым бер урын алып тора. Уның барлыҡҡа килеү һәм йәшәү тарихы эҙләнеүҙәр һәм өҫтәмә мәғлүмәттәр талап итә.

В период кантонного управления Башкирией северо-восточные башкиры этого региона относились ко второму башкирскому кантону: в 5-ый юрт вошли села опейцев – Шакур, Акбаш, Арслан и часть сел кошсинцев – Артя-Шигир, Уфа-Шигир, Урмикей; в 7-ой юрт вошли часть населенных пунктов кошсинцев – Азигул, Битки, Усть-Баяк, Бишково, Рахмангул, Верх.Баяк, а также села сызгинцев - Сызги, Озерки. Деревня Гайны также была отнесена к 7-му юрту 2-го башкирского кантона. Село сызгинцев Усть-Бугалыш входила в 6 - й юрт этого башкирского кантона (см. таблицу в Приложении).

Лишь непродолжительный исторический период, в первые годы создания и существования автономного Башкортостана башкиры нынешней Свердловской области находились в составе единого с остальными башкирами административного национально-территориального образования. По Соглашению от 20 марта 1919 г. между центральной Советской властью с Башкирским правительством была признана Автономная Башкирская Советская Республика, в составе которой был образован и Дувано-Кущинский кантон, куда вошла область проживания рассматриваемой группы башкир – Азигуловская, Шокуровская и Ювинская волости. В 1923 г. границы кантона были изменены и указанные северные волости отошли к Екатеринбургской губернии, впоследствии присоединенной к Уральской области.

Идея строительства своей национальной государственности с самых первых дней свержения самодержавия вызвала у башкир искреннее воодушевление. Об этом свидетельствуют и обращения, приходившие в адрес Башкирского центрального шуро в те годы со всех уголков Башкирии, в том числе от башкир Шадринского и Екатеринбургского уездов Пермской губернии.

Башҡортостанда кантон идараһы булған дәүерҙә был төбәктең төньяҡ-көнсығыш башҡорттары икенсе башҡорт кантонына ҡарай: 5-се йортҡа (аймаҡҡа) өпәйҙәрҙең Шәкүр, Аҡбаш, Арҫлан һәм ҡошсоларҙың Артя-Шигер, Өфө-Шигер, Үрмәкәй ауылдары, 7-се йортҡа (аймаҡҡа) ҡошсоларҙың Азиғол, Биткә, Усть-Байяҡ, Бишкәү, Рахманғол, Үрге Байяҡ, һыҙғыларҙың Һыҙғы, Озерки ауылдары инә. Ғәйнә ауылы шулай уҡ икенсе башҡорт кантонының 7-се йортона (аймағына) индерелә. Һыҙғыларҙың Усть-Боғалыш ауылы был кантондың 6-сы йортона (аймағына) ҡарай.

Хәҙерге Сведловск өлкәһе башҡорттары бары тик ҡыҫҡа ваҡытҡа, Башҡорт автономияһы төҙөлгән йылдарҙа, башҡа башҡорттар менән бер административ-территориаль берәмеккә индерелә. 1919 йылдың 20 мартында Башҡорт хөкүмәте һәм Үҙәк Совет власы араһындағы килешеү буйынса Автономиялы Башҡорт Совет Республикаһы төҙөлә. Уның эсендә беҙ тикшергән башҡорттар йәшәгән Азиғол, Шәкүр һәм Ювин волостары ингән Дыуан-Кущин кантоны барлыҡҡа килтерелә. 1923 йылда кантон сиктәре үҙгәртелә һәм атап үтелгән төньяҡ волостар аҙаҡ Урал өлкәһенә ҡушылған Екатеринбург губернияһына инеп китә.

Батша идараһы ҡолатылғандан һуң үҙ милли дәүләтен төҙөү фекере башҡорттарҙы үтә лә ныҡ дәртләндерә. Был хаҡта Үҙәк Башҡорт шуроһына Башҡортостандың төрлө тарафтарынан, шул иҫәптән Пермь губернияһының Шаҙры һәм Екатеринбург өйәҙҙәре башҡорттарынан да килгән мөрәжәғәттәр һөйләй.

Приложение 1

1841– 1842 гг. – Ведомости 13 башкирских и 5 мишарских кантонных начальников о численности башкирского и мишарского населения по 8-й ревизии в деревне, юрте, кантоне, уезде с указанием вотчинников и припущенников, со сведениями о принаджлежности башкир и мишарей к определенной волости и тюбе (аймаку) по поземельному владению и об отраслях их хозяйства.

(Извлечения).

№2

2-й Башкирский кантон

1841 г. октябрь 18 дня

№№ юрт	Какого уезда и какие именно селения составляют юрты	Число душ по ревизии	К какой волости принадлежит каждое селение по поземельному владению	Название тюб, в которых состоит селение	Собственную ли имеют землю или живут на праве припущенников	Кочуют или постоянно живут в домах башкирцы означенных селений
муж	жен
	Красноуфимского уезда
	Шакурово			Упейской	Тюб нет	Живут на своей земле	Живут постоянно в своих домах
	Акбашева			Упейской	»	Живут на своей земле	»
	Урмекеева			Больше-Кущинской	»	Живут на даче Артинского казенного завода на проданной ими земле	»
	Уфа Шигари			Больше-Кущинской	»	»	»
	Арте Шигари			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	Кочуют
	Каракеева			Бело-Катайской	»	Живут на своей земле	»
	Бяленова			Бело-Катайской	»	Живут на своей земле	»
	Мишкарана			Бело-Катайской	»	Живут на своей земле	»
	Юлдашева			Бело-Катайской	»	Живут на своей земле	»
	Аракаева			Терсятской	»	Живут на даче Михайловского г. Зубина завода	Живут постоянно в своих домах
	Большая Ока			Мещеряки	»	Живут на земле Мало-Кущинской волости в виде припущенников	Живут постоянно в своих домах
	Кызылбаева			Мало-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Тимирбаева			Мало-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Тляшева			Упейской	»	Живут на своей земле	»
	Такана			Упейской	»	Живут на своей земле	»
	Ишалина			Упейской	»	Живут на своей земле	»
	Усть-Бугалыш			Сызгинской	»	Живут на своей земле	»
	Кургат			Мало-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Азигулово			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Биткинина			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Гайны			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Рахмангулова			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Бишкова			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Усть-Баяк			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Бахметева			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Каянова			Больше-Кущинской	»	Живут на своей земле	»
	Озерки			Сызгинской	»	Живут на своей земле	»
	Сызги			Сызгинской	»	Живут на своей земле	»
	Всего в кантоне	5 297	5 043

Управляющий кантоном сотник Кучуков 2-й лл.4 об.. – 9. Подлинник

Приложение 2

Дата добавления: 2015-11-04